Беларуская эмігрантка ў Амерыцы стала інстаграм-блогеркай — расказвае пра падзеі ў Мінску і збірае сотні тысяч праглядаў
Эмацыйнае відэа гэтай дзяўчыны ў інстаграме на англійскай мове пра сітуацыю з Раманам Пратасевічам за тыдзень набрала каля мільёна праглядаў. Агулам яе англамоўныя інстаграмныя запісы пра падзеі ў Беларусі збіраюць дзясяткі і сотні тысяч праглядаў. Мы пагутарылі з Машай Забарай, беларускай эмігранткай з прыгарада Нью-Ёрка — пра тое, навошта яна расказвае пра Беларусь і хто яе аўдыторыя.
31.05.2021 / 16:29
Здымак з архіву гераіні
Машы 23 гады, яна нарадзілася і вырасла ў Мінску, у 16 гадоў атрымала стыпендыю на навучанне ў класе віяланчэлі ў Мінесоцкай старэйшай школе па спецыяльнай праграме пры кансерваторыі. Пасля заканчэння школы працягнула адукацыю ў Нью-Ёрскім універсітэце на падвойнай спецыяльнасці: кінематограф і музыка, але праз два гады кінула навучанне, маўляў, атрыманай у Амерыцы адукацыі ёй было дастаткова, а працягваць займацца музыкай Маша больш не хацела.
Цяпер дзяўчына працуе ў праекце Thrift to Fight — ініцыятыва збірае сэканд-хэнд адзенне, прадае і атрыманыя грошы размяркоўвае ў дробныя кам’юніці, якія займаюцца пытаннямі расавай справядлівасці, ЛГБТ-праблемамі, падтрымкай людзей з інваліднасцю.
Маша кажа, што стала цікавіцца беларускай палітыкай яшчэ ў дзяцінстве:
«Мой бацька — беларуска-ўкраінскі рэжысёр і акцёр Ігар Забара. Мая мама-віяланчэлістка была ў мінскай рок-тусоўцы, дзе выкарыстоўвалі тарашкевіцу і заўсёды прытрымліваліся апазіцыйных поглядаў. Цяпер 90% з гэтых людзей — у чорных спісах. Я з самага дзяцінства ведала, што такое бел-чырвона-белы сцяг, мой бацька вадзіў мяне на мітынгі. Была нейкая сустрэча з адным з кандыдатаў у прэзідэнты, не памятаю, які гэта быў год, але памятаю, як ён узяў мяне на рукі. А потым я ўжо сама стала гэтым цікавіцца, пачала хадзіць на мітынгі, часам нават больш небяспечныя. Аднойчы, калі мне было 12 гадоў, мы загарнуліся з маім сябрам у бел-чырвона-белы сцяг і пабеглі на мітынг. Мой бацька практычна выцягнуў мяне адтуль за шкірку і сказаў: «Ідзі дадому, каб маці не ўбачыла па тэлевізары». Колькі сябе памятаю, заўсёды была ў апазіцыі.
Сувязь с Радзімай я падтрымлівала і падтрымліваю заўсёды — у Мінску ў мяне засталося шмат сяброў. Раней я даволі часта, раз у некалькі месяцаў, прыязджала дадому, аднак апошні раз была там 3,5 года таму — з-за візавых праблем пакуль што не магу выехаць з ЗША».
Першыя відэа наконт сітуацыі ў Беларусі Маша пачала запісваць паралельна з пачаткам жнівеньскіх падзей у краіне:
«У мяне шмат сяброў, якія не ведаюць, што адбываецца ў Беларусі. Толькі дзякуючы мне яны ведаюць хаця б, што існуе такая краіна Беларусь. Калі адбываліся падзеі ў жніўні і мае родныя і сябры знаходзіліся на Акрэсціна, мае амерыканскія знаёмыя намагаліся мяне падтрымаць, але яны не разумелі, што адбываецца. Я вырашыла: усе кліпы, якія датычацца жніўня і якія дапамагаюць людзям разабрацца ў беларускай сітуацыі, трэба змясціць ў адно відэа і перакласці яго на англійскую мову. Цяпер, калі мне задаюць пытанні, я проста дасылаю ім відэа з субцітрамі на англійскай — вось, глядзіце, што адбываецца ў маёй краіне.
Да таго, як усё гэта пачалося, на мяне былі падпісаныя каля паўтары тысячы чалавек, і большасць з іх былі амерыканцы. Цяпер, я думаю, усё падзялілася пароўну: траціна з СНД, іншая траціна — з ЗША, астатнія — з іншых краін, якія не размаўляюць па-руску: мне шмат пісалі з Італіі, Літвы».
Відэа, прысвечанае затрыманню Рамана Пратасевіча, атрымала такую вялікую колькасць праглядаў дзякуючы перапостам беларускай аўдыторыі, але Маша таксама адзначыла і зусім нечаканую падтрымку:
«Рэпост відэа таксама зрабіла Мерхан, вядомая актывістка з Палесціны. У яе каля паўмільёна падпісчыкаў, магчыма, шмат людзей прыйшло і ад яе.
Я атрымала шмат пазітыўных водгукаў, шмат падтрымкі. Негатыўных каментарыяў было зусім няшмат, хіба што некалькі разоў — напэўна, аўдыторыя «ябацек» не зусім разумее англійскую мову, таму яны могуць толькі здагадвацца, пра што ідзе гаворка. Хіба што звярнулі ўвагу на мае няголеныя ногі ў адным з пастоў».
Але тут узнікае пытанне: што можа змяніць абазнанасць заходняй аўдыторыі аб сітуацыі ў Беларусі, якая практычная карысць ад гэтага? З гістарычнага досведу Еўропа і ЗША дастаткова інертна рэагуюць на палітычная падзеі ў краінах постсавецкай прасторы:
«Гэта ўжо нешта змяняе. Большасць беларускай апазіцыі знаходзіцца за мяжой, у іншым разе іх бы наўпрост забілі альбо пасадзілі ў турму. Таму я мяркую, што колькасць апазіцыі не толькі ў інтэрнэце, але і фізічна за мяжой пабольшала. І ў іх ёсць сур’ёзная палітычная сіла, як у Ціханоўскай ці Латушкі, яны часта сустракаюцца з замежнымі палітыкамі, намагаюцца нешта рабіць.
Я лічу, што абазнанасць пра Беларусь у комплексе з санкцыямі і іншымі палітычнымі рашэннямі дапамагае беларусам знайсці ў сабе смеласць. Сябры з Мінска штораз кажуць: любое відэа, любое прызнанне таго, што ў Беларусі адбываецца пекла, — гэта вельмі моцная падтрымка, якая адчуваецца ў паўсядзённым жыцці. Калі ты ведаеш, што за табою стаіць увесь свет, сіл дадаецца больш.
Пры гэтым я не планавала і не планую даваць нейкія парады беларусам, асабліва наконт таго, ці выходзіць людзям на вуліцу альбо не: непрымальна, каб людзі з іншых краін давалі парады, як беларусам трэба дзейнічаць.
Па сутнасці я займаюся перакладам навін, але я не супрацоўнічаю прафесійна з ніводным амерыканскім ці замежным СМІ. Я займаюся гэтым толькі для сваіх сяброў у інстаграме. Са мной яшчэ ніхто не звязваўся, акрамя Voices of Belarus, цяпер я буду рабіць пераклады для іх — гэта адзіны англамоўны беларускі акаўнт у інстаграме, які вядзе апазіцыя».
Маша Забара на мітынгу ў падтрымку Беларусі ў Філадэльфіі. Здымак з архіву гераіні
Маша не намагаецца падбіраць словы, рэзка выказваючыся пра беларускія ўлады. Як яна сама тлумачыць, у ЗША гэта зусім прымальна і не выклікае аніякага здзіўлення.
Акрамя таго, Маша намагаецца акцэнтаваць увагу на ўплыве Расіі не толькі на цяперашняе становішча ў Беларусі, але і на ментальную залежнасць беларусаў ад усходніх суседзяў:
«Я называю гэта стакгольмскім сіндромам. І мяне гэта ўражвае з кожным днём. Чаму я на гэта звяртаю ўвагу? Па-першае, мой тата — украінец, і я была вельмі ўражаная ўкраінскай сітуацыяй у 2014 годзе. Я тады ўбачыла, што гэта такое — імперыялістычная Расія, і мяне гэта жахнула.
А ў самой Беларусі на працягу цэлага стагоддзя адбываўся культурны генацыд, калі забівалі ўсіх тых людзей, якія неслі ў сабе беларускую культуру, беларускія традыцыі, мову, і народ быў русіфікаваны да такой ступені, што беларуская мова дагэтуль асацыюецца з апазіцыяй! Я вельмі выразна памятаю момант у дзяцінстве, калі мне было 5 гадоў і мы гулялі з маёй сяброўкай у пясочніцы, яна мне тады казала: «Я сябе лічу расіянкай, лепей бы мы былі ў Расіі». Зніадкуль сказала. Фактар каланізацыі ў нас мала хто вывучае».
«Я хачу ўбачыць больш беларусаў, якія ганарацца сваёй мовай, якія з цікаўнасцю вывучаюць сваю гісторыю і культуру. Я хацела б убачыць людзей, якія з гонарам распавядаюць людзям у іншых краінах, што яны беларусы, не расейцы. Мне хацелася б бачыць у нашай краіне людзей, якія ідуць па праспекце Незалежнасці, глядзяць на будынкі і прыдумляюць цікавыя, іншыя планы горада, прыдумваюць праекты па ягоным развіцці. Хацелася б убачыць краіну, якая развіваецца, і беларусаў, якія ведаюць, што калі захочуць прапанаваць нешта новае, іх не будуць прыціскаць, — працягвае блогерка. —
Дарэчы, пра беларускую дыяспару было мала чуваць у ЗША да мінулага года, але летась яна вельмі моцна мабілізаваліся: тым, каму патрэбная дапамога, вельмі хутка знаходзілі жытло, машыны, дапамагалі грашыма, збіралі на медыцыну. Дыяспара ў нас, можа, і невялікая, але вельмі спагадлівая».
Маша на фота злева. Здымак з архіву гераіні
На пытанне, што з амерыканскага ладу жыцця Маша хацела б ўбачыць у Беларусі, яна адказвае:
«Мне хацелася б, каб людзі ў Беларусі навучыліся разумець, што ў іншых людзей можа быць іншае жыццё. Тут у мяне ёсць суседзі, і я не буду да іх лезці ў двор з пытаннем, чаму яны свайму сабаку чапляюць такі ашыйнік, а не іншы. Гэта значыць, што ёсць паважлівая дыстанцыя паміж людзьмі.
І пры гэтым яны пасміхаюцца адно аднаму на вуліцы — класічная тэма пра амерыканцаў. Агулам ёсць нейкая добразычлівасць, без умяшанне ў справы іншага».