«Vajna mahła b pačacca nie va Ukrainie, a ŭ nas». Vialikaje intervju z Uładzimiram Niaklajevym pra vajnu, palityku debiełarusizacyi i novuju knihu
Uładzimir Niaklajeŭ viarnuŭsia ŭ Biełaruś 24 lutaha, u pieršy dzień vajny Rasii suprać Ukrainy. Hetamu papiaredničaŭ vialiki tur pa bujnych polskich haradach i Vilni, dzie paet i piśmieńnik prezientavaŭ svoj apošni raman «Hej Ben Hinom». Pahutaryli ź im pra toje, jak jon pieražyvaje vajnu, u jakoj Biełaruś z padačy Łukašenki zaniała bok ahresara, što chacieŭ by skazać ukrainskim siabram i kaleham, nad jakoj knihaj siońnia pracuje i jakoj bačyć budučyniu krainy.
17.04.2022 / 19:54
«U maim ramanie, kali Kupała pytaje: «A navošta im zavajoŭvać Ukrainu?», Stalin adkazvaje: «Jak navošta? Bo jany ruskija»
«Naša Niva»: Dzie vas zaśpieła navina pra vajnu?
Uładzimir Niaklajeŭ: 24 lutaha ja byŭ u Biełastoku. Adtul źbiraŭsia pajechać u Krakaŭ (heta ŭsio źviazana z vydańniem u Polščy majho ramana «Hej Ben Hinom»). A 5-j ranicy mianie pabudziŭ moj siabar: «Vajna!»
Pad viečar taho ž dnia ja byŭ u Minsku. Tam, dzie maja žonka, jakuju ja nie moh pakinuć u vajnie adnu, dzie moj dom, blizkija mnie ludzi. Dzie, pieraprašajusia za vysoki štyl, Ajčyna. Biełaruś, jakuju ŭciahnuli ŭ vajnu.
Stałasia toje, u što nie vieryłasia. Pahladzicie pieradvajennyja publikacyi palitykaŭ, palitołahaŭ. Usie ŭ adzin hołas: moža być abvastreńnie situacyi na Danbasie, sproba Rasii pašyryć miežy «DNR» i «ŁNR», ale nie vajna. Vajny być nie moža. Jak heta: Rasija pojdzie vajnoj na Ukrainu? A tak, jak pajšła.
U maim ramanie «Hej Ben Hinom», napisanym jašče da vajny, jość dyjałoh Stalina i Kupały. Stalin kaža: «Ruski narod — vialiki narod, tavaryš Kupała. Voś mahli b niemcaŭ pieramahčy biełarusy? Ci chaj navat hruziny? Nie. A ruskija pieramahli. Jany navat Ukrainu mohuć zavajavać, kali zachočuć». I kali Kupała pytaje: «A navošta im zavajoŭvać Ukrainu?», Stalin adkazvaje: «Jak navošta? Bo jany ruskija».
Heta, viadoma, nie palityka i nie palitałohija, a litaratura. Dla siužetu dyjałoh hety nieistotny, jaho mahło nie być — i ŭsio ž čamuści jon napisaŭsia… Mastactvaznaŭcy nazyvajuć heta tvorčaj intuicyjaj.
«NN»: Rasijski bok nazyvaŭ pryčynami vajny z Ukrainaj i spynieńnie dyskryminacyi ruskamoŭnaha nasielnictva, denacyfikacyju, i toje, što Ukraina nibyta źbirałasia napaści na Rasiju (i na Biełaruś), i hetak dalej. Što, na vašu dumku, tut hałoŭnaje?
UN: Pačałosia ŭsio z «abarony ad dyskryminacyi ruskamoŭnaha nasielnictva». I jak abaranili?
Ja nie adnojčy byŭ u Maryupali, amal całkam (pry «dyskryminacyi») ruskamoŭnym horadzie. I što ź im zrabili? Tolki pad toj bombaj, jakuju skinuli na teatr, zahinuli sotni ruskamoŭnych ludziej. Kali hetak pra ich kłapacicca, dyk, biezumoŭna, možna dasiahnuć pośpiechu. Nie budzie kaho baranić.
Što nasamreč pryviało da vajny? Vajna hetaja nie tolki i nie stolki za terytoryi. Nie za Krym i nie za Danbas. Pryčyna jaje značna hłybiejšaja. Cyvilizacyjnaja. Jak napisaŭ mnie ŭ liście adzin z ukrainskich siabroŭ: «Mi dla nich jekzistiencijni vorohi, jak i voni dla nas. Tomu jichnia «dienacifikacija» — cie vbivstvo vsich patriotiv Ukrajini. Naviť niezaležno vid movi śpiłkuvańnia. Cia vijna — za hlibokim korińniam i trahizmom — po suti biblijna… Abo mi jich, abo voni nas. Nie bilšie i nie mienšie».
I kali pra Krym z Danbasam možna niejak damovicca, dyk pra heta — naŭrad ci. Tak što nie dumaju, što ŭsio skončycca 9 maja abviaščeńniem pieramohi, jak pra toje kažuć z Kramla.
«Kali Rasija admaŭlaje ŭ budučyni Ukrainie, tym samym jana admaŭlaje ŭ budučyni i Biełarusi»
Na prezientacyi ramana «Hej Ben Hinom»
«NN»: Biełaruś zamiašanaja ŭ vajnie jak minimum zapuskami rakietaŭ z našaj terytoryi, svabodnym pierasoŭvańniem rasijskich vojskaŭ pa našaj ziamli. Jakija nastupstvy ŭ addalenaj pierśpiektyvie budzie mieć heta dla krainy?
UN: Budučynia Biełarusi nieparyŭna źviazanaja z budučyniaj Ukrainy. I kali Rasija admaŭlaje (jak adkryta zajaviŭ pra toje były prezident RF Dźmitryj Miadźviedzieŭ) u budučyni Ukrainie, tym samym jana admaŭlaje ŭ budučyni i Biełarusi. Ci niechta dumaje, što vajujučy z ukrainizacyjaj (jakuju ŭsia rasijskaja prapahanda raŭniaje z nacyzmam), Rasija budzie padtrymlivać biełarusizacyju?
Što z hetaha vynikaje? A toje, što rakiety, jakija laciać ź Biełarusi ŭ Kijeŭ, Charkaŭ, Mielitopal, Žytomir, laciać nie tolki na ukrainskuju, ale i na našu ziamlu. U Minsk, Homiel, Hrodna, Mahiloŭ. U našu budučyniu, źniščajučy jaje. I niaźniščanaj jana moža być tolki ŭ tym vypadku, kali vystaić Ukraina.
Siońnia na biełaruska-ŭkrainskaj miažy staić hatovaje da napadu na našu paŭdniovuju susiedku biełaruskaje vojska. Dyk voś kali jano napadzie na Ukrainu, tym samym jano napadzie i na Biełaruś.
My ŭstupim u vajnu z samimi saboj, čaho nie rabiła dasiul nivodnaja kraina śvietu. Heta budzie nacyjanalnaje samahubstva — voś što moža stacca ŭ nie takoj užo addalenaj pierśpiektyvie.
Naša budučynia biez Ukrainy — inkarparacyja ŭ skład Rasijskaj Fiederacyi. «Dobraachvotnaje dałučeńnie» da Rasii «abo šaściu hubiernijami, abo ŭsioj Biełaruśsiu», — jak prapanavaŭ jašče ŭ 2000-m hodzie, tolki staŭšy prezidentam, Pucin.
«Nichto z ukrainskich siabroŭ ni ŭ čym mianie nie vinavaciŭ, dy ŭsio adno adnosiny ŭskładnilisia»
«NN»: Na adras biełarusaŭ ad ukraincaŭ hučyć ciapier niamała abvinavačvańniaŭ jak takich samych ahresaraŭ. Jak vy heta pražyvajecie i jak paraicie reahavać na heta astatnim?
UN: Balučaje pytańnie… Ja nie maju nijakaha dačynieńnia da palityčnaha kiraŭnictva krainy, jakoje ja nie vybiraŭ, da Ministerstva abarony, da Hienieralnaha štaba Uzbrojenych sił Biełarusi. Za ich dziejańni ja nie adkazvaju. Ale ŭ vajny svaje zakony.
Niemcy napali — usie niemcy vorahi. I Hitler, i Hiote. Ź biełaruskaj ziamli lacić śmierć na ziamlu Ukrainy, dyk chto vorahi? Ja heta razumieju, tamu nie zadaju pytańniaŭ kštałtu «čym vy dapamahli nam u 2020 hodzie?», abo «čamu nie kładucca pad tanki miljony ukraincaŭ, jakija žyvuć u Rasii?».
Chvala varožaści da biełarusaŭ apošnim časam stała spadać. Jana ŭźniałasia, kali Zialenski, nie strymaŭšy emocyj (što možna zrazumieć, ale nielha pryniać) źvinavaciŭ ci nie ŭvieś biełaruski narod u chaŭrusie z ahresaram. Jamu daviali (znajšlisia takija ludzi), što jano nie tak, i jon vykazaŭsia inakš. Hetak, jak jano jość: «Biełaruski narod suprać vajny z Ukrainaj».
«NN»: Ci šmat u vas siabroŭ va Ukrainie? Jakija ŭ vas ź imi ciapier adnosiny?
UN: Va Ukrainu ja ŭpieršyniu pryjechaŭ, kali mnie było čatyrnaccać. Paśla siomaha kłasa vyrašyŭ pastupić u hieołaharaźviedačny technikum u Kijevie. Nu, bo ramantyka. Pachody pa nieviadomaje. Hieołoha ź mianie nie vyjšła, ale vyjšaŭ čałaviek, jaki palubiŭ Ukrainu raz i nazaŭsiody.
Paśla ja byvaŭ va Ukrainie častym hościem, siabroŭ nabrałasia bahata. Siarod ich amal usie najlepšyja sučasnyja ŭkrainskija paety. Nichto ź ich ni ŭ čym mianie nie vinavaciŭ, dy ŭsio adno adčuvałasia, što adnosiny ŭskładnilisia. Bo kali ty telefanuješ ukrainskamu siabru i kažaš jamu pra siabroŭstva, a jon pytaje: «Pra što ty? Pad maim aknom zabityja vašymi bombami dzieci lažać», — dyk pra što dalej kazać? Što nie našymi bombami?
Takoje ciažka, z bolem pieražyvajecca. Na čaćviorty dzień vajny ja navat adkryty list ukrainskim siabram napisaŭ. Sidaržeŭskamu, Fiedziuku, Žadanu, Volvaču, Irvancu, Kičynśkamu, Hančarenku… Usim. Ale ŭ toj ža dzień Zialenski spytaŭ biełarusaŭ: «Jak vy budziecie hladzieć nam u vočy?» — i list ja nie apublikavaŭ. Bo vychodziła, što jon zapytaŭ — i ja tut ža pačaŭ apraŭdvacca. Tamu nadrukavaŭ tolki vierš z hetaha lista. Voś jon u pierakładzie na ŭkrainskuju movu. Jaho adrazu niekalki paetaŭ pierakłali.
NOVA ZIEMLA
«Mij ridnij kut, jakij ti milij…»
Jakub Kołas, «Nova ziemla».
Raptovo stav niemilij ridnij kut.
I ja b zabuv, ŝo narodivsia tut,
Jak dav bi Boh zabuť, dav roźlubiti sili
Toj pahorb, die prabaťkivśki mohili,
Die skoro vžie j mieni na Božij Sud.
I znaju ja, ŝo na Sudi otim
Skažu: ŝo ja nikoho u žitti
Nie zradiv — i v krovi nie vinuvatij.
A Boh śpita: «Či nie prodav ti brata?
I či siestru nie kinuv u bidi?»
Ja b vidkazav, ŝo ni, koli b Vin sili dav
Pieriemohti toj žach, ŝo u mieni postav,
Nienavisť, ŝo, jak pił, moju lubov źmitaje.
Vin vidaje, ŝo ja nie prodavav.
I znaju ja, čomu Vin tak śpitaje.
Aŭtar hetaha pierakładu, bliskučy ŭkrainski paet Taras Fiadziuk, napisaŭ, pierakład dasyłajučy: «Mieni zaraz vzahali nie pišieťsia, porušiena vnutrišnia rivnovaha z pričin zrozumilich. Ocie pieriekładav tiebie — a za viknom vije povitriana trivoha, a niepodalik mojeji dači stojiť našie S-300. I bachkaje…»
«Pačnuć źniščać nie vydańni, u jakich drukujucca najlepšyja biełaruskija piśmieńniki, a samich piśmieńnikaŭ. Jano praściej pa pracedury»
«NN»: Vierniemsia da vašaj tvorčasci. Šyrokija prezientacyi ramana «Hej Ben Hinom» prajšli z vašym udziełam u Polščy i Litvie. A ŭ Biełarusi, na Mižnarodnym knižnym kirmašy ŭ Minsku, prezientacyja adbyłasia biez vas. Nie zasmučaje vas hety fakt?
UN: Mianie amal usio, što adbyvajecca siońnia ŭ Biełarusi, zasmučaje. Heta i samaloty, jakija ŭźlatajuć z aeradroma ŭ Mačuliščach, kab bambić Ukrainu, i palavańnie na tych, chto suprać tych palotaŭ, i biaskoncyja represii, i katavańni ŭ turmach, i niaspynnaje rujnavańnie ŭsiaho, što biełaruskaje. Voś niadaŭna likvidavali Sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ, ciapier vyrašyli likvidavać časopis «Dziejasłoŭ». Nu čym i kamu litaraturnaje vydańnie zaminaje? Tam ža nijakaj palityki. Ale heta placoŭka dla niezaležnaha biełaruskaha słova, dla publikacyj tvoraŭ najlepšych biełaruskich piśmieńnikaŭ — i tolki tamu časopis treba źniščyć.
Ja ŭ liście da maich ukrainskich siabroŭ napisaŭ: tak, u vas vajna, ale i ŭ nas nie mir. U Biełarusi vajna na źniščeńnie ŭsiaho nacyjanalnaha. Pryčym vajujuć suprać biełaruščyny nie tolki čužyja, ale i jak by svaje. Ludzi, jakija taksama nazyvajuć siabie biełarusami. Padobnaha niama nidzie ŭ śviecie, heta prosta šakuje.
Dyk jakoje ŭ paraŭnańni z hetym moža być zasmučeńnie praz toje, što bieź mianie prajšła prezientacyja? Nijakaje. Ledź zaŭvažny mazok na žachlivaj karcinie. Ale z takich mazkoŭ karcina i składvajecca. Jana, viadoma, nie hetak uražvaje, jak toje, što my ŭbačyli va ŭkrainskaj Bučy, ale palityka debiełarusizacyi moža dajści i da takoha. Pačnuć źniščać nie vydańni, u jakich drukujucca najlepšyja biełaruskija piśmieńniki, a samich piśmieńnikaŭ. Jano praściej pa pracedury.
«NN»: Vy i raniej, i na prezientacyjach za miažoj kazali, što vaš raman zadumvaŭsia jak histaryčny, ale toje, što adbyłosia ŭ siońniašnim časie, zrabiła jaho aktualnym. Što historyja źviaršyła kruh i zachrasła na tym ža miescy: aryšty, turmy, katavańni — jak i ŭ časy Kupały. Jašče vy kazali, što siońnia knihu pra sučasnaje napisać nie ŭ stanie, bo nadta balić. Što patrebnaja niejkaja adlehłaść, dystancyja, kab ubačyć usio nie praz bol, jaki skažaje realnaść, a praz praŭdu. Kali takaja dystancyja źjavicca, i vy pačniacie pisać, dyk pra što budzie novaja kniha?
UN: Jak i ŭsie maje knihi, jakija napisanyja i ŭ vieršach, i ŭ prozie, novaja kniha budzie pra biełarusaŭ i Biełaruś. Mnie ŭžo daŭno kažuć, što ja zachras, jak na toj paščerbanaj kružełcy, na biełaruščynie, ale što ž… Niachaj ukraincy pišuć pra ukrainskaje, amierykancy pra amierykanskaje, a ja pra svajo.
Ja ŭžo knihu hetuju pačaŭ. I pačaŭ, kab była dystancyja, nie ad siońnia. Ad času abviaščeńnia našaj niezaležnaści, jakoj my nijak nie skarystalisia. Bolšaść navat nie zaŭvažyła, što jana ŭ nas jość. Voś ja i chaču razabracca razam z hierojami knihi (a heta znoŭ budzie raman), čamu jano tak stałasia, što my praz tryccać hadoŭ nie ŭ niezaležnaj, demakratyčnaj Biełarusi, a ŭ toj, jakaja jość. Ci dakładniej: jakoj užo amal niama.
«Vajna mahła b pačacca nie va Ukrainie, a ŭ nas»
«NN»: U palityku, pa vašych ža słovach, vy pryjšli pierš za ŭsio dziela taho, kab ratavać biełaruščynu. Ciapier dla jaje isnuje jašče bolš pahroz, čym raniej. Dyk ci niama žadańnia viarnucca ŭ palityku dziela biełaruščyny?
UN: Adkaz zastajecca raniejšym.
Ja b viarnuŭsia ŭ palityku, kali b viedaŭ, što siońnia ŭ joj možna zrabić, kab uratavać biełaruščynu. Uvohule Biełaruś. Ale ja hetaha nie viedaju. I baču, što nie viedaje nichto. Tady što mnie ŭ palitycy rabić? Pry joj prysutničać?
Žyć ja zvyk uzachlob — i heta, badaj, adzinaja zvyčka, jakaja nie pamianiałasia praz usie hady. Dyk u litaratury ja mahu nie prosta prysutničać, a być. Viedajučy, što ŭ joj rabić. Nie tak šmat zastałosia ŭ mianie žyćcia, kab u im prosta prysutničać.
«NN»: Ad času pratestaŭ u Kazachstanie to tut, to tam šmat krytyki hučyć u bok «biełaruskaj revalucyi — 2020». Maŭlaŭ, biełarusy vinavatyja ŭ tym, što nie dacisnuli Łukašenku, i voś ciapier z terytoryi Biełarusi rušyła na ŭkrainskuju ziamlu vajna. Maŭlaŭ, nie treba było kvietačak i bałonikaŭ — tolki rašučyja dziejańni, tady b pieramahli — i pratestoŭcaŭ ciapier nie «dabivali» b pa adnym. Što vy pra heta dumajecie?
UN: Biezumoŭna, usio było b inakš. Tolki jak?
Ja zaŭsiody byŭ prychilnikam rašučych dziejańniaŭ. To-bok, Płoščy, razumiejučy jaje kali nie jak instrumient źmieny ŭłady, dyk źmieny palityki, jakuju pravodzić ułada.
Płošča — heta nie abaviazkova barykady, stralanina. Ukrainski Majdan jašče da barykadaŭ zmusiŭ tahačasnaha kiraŭnika krainy Janukoviča prapanavać apazicyi miesca premjer-ministra, pryznačyć novyja parłamienckija vybary. Apazicyja ad prapanovy admoviłasia, što było pamyłkaj, jakaja pryviała da abvastreńnia supraćstajańnia — i ŭrešcie da stralaniny. Hetaha možna było paźbiehnuć, pryniaŭšy prapanovy ŭłady i cisnučy na jaje Majdanam, kab prapanavanaje spraŭdziłasia.
Toje samaje možna było b zrabić (ci va ŭsiakim razie pasprabavać zrabić) u žniŭni 2020-ha ŭ Biełarusi. I ja spadziavaŭsia, što tak i budzie. Ale ciapier vidavočna, što ŭ tym była ryzyka. Vialikaja.
Rasija ŭžo płanavała ŭvarvańnie va Ukrainu (pra što my tady nie viedali) i Biełaruś była patrebnaja joj jak płacdarm. Tak što Płošča mahła stać pryčynaj dla ahresii. Pad Smalenskam stajali rasijskija tanki, vajna mahła b pačacca nie va Ukrainie, a ŭ nas.
Zrešty, chto jaho viedaje, jak jano mahło być. Jość toje, što jość. I ŭ tym, što jość, niebiaśpieka stracić Biełaruś nie mienšaja, čym u vajnie.
«U 1990 hodzie Biełaruś nabyła niezaležnaść. Bieź nijakaj baraćby. I jak biełarusy hetym padarunkam skarystalisia? Nijak»
«NN»: Kali ciapier ahladacca nazad i rabić vysnovy, ci jość niejakija pamyłki, što zrabili biełarusy, i asobna tyja, chto vyłučaŭsia kandydatami ŭ prezidenty, što my siońnia tam, dzie my jość?
UN: Vy zadali pytańnie, jakoje ja sam sabie zadaŭ, pierš čym pačaŭ pisać novuju knihu. I mnie abaviazkova treba było znajści na jaho adkaz, kab nakidać asnoŭnyja linii siužetu. Dakładna vyznačycca z tym, pra što ja chaču napisać raman. Adkazaŭ ja znajšoŭ šmat. I roznych. Ale dla ramana pakinuŭ try.
1. Matyvacyja. Mienavita jana — ruchavik usich našych dziejańniaŭ. Dyk voś matyvacyja tych, chto byŭ va ŭładzie i chacieŭ u joj zastacca, najpierš matyvacyja Łukašenki, była ŭ sotni ci navat u tysiačy razoŭ bolšaj, čym matyvacyja tych, chto chacieŭ da ŭłady pryjści.
2. Nacyja. Narody, nacyi farmujucca i rastuć pryblizna tak, jak zuby. Spačatku prarazajucca razcy, za imi vyrastajuć ikły, paśla ŭsie, što za ikłami, i tolki potym — zuby mudraści (jakija, miž inšym, mohuć i nie vyraści). Dyk voś žnivieńskaja revalucyja pakazała, što ŭ biełarusaŭ, jak u nacyi, pakul navat ikłaŭ niama. U adroźnieńnie ad ukraincaŭ.
3. Chalavizacyja. Heta nie tolki toje (choć jano taksama), što nie z zaroblenaha svaim rozumam i svaimi rukami, a z «chalaŭnaha» (nakradzienaha z rasijskich datacyj) stałasia mašynami, kvaterami… Jość jašče i mietafizičnaha kštałtu reč. Bolš za 30 hadoŭ tamu, u 1990 hodzie Biełaruś nabyła niezaležnaść. Bieź nijakaj baraćby za jaje — heta byŭ jak padarunak Boha. I jak biełarusy hetym padarunkam skarystalisia? Nijak. Jany navat nie ŭciamili, što im Boh pasłaŭ. Padoranaja niezaležnaść amal nie paŭpłyvała na nacyjanalnuju śviadomaść, nie ŭmacavała jaje. Padarunak akazaŭsia niepatrebnym.
I voś praz 30 hadoŭ Boh padumaŭ: chopić! Kali biez baraćby vy zajmiejecie svabodu, vy abydzieciesia ź joj hetak ža, jak abyšlisia ź niezaležnaściu. Jana akažacca niepatrebnaj. Tamu prajdzicie šlach baraćby za svabodu, kab zrazumieć, što jana takoje i jak jaje šanavać.
U žyćci ničoha nie byvaje prosta tak. I ničoha nie byvaje ni dla čaho. Usio — vialikaje i małoje — maje sens. Revalucyja źmianiła śviadomaść, a Boh pasłaŭ vyprabavańnie. Jak šlach da svabody.
Voś z hetych adkazaŭ i składajecca, možna skazać, fabuła ramana. A jak udasca pieratvaryć jaje ŭ siužet, pabačym. Kali daść Boh čas i siły napisać.
«U vas vajna. Ale i ŭ nas — nie mir»
«NN»: Što vy ŭsio ž napisali ŭkraincam u liście, jaki nie apublikavali?
UN: Dy ničoha takoha… Možacie apublikavać hety list jak dadatak da intervju.
«Darahija maje ŭkrainskija siabry!
Vajna Rasii suprać Ukrainy — heta vajna minuŭščyny z budučyniaj. Na pieramohu ŭ joj minuŭščyna nie maje nijakich šansaŭ. Budučyniu pieramahčy niemahčyma. Tamu ŭ pieramozie Ukrainy ja nie maju nijakaha sumnievu. Pytańnie tolki ŭ tym, jakim koštam budzie zdabytaja pieramoha. Praź jakija jašče straty daviadziecca prajści na šlachu da jaje.
Strat budzie mieniej, kali vy budziecie nie adny. I vy adny nie zastanieciesia, bo ŭžo ciapier z vami ŭvieś volny śviet.
Mnie baluča čuć, što razam z usim volnym śvietam nie z vami Biełaruś. Bo jano nie tak. Bo taja Biełaruś, jakaja sapraŭdy BIEŁARUŚ, z vami! Heta nie ź BIEŁARUSI laciać da vas rakiety, iduć vojski. Jany iduć i laciać z tak zvanaj «sajuznaj dziaržavy», u jakoj BIEŁARUŚ — pad akupacyjaj.
Ja razumieju, što vam ad hetaha nie lahčej. Bo ŭ vas vajna. Ale i ŭ nas — nie mir. Z nami viadzie vajnu «sajuznaja dziaržava». Jana vajuje z usimi, chto BIEŁARUSY, i z usim, što BIEŁARUŚ. Z našaj movaj, kulturaj, historyjaj, nacyjanalnaj śviadomaściu. Vajuje na źniščeńnie. Tysiačy BIEŁARUSAŬ u turmach, dziasiatki, sotni tysiač u vyhnańni. Takich masavych represij nie viedała ni adna jeŭrapiejskaja kraina ad stalinska-hitleraŭskich časoŭ. Heta była nie tolki pomsta za naš paryŭ da svabody ŭ žniŭni 2020 hoda. Heta była začystka terytoryi pierad uviadzieńniem u Biełaruś rasijskaha vojska, padrychtoŭka da ŭvarvańnia va Ukrainu — i vyniščalisia ŭsie našy siły, jakija mahli hetamu supraćstajać. I choć machavik represij nie spyniajecca, my navat u takich umovach, navat pad akupacyjaj nie zdajomsia ŭ zmahańni za BIEŁARUŚ. A značyć, i za UKRAINU.
Kali hetaha nie bačyć, nie ŭśviedamlać, dyk niedavier, jaki ŭźnik va Ukrainie da biełarusaŭ, moža pieraraści ŭ niešta bolšaje. Horšaje. U toje, što moža nianaviściu atrucić kroŭ.
Ukraincy! Druzi maje! Ja nahadvaju pra represii, pra akupacyju, pad jakoj žyvie zaraz, ledź dychajučy, Biełaruś, nie dziela apraŭdańnia. Jak i čym ni apraŭdvajsia — na vašu ziamlu vajna pryjšła z našaj ziamli. Tamu spraviadlivy vaš hnieŭ, jaki ŭ čas, kali lijecca kroŭ, nie raźbiraje, chto vorah, chto jahony pamahaty, a chto ŭ vajnie nie vinavaty. I kali pa-mužčynsku, vočy ŭ vočy vieści razmovu, dyk nie vypadaje skazać, što našaj viny niama. Jość. My dapuścili, kab u našaj krainie panavaŭ režym, jaki ŭciahnuŭ nas u hetu vajnu. My nie skarystali ŭsie mahčymaści jaho źmianić, tamu majem toje, što zasłužyli. Usio jano tak, heta horkaja praŭda — i usio ž, i usio ž, i ŭsio ž… Praŭda i toje, što MY Z VAMI! I mienavita tamu, viedajučy, što my z vami, režym, jaki panuje zaraz u Biełarusi, navat pad ciskam Kramla nie rašajecca na naŭprostavy ŭdzieł u vajnie, nie pasyłaje biełarusaŭ zabivać ukraincaŭ, bajučysia być źmiecienym masavym antyvajennym pratestam.
Druzi moi! Biełarusy i ŭkraincy prajšli doŭhi, składany histaryčny šlach, uśviedamlajučy siabie jak narody, jak nacyi. Siońnia i vam, i nam admaŭlajuć u pravie być narodami. ALE MY JOŚĆ — I MY BUDZIEM! Jak kažuć va Ukrainie: «Trimajmoś, bo mi toho varti!»
Z pavahaj i niaźmiennaj luboŭju da ŭsich i ŭsiaho, što jość Ukraina, — vaš Uładzimir Niaklajeŭ».
«Naša Niva» adnaŭlaje zbor danataŭ — padtrymać prosta
Čytajcie jašče:
«Minsk nibyta staŭ pustym». Jak ciapier žyvuć tusovačnyja Zybickaja, Kastryčnickaja i Revalucyjnaja