Навукоўцы: Сахара можа цалкам «пазелянець» праз стагоддзе
06.07.2017 / 22:29
Ускраіны і засушлівыя рэгіёны Сахары могуць у найбліжэйшыя сто гадоў пазелянець і ператварыцца ў савану ў выніку рэзкага павышэння ўзроўню ападкаў, звязанага з глабальным пацяпленнем. Пра гэта заяўляюць кліматолагі ў артыкуле, апублікаваным у часопісе Earth System Dynamics, піша ria.ru.
Fotolia
«Глабальнае пацяпленне можа выклікаць сапраўды радыкальныя перабудовы клімату. У большасці рэгіёнаў свету яно выклікае засухі і зніжае ўраджайнасць сельгаскультур, але ў сухім Сахелі, на ўскраіне Сахары, яно, наадварот, палепшыць сітуацыю з доступам да вады і зробіць яго прыдатным для жывёлагадоўлі і сельскай гаспадаркі», — распавёў Якаб Шэве з Інстытута кліматалагічных даследаванняў у Патсдаме (Германія).
Пустыня Сахара не заўсёды была пакрытая пяскамі. У адносна нядаўнім мінулым — 10 тысяч гадоў і прыкладна 30-50 тысяч гадоў таму — яна ўяўляла з сябе вялізную зялёную раўніну, пакрытую травяністымі раслінамі і хмызнякамі. Зялёная Сахара, як лічаць сёння антраполагі, дапамагла нашым продкам пакінуць Афрыку і распаўсюдзіцца па ўсёй Зямлі.
За апошнія некалькі мільёнаў гадоў, як распавядае Шэве, Сахара некалькі разоў зелянела і ператваралася зноў у пустыню, змяняючы аблічча разам з ваганнямі клімату Зямлі, выкліканымі як флуктуацыямі ва ўзроўні СО2 у атмасферы, так і рознымі геалагічнымі працэсамі.
Сёння клімат мяняецца гэтак жа хутка, як у тыя часы, калі Сахара ператваралася ў савану або ў пустыню, што прымусіла Шэве і яго калегу Андэрса Левермана праверыць, як будзе выглядаць пустыня і яе паўднёвыя ўскраіны, так званы Сахель, у бліжэйшыя сто гадоў.
Для гэтага навукоўцы стварылі 30 розных кліматычных мадэляў, якія ўлічвалі змяненне кругазвароту цячэнняў у акіяне і вятроў ў атмасферы над Афрыкай пры далейшым павышэнні сярэднегадавых тэмператур.
Прыкладна траціна мадэляў паказвае, што Сахара будзе атрымліваць на 40-300% больш ападкаў да 2100 года, прычым павышэнне адбудзецца амаль вокамгненна, літаральна за пяць гадоў або менш, пасля пераходу кліматычнай сістэмы праз пэўны тэмпературны парог. У выніку тэрыторыя Чада, Нігера, Маўрытаніі, Малі і многіх іншых пустынных краін Афрыкі пакрыецца саванамі або джунглямі і будзе атрымліваць столькі ж ападкаў, як краіны трапічнай Афрыкі.
Прычынай змяненняў стане глабальнае пацяпленне, якое паўплывае на характар руху мусонаў каля берагоў Афрыкі і зрушыць іх у бок Сахеля ў прыватнасці і ўсёй Сахары ў цэлым. Акрамя таго, рост тэмпературы справакуе больш хуткае выпарэнне вод Атлантыкі, што ўзмоцніць мусоны і прымусіць іх пераносіць больш вільгаці ў бок кантынента. Гэта, у сваю чаргу, павысіць розніцу ў тэмпературах паміж сушай і акіянам і прымусіць вятры рухацца яшчэ хутчэй і пераносіць усё больш вады на сушу.
Падобныя сцэнары развіцця падзей адразу ў некалькіх мадэлях, як адзначаюць Шэве і Леверман, кажуць аб тым, што Сахара сапраўды можа пазелянець ужо ў бягучым стагоддзі, калі рост тэмператур паветра і вод Сусветнага акіяна не спыніцца. Гэтыя змены, хоць і будуць спрыяльнымі, закрануць жыццё звыш за 100 мільёнаў людзей, якія жывуць у Сахелі і Сахары, таму, як падкрэсліваюць кліматолагі, улады гэтых краін рэгіёнаў павінны быць гатовыя да падобных рэзкіх перамен.
«Мы пакуль не ведаем, якімі дакладна будуць наступствы ад гэтай падзеі, гэта выходзіць далёка за межы нашага даследавання. З іншага боку, уявіце сабе зялёны Сахель і зялёную Сахару. Сам маштаб такіх змяненняў уражвае, і гэты рэгіён Афрыкі стане першым месцам на Зямлі, дзе падобныя перамены адбудуцца зусім хутка», — заключае Леверман.