Zasakrečanyja sacyjolahi pajšli na prypiski?

25.11.2005 / 13:00

Vystupajučy dniami ŭ Mahilovie, aficyjny lider daŭ zrazumieć: elektaralnaja pieramoha ŭ jaho ŭ kišeni. Pryčym zapeŭniŭ nie hałasłoŭna, a sa spasyłkaj na niejkaje zakrytaje apytańnie. Zhodna ź im, Łukašenku padtrymlivajuć bolej za 90% viaskoŭcaŭ, 84% žycharoŭ rajcentraŭ i 67% mienčukoŭ (sa staličnaje publiki jašče vybivać dy vybivać kramolny duch!).

Darečy, cikava, čamu ŭłada, jakaja skroź padkreślivaje svaju narodnaść, ładzić niejkija sakretnyja daśledavańni hramadzkaje dumki, pra vyniki jakich infarmuje narod frahmentarna?

Karespandent radyjo «Svaboda» zrabiŭ bliskučy žurnaliscki chod: patelefanavaŭ u tyja niešmatlikija sacyjalahičnyja struktury, što zazvyčaj robiać apytańni na zamovu ŭładnych viarchoŭ, — i ŭsiudy ad aŭtarstva tajamničaha daśledavańnia adchryścilisia!

Słuchajcie, mo tyja zasakrečanyja sacyjolahi, kab dahadzić vysokamu načalstvu, prosta pajšli na prypiski?

Usie ž čuli dy bačyli, jak kiraŭnik dziaržavy čychvościŭ škłoŭskuju vertykal padčas niadaŭniaha vajažu ŭ rodnyja miaściny. Napiaredadni dziaržkantrol vyśvietliŭ, što tam kvitnieje žachlivaje ašukanstva dziela pryhožych pakazčykaŭ. Prykładam, dolu stratnych haspadarak źmienšyli, źliŭšy miž saboj lažačyja kałhasy.

Uvohule varta addać naležnaje: kali aficyjny kiraŭnik pačynaje šukać vinavatych, to inšym razam vykryvaje ŭłasnaručna stvoranuju systemu bolej chvostka, čym jahonyja zaklatyja vorahi. I vyśviatlajecca, što za fasadam biełaruskaj madeli kvitniejuć pakazucha, pjanstva dy biurakratyčnaje svavolstva.

Nie žartački vam, kali na 12-m hodzie kiravańnia narodny prezydent, schamianuŭšysia, musić ratavać prostaha čałavieka ad paŭsiudnaha čynoŭnickaha hvałtu: hučna abvieščanaja kampanija «debiurakratyzacyi»!

Ale kali hetaja kampanija najpierš prapahandysckaja, to inšaja — u spravie źniščeńnia niezaležnaj sacyjalohii — abiacaje dać niesumnieŭny efekt.

Uviesnu Niezaležny instytut sacyjalna-ekanamičnych i palityčnych daśledavańniaŭ vycisnuli za miažu, u Vilniu. Ale ŭsio adno pad jahonaj ehidaj u vieraśni było zładžanaje čarhovaje nacyjanalnaje apytańnie. Darečy, jano — i heta pakazčyk sumlennaści navukoŭcaŭ — zafiksavała rost Łukašenkavaha rejtynhu da 47,3%. Ale ž usio adno ličba vielmi dalokaja ad tych, što ahučvaje sam kiraŭnik dziaržavy.

Dyk voś zaraz paraŭnoŭvać nia budzie z čym. Pastanova Savietu ministraŭ, jakaja ŭviała akredytacyju sacyjalahičnych strukturaŭ, dazvalaje lohka adsiekčy niepažadanych hulcoŭ.

NISEPD, peŭna, budzie adsiečany. Bo letaś mienavita jahonaje apytańnie nakont vynikaŭ referendumu dało ličby, jakija peŭna ž byli nie pad nos kiroŭnym viarcham. A mienavita — što tolki blizu 49% elektaratu prahałasavała za toje, kab dziejny prezydent moh balatavacca kolki zaŭhodna (pavodle Centaravybarkamu, nahadaju, było 79,42%).

Skasavańnie niezaležnaj sacyjalohii, asabliva razam z vyniščeńniem reštkaŭ niedziaržaŭnaj presy, jašče tužej zakručvaje tak zvanuju śpiral maŭčańnia (kali apanenty ŭłady tojacca, miarkujučy, što ich nadta mała).

Ułada i tak nastolki ŭžo advučyła ludziej ad volnaha słova, što, jak zaśviedčyła toje samaje apytańnie NISEPD, davier da niezaležnych medyjaŭ nižejšy, čym da dziaržaŭnych (38,5% suprać 55,3%). Tak što chodkaja apazycyjnaja teza, nibyta biełarusy masava pakutujuć ad niedachopu alternatyŭnaj infarmacyi, patrabuje krytyčnaha asensavańnia.

Možna šmat razvažać ab pryčynach, ale fakt toje, što mnohija na dziva achvotna, jak koliś publika na seansach Kašpiroŭskaha, traplajuć u sałodki pałon — hetym razam prapahandysckaha zambavańnia.

Voś analityki zvykła razvažajuć pra nastalhiju starejšaha pakaleńnia pa savieckaj mitalohii. Ale niadaŭna ja žachnuŭsia, uśviadomiŭšy, što cełaje pakaleńnie vyrasła ŭžo na mitach epochi pieršaha prezydenta.

Dla tych junakoŭ i dziaŭčat, što słuchali jaho padčas niadaŭniaha vystupu ŭ Mahileŭskim universytecie, pačatak 1990-ch — heta ŭžo, ličy, sivaja daŭnina. I jany całkam mohuć pryniać za čystuju manetu demanizavany vobraz apazycyi, jakaja, nibyta darvaŭšysia tady da ŭłady, usio razmatłašyła dy prapiła, a etničnych rasiejcaŭ pasadziła na valizki.

Hetym razam mahileŭskija studenty daviedalisia, u pryvatnaści, što da prezydenckaj ery vuzkałobyja nacyjanalisty zrujnavali systemu adukacyi. I što złačynnyja navacyi rabilisia niajnačaj jak na zamovu imperyjalistaŭ.

Miž tym dobra pamiataju, što na pačatku 1990-ch ministram adukacyi byŭ moj kolišni susied pa paviersie Viktar Hajsionak. Ni tady, ni ciapier hety daśviedčany i dyscyplinavany čynoŭnik anijakaj destruktyŭnaj dziejnaściu daliboh nie zajmaŭsia. I zusim nie padobny na ahienta imperyjalizmu. Inačaj — pry hetakim kadravym renthienie! — naŭrad ci pracavaŭ by zaraz namieśnikam kiraŭnika zamiežnapalityčnaha viedamstva.

Ale adkul pra takija akaličnaści viedać moładzi? Na apošnim źjeździe BRSM adna zvonkahałosaja dziaŭčyna, jak padałosia, zusim ščyra klejmavała kiraŭničyja zachady «pana Šuškieviča dy jahonych ministraŭ» (prytym što ministrami tady kamandavaŭ Šuškievičaŭ antypod Kiebič).

U infarmacyjnym vakuŭmie navat siarod moładzi pahłyblajecca toj samy son rozumu, što sparadžaje pačvaraŭ.

Miž tym što da hłušeńnia niepažadanaj infarmacyi, dyk režym vyjaŭlaje zajzdrosny spryt. Pahladziecie, naprykład, jak filtrujecca źmieściva rasiejskich telekanałaŭ, dakładniej, stvoranych na ich hruncie hibrydaŭ (darečy, ci nie adziny prykład realnaj intehracyi, tolki adnabakovaj!).

A raptam spraŭdziacca čutki, nibyta Miensk kupiŭ ci majecca kupić u Kitaju abstalavańnie dziela filtracyi internet-trafiku? Zrešty, sa słoŭ studentaŭ, u šerahu VNU takoje sita ŭžo pracuje: da apazycyjnych sajtaŭ dostupu niama.

Karaciej, nadzieja zastajecca adno što na momanty iściny ad aficyjnaha lidera. Kali jon łupcuje kadry, dyk televizijnaja publika, zvykłaja da pieramožnych relacyjaŭ, mižvoli daviedvajecca pra šokavyja rečy. Naprykład, što kantralory, pravieryŭšy siem haspadarak Škłoŭščyny, u šaści vyjavili prypiski! Tamtejšaje načalstva «namalavała» bolej za 3,5 tysiačy ton zbožža, 200 ton bulby, 30 ton małaka, bolej za tysiaču ton zialonych karmoŭ...

I kali hetaja vybarka, kažučy movaj sacyjalohii, reprezentacyjnaja, to ŭjavicie sabie pamiery ašukanstva ŭ maštabie krainy!