Гавары правільна: дзіця, а не дзіцёнак
13.04.2013 / 01:08
Слова «дзіцёнак» таксама фіксуецца Пяцітамовым акадэмічным слоўнікам беларускай мовы з паметай «абласное». Аднак, на маю думку, яго варта пазбягаць. Па-беларуску добра, правільна — «дзіця», «дзіцё», «дзіцяня», «дзіцянё». А слова «дзіцёнак» лезе ў мову пад уплывам расейскага «ребенок». Між тым па-беларуску «кацяня», «кацянё», а не «кацёнак», «сабачаня», «сабачанё», «шчаня», «шчанё», а не «щенок», «цяля», а не «теленок», «зубраня», а не «зубренок». Так ужо адвеку называлі малых беларусы.
Ласкава ж кажам «дзіцятка», «кацянятка», «сабачанятка».
І нагадаю некалькі нашых прыказак.
Да сямі год пястуй дзіця, як яечка, да дванаццаці год пасі, як авечку, тады выйдзе на чалавечка.
Дзіця здаровае ад матчынага блінца, а разумнае ад бацькавага дубца.
Першае дзіцятка — панятка (= пешчанае).
Якія мамка й татка, такое і дзіцятка.
Дзяцей гадаваць, як камень гладаць.
І ў лецях, і ў дзецях (= здзяцінець)
Першае цялятка — шчанятка (= першы блін — сабаку).
Неспадзеўкі дзіця ў дзеўкі (= думаць галавой трэба).
У каго дзяцей сем, то ёсць долі ўсем, а ў каго дзіця адно, то і тое долі жадно (= долі не мае ніякай).