«Usio, što spuščana źvierchu, — usio śviatoje». Archijepiskap Arciemij raskryŭ, čamu staŭ niepažadanym dla RPC

Uładyka Arciemij raspavioŭ «Radyjo Svaboda», jak jon sam traktuje pryčyny rašeńnia Synodu RPC adchilić jaho ad słužeńnia i adpravić na spačynak.

13.06.2021 / 21:27

Synod Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvy Maskoŭskaha patryjarchatu pazbaviŭ pasady archijapiskapa Horadzienskaha i Vaŭkavyskaha Arciemija. Jon byŭ adzinym ź biełaruskich pravasłaŭnych hierarchaŭ, chto publična asudziŭ hvałt i padtrymaŭ pratestoŭcaŭ.

— Heta adbyłosia pavodle ŭkazańnia dziaržavy. Zaraz troški źmianiłasia stanovišča paśla žnivieńskich chvalavańniaŭ i adbyvajecca ŭsieahulnaja čystka. Miaža pierakrytaja, ludziej zvalniajuć, sadžajuć. Pakul u ich zacišša — čas dla taho, kab troški pastavić i carkvu na miesca. Tamu što carkoŭniki nia ŭsie padtrymlivajuć isnujučy režym. Zaraz pradstaŭniki ŭłady raźjaždžajuć pa eparchijach, vystupajuć tam. Navat ja čuŭ, što prosiać nie malicca za tych, chto ŭ źniavoleńni. Takija malitvy zabaronienyja, kab nidzie nie było ni najmienšaha inšadumstva.

Nu, i paličyli patrebnym sa mnoj raspravicca. Pa inicyjatyvie hetaj ułady pradstaŭniki našaj systemy havaryli z patryjarcham u Maskvie i paprasili jaho paspryjać dziela supakajeńnia stanovišča ŭ Biełarusi. Mabyć, na heta jon daŭ im dabrasłavieńnie i zhodu. Synod adrazu ž abjaviŭ ab svaim rašeńni.

Pretenzii da śviatara

— Što ja padzialiŭ hramadztva na dva lahiery pavodle palityčnych matyvaŭ. Padzialiŭ śviataroŭ i viernikaŭ. A heta niedapuščalna. Ja zapiarečyŭ, što z palityčnych nahodaŭ ja nie vystupaŭ. Ja daŭ maralnuju acenku tamu varjactvu, kali ździekujucca nad ludźmi. Toje, što jany mnie pradjavili, — heta było śmiechu varta.

Mahu vam pryvieści prykład. Pakazvajuć mnie fatahrafiju košyka ź vielikodnymi jajkami. Na ich namalavana «Pahonia», naš staradaŭni hierb, jon suhučny i ikanahrafii. Našych znakamitych kniazioŭ Barysa i Hleba zaŭsiody malujuć adnaho ź dzidaj, druhoha ź miačom, a jany biaruć svaju tradycyju jašče z staražytnahreckaje carkvy ad vielikamučanika Hieorhija Pieramahanosca i Dźmitryja Sałunskaha ź miačom. Voś taki hierb byŭ u našych miežach, a ŭ pačatku pierabudovy jon byŭ našym nacyjanalnym symbalem, zatym my viarnulisia da savieckaj symboliki.

Pa-pieršaje, vyjava hetaha hierba nie źjaŭlajecca złačynstvam. Pa-druhoje, heta śmiešna, u nas 100 parafij, i kali dzieści dzicia namalavała na jajku «Pahoniu», ja pavinien pra heta viedać i karnyja miery prymać? Vielikodnaje jajka jość vielikodnaje jajka. Heta śviata radaści. Ludzi malujuć toje, što śviaščennaje i darahoje dla ich, heta adpaviadaje vielikodnamu ŭsprymańniu žyćcia.

Druhoje abvinavačvanaje — čamu ŭ nas śpiavali «Mahutny Boža»?

(14 žniŭnia śviatary Haradzienskaj eparchii na prystupkach hałoŭnaha haradzkoha chrama — Śviata-Pakroŭskaha katedralnaha sabora — vykanali malitoŭny himn «Mahutny Boža» u padtrymku biełaruskaha narodu. — RS).

Heta staražytny biełaruski himn «Mahutny Boža, uładar suśvietu». Mitrapalit, znachodziačysia ŭ Horadni, aficyjna zabaraniŭ śpiavać hety himn? (14 kastryčnika patryjaršy ekzarch usiaje Biełarusi Vieńjamin zajaviŭ, što himn źjaŭlajecca śvieckim i padzialaje ludziej. — RS) My jaho hadami śpiavali. U nas muzyčny festyval «Kałoski Dabraviest» ź mižnarodnaj muzyčnaj prahramaj zaŭsiody pačynaŭsia z hetaha śpievu, a tut raptam heta stała zabaronienym i ledź nie antycarkoŭnym. Na nabaženstvach zrazumieła, ale na kancertnych prahramach — heta naš asabisty vybar. I voś u adnoj z parafij dziciačy kalektyŭ ładziŭ vielikodny kancert i praśpiavaŭ «Mahutny Boža», što paličyli dziaržaŭnym złačynstvam.

Nu, vy sami viedajecie, kali ŭ nas na balkonie buduć visieć čyrvonyja i biełyja škarpetki adnačasova, to možna atrymać termin.

Abvinavačvańni ŭ raskole

— Ja nie kažu ni pra jaki raskoł. Ja da hetaha staŭlusia vielmi aściarožna i vykarystoŭvaju medyčny pryncyp «Nie naškodź». My nie dajem palityčnych acenak. My sprabujem źmianiać sytuacyju znutry, vykarystoŭvajučy chryścijanstva i Evanhielle.

U nas navat havorki nie było ni pra jakuju aŭtakiefalnuju carkvu, jak va Ukrainie. Heta ŭvohule nierealnaja reč, u nas usie kultavyja budynki naležać Biełaruskamu Ekzarchatu, i nijaki prychod nia zmoža mieć chram inšaj jurysdykcyi. Hetaje pytańnie jašče nie saśpieła navat dla abmierkavańnia.

Heta domysły i chłuślivaje abvinavačańnie. Nijakaha padziełu ŭ našych viernikaŭ niama, naadvarot, my zaklikajem da salidarnaści, adzinstva.

Ciapier my pavinny adpaviadać svajmu ŭzroŭniu, a my pieratvarylisia ŭ carkvu peryjadu zastoju, hanieńniaŭ i pałonu. My ŭžo pieraŭzychodzim chruščoŭskija časy, kali ŭpaŭnavažany pieradavaŭ svaju volu, jak žyć prychodam i što kazać.

Vinavaty, što naviedvaŭ turmy

— Naviedvańnie miescaŭ źniavoleńnia taksama staviłasia ŭ vinu. Čamu naviedvali źniavolenych i prynosili im leki i vadu? Toje, što Chrystos skazaŭ: «Ja byŭ chvory, i vy naviedali mianie, byŭ u viaźnicy, i vy pryjšli da mianie», — my nie pavinny prymać za kiraŭnictva da dziejańnia? Dla nas pavinna być važna ŭkazańnie kiraŭnictva. Nijakich naviedvańniaŭ.

I jašče kuča drobiaziaŭ. Baciuška błasłaŭlaŭ pastvu i razam sa słovami «Chrystos uvaskres» skazaŭ jašče: «Žyvie Biełaruś!» A vy što, chočacie, kab nie žyła?

Pravilna skazaŭ, chaj žyvie Biełaruś. Ja kažu, ja zhodny z hetymi słovami. Va ŭsich eparchijach jość momanty, kali ludzi ŭ toj ci inšaj formie vykazvajuć svaju salidarnaść z tymi padziejami, jakija ciapier adbyvajucca. Tamu abvinavačvańnie prosta niekampetentnaje.

«Pa stanie zdaroŭja»

— Pa stanie zdaroŭja ja nie padavaŭ nijakich prašeńniaŭ i ja nie liču, što pa stanie zdaroŭja ja nie mahu słužyć. Jość, viadoma, uzrostavyja prablemy, ja nadaju im uvahu, ale sytuacyja niekrytyčnaja. Niama nijakich śviedčańniaŭ z boku medykaŭ, niama pradjaŭleńnia mnie, na padstavie čaho. Ja Synodu prama skazaŭ: «Vy robicie niesumlenna, vy pazbavili mianie katedry. A mnie nia soramna sychodzić na spačynak».

Reakcyja duchavienstva na hvałt

— Heta zakanamierna — turbavacca za svoj narod. My nie dajem acenku ŭładzie abo palityčnaj struktury, my havorym pra toje, što bačym parušeńnie ŭsich normaŭ čałaviečaha byćcia. My ličym heta niedapuščalnym i vystupajem z zaklikam spynić žorstkaść u dačynieńni da našaha narodu i vyzvalić niavinnych źniavolenych.

Nijakaj reakcyi carkvy na heta nie było, i ciapier navat nie ŭspaminajecca, jak byccam nichto nikoli ničoha nie pisaŭ.

Čamu mianie nie adchilili adrazu ž paśla hetych zajavaŭ, jašče ŭ žniŭni letaś? Vielmi burny byŭ peryjad, heta ž treba było padlivać aleju ŭ ahoń. Heta mahło spryjać tamu, što my mahli naohuł adkryta vyjści na ŭdzieł. Ciapier narod zapałochany. Ja liču, što i z punktu hledžańnia palityčnaha jany pastupili niapravilna i atrymajuć vyniki nie na svaju karyść.

«Vy viedajecie, što Andrej Stryžak nazvaŭ vas «vydatnaj kandydaturaj na pasadu kiraŭnika pravasłaŭnaj carkvy ŭ novaj Biełarusi», a dyjakan Andrej Kurajeŭ napisaŭ pra vas, što vy — «sumleńnie biełaruskaj carkvy»? — spytaŭ u archijepiskapa žurnalist.

— Što vy takoje kažacie, ja spać nia budu…

— A što vy dumajecie z nahody kandydatury vašaha pierajemnika Antonija?

— Nie chočacca zajmacca razborkami i plotkami, viedajecie. U svoj čas Uładyka Antonij Mielnikaŭ, jaki pamior u Pieciarburhu, kazaŭ mnie, što, kali jon byŭ rektaram Minskaj Duchoŭnaj sieminaryi, niekatoryja studenty nakiroŭvalisia na vučobu pa kamsamolskaj pucioŭcy i potym jany ŭpłyvali na carkoŭnaje žyćcio. Adčuvajecca, jak toj kazaŭ, što čałaviek užo ciapier adzin z maładych jepiskapaŭ pa pavodzinach adčuvaje siabie obier-prakuroram. Čałaviek, jak havorycca, «ad hetaha śvietu».