Пуцінскі няўдалы бліцкрыг, карупцыя ў ВПК і пажар у сакрэтным НДІ — што паміж імі супольнага
З пачаткам уварвання ва Украіну міф пра непераможную расійскую армію быў зруйнаваны. Няўдаламу бліцкрыгу Уладзіміра Пуціна спрыяла карупцыя. Беспілотнік «Арлан-10», які складаўся са старога фотаапарата і бутэлькі з-пад мінералкі, паднялі на смех у інтэрнэце. А на яго вытворчасць жа выдзялялі аж 100 тысяч даляраў.
11.05.2022 / 19:45
БПЛА Арлан/ Фота: Мінабароны Расійскай Федэрацыі / Facebook
«Гэтага не можа быць, вы нас разыгрываеце», ‒ так рэагавалі заходнія эксперты на фатаграфіі расійскага беспілотніка «Арлан», які трапіў у рукі ўкраінскіх вайскоўцаў.
На апублікаваных украінцамі фота і відэа відаць, што ў сістэме падачы паліва «Арлана» выкарыстоўваецца бутэлька з-пад мінеральнай вады, а за фота-і відэаздымку адказвае фотаапарат Canon, прымацаваны ліпучкай і клеем. Пры гэтым расейскаму бюджэту «Арлан-10» абыходзіцца ў $100 000, піша The Moscow Times.
Прычынай такой дарагоўлі можа быць карупцыя. Летась стала вядома пра афёру з пастаўкай камплектуючых для беспілотнікаў «Арлан-10». Раённы суд Казані наклаў арышт на чамадан з 48,6 млн рублёў, якія аператыўнікі УФСБ па Татарстане канфіскавалі пры асабістым даглядзе ў кіраўніка кампаніі, якая працавала над праектам беспілотных комплексаў «Арлан-10».
У сувязі з меркаваным «адкатам» у Казані затрымалі 51-гадовага намесніка дырэктара па фінансавых пытаннях «СТД-Радыкс» Андрэя Палшкова. Яго вінавацілі ў змове з дырэктарам АТ «Казанскі завод «Электрапрыбор» Паўлам Шацкім і крадзяжы 446 млн рублёў з бюджэту, выдзеленых у 2017—2020 гадах у рамках дзяржабаронзаказу, з дапамогай завышэння кошту камплектуючых для вытворчасці беспілотнікаў «Арлан-10» у піцерскім ТАА «Спецыяльны тэхналагічны цэнтр».
Крадзяжы пачаліся далёка не летась. Яшчэ ў 2017 годзе Цэнтрабанк сігналізаваў, што банкі, якія працуюць з грашыма Мінабароны, замяшаныя ў ценявых аперацыях і вывадзе капіталу. Да такой высновы прыйшоў ЦБ, праверыўшы 27 крэдытных арганізацый, праз якія праходзяць сродкі дзяржабаронзаказу.
У «абналічку» сыходзіць ад 50% да 70% дзяржабаронзаказу, паведамляла крыніца «Ведамасцяў», блізкая да Цэнтрабанка і Расфінманіторынгу. Дзяржпраграма мадэрнізацыі ўзбраення, якая дзейнічала з 2011 па 2020 год, была разлічана на 20 трлн рублёў.
Без абароны
21 красавіка 2022 года да цвярской набярэжнай Волгі, ахутанай клубамі шчыльнага чорнага дыму, сцягваліся пажарныя разлікі, машыны хуткай дапамогі і верталёты Мі-8.
Гарэў Цэнтральны навукова-даследчы інстытут войскаў паветрана-касмічнай абароны (ЦНДІ ПКА). Масіўны чатырохпавярховы будынак, які займае цэлы квартал, выгарэў дашчэнту. Пажар удалося ліквідаваць толькі раніцай наступнага дня, загінулі 22 чалавекі.
Сакрэтны інстытут, які займаўся распрацоўкай ракетнага комплексу «Іскандэр», вядомы таксама, як НДІ-2, згарэў з-за няспраўнай праводкі.
Пакуль следчыя шукаюць вінаватых у парушэнні пажарнай бяспекі, іх калегі з Галоўнай ваеннай пракуратуры вывучаюць больш за 350 тамоў крымінальнай справы аб крадзяжах у НДІ-2.
Па гэтай справе яшчэ ў лютым 2019 года быў арыштаваны генерал-маёр у адстаўцы Сяргей Ягольнікаў, які ўзначальваў тады НДІ-2. У Ягольнікава вялікая біяграфія: у НДІ-2 ён працаваў яшчэ з канца 1970-х, за плячыма доктара тэхнічных навук і адстаўнога ваеннага больш за 300 навуковых прац. Але, па версіі следства, у апошнія гады ён пабудаваў схему, праз якую былі выкрадзены шматмільённыя сумы з бюджэтаў, якія выдзяляюцца Мінабароны на сакрэтныя распрацоўкі.
Арышту Ягольнікава папярэднічалі скаргі дзясяткаў цвярскіх пенсіянераў у паліцыю. Пенсіянеры скардзіліся на мясцовую кампанію «Радыётэхнічныя і інфармацыйныя сістэмы паветрана-касмічнай абароны» (РТІС), якая раптам пачала патрабаваць з іх нібыта выплачаныя грошы па некаторых дагаворах. Паведамленнямі цвярскіх пенсіянераў зацікавіліся супрацоўнікі ФСБ.
Высветлілася, што, па справаздачах РТІС, цвярскія пенсіянеры ў 2014-2018 гадах стварылі па замове Мінабароны сістэму «Сірэна», якая сочыць за ракетнымі пускамі з боку Аляскі, і праект паветрана-касмічнай сувязі «Акацыя».
У рэальнасці ж, па версіі следства, усю працу выконвалі супрацоўнікі НДІ-2 пад кіраўніцтвам Ягольнікава. А РТІС, у якой сям'і генерал-маёра належала 19%, проста атрымлівала грошы ад Мінабароны. Затым грошы размяркоўваліся сярод сотні «мёртвых душ» ‒ тых самых пенсіянераў, якія да распрацовак РТІС адносін не мелі. Такім чынам, лічыць следства, Ягольнікаў выкраў амаль 300 млн рублёў.
Без ракет
25 сакавіка 2022 года ўлады Львова аб'явілі аб ракетных ударах з боку расійскай арміі. У гэты ж дзень у Васкрасенскім судзе Маскоўскай вобласці ўзялі пад варту былога камерцыйнага дырэктара карпарацыі «Тактычнае ракетнае ўзбраенне» (КТРУ) Віктара Вагана.
Вагана прыгаварылі да васьмі гадоў калоніі строгага рэжыму, прызнаўшы вінаватым у крадзяжы зброі. Розныя тэрміны ў калоніях агульнага рэжыму атрымалі яшчэ тры чалавекі, у тым ліку Мікалая Якаўлева, гендырэктара «Тураеўскага машынабудаўнічага канструктарскага бюро «Саюз», што ўваходзіла ў КТРУ.
Крымінальная справа цягнулася з 2018 года, а крадзяжы былі ўчынены яшчэ раней.
У 2010 годзе Ваган і Якаўлеў даведаліся аб тым, што на адным з падмаскоўных палігонаў плануецца ўтылізаваць авіяцыйныя крылатыя ракеты Х-55. У выніку рухавікі ад ракет былі прададзеныя ўкраінскай кампаніі «Матор Січ», а пакінуты лом адпраўлены на перапрацоўку. «Матор Січ» за пастаўленыя рухавікі заплаціла $2,4 млн.
У 2011 годзе афёра паўтарылася. Усё на тым жа палігоне (яго былы дырэктар атрымаў пяць гадоў калоніі) павінны былі утылізаваць яшчэ 37 ракет Х-55.
Замест гэтага запчасткі ракет і выбуховыя рэчывы з баявых частак былі выкарыстаныя КТРУ для вытворчасці 15 новых ракет класа «паветра-паверхня» Х-31А. За гэтыя ракеты Мінабароны заплаціла КТРУ 255 млн рублёў.
Без сувязі
У 2017 годзе намеснік начальніка Генштаба Узброеных сіл Расіі Халіл Арсланаў атрымаў званне генерал-палкоўніка. Праз два гады яго абвінавацілі ў махлярстве ў асабліва буйным памеры, а ў лютым 2020 года арыштавалі супрацоўнікі ФСБ. Неўзабаве паказанні супраць Арсланава даў іншы генерал, Аляксандр Аглоблін.
Аглоблін распавёў, што ў 2015 годзе па пратэкцыі Арсланава атрымаў пасаду начальніка 1-га ўпраўлення сувязі Мінабароны. Якраз тады ішла поўным ходам праграма цыфравізацыі расійскага войска, і Аглобіну было неабходна шукаць пастаўшчыкоў тэхнікі і дамаўляцца аб завышэнні кошту.
Так, напрыклад, махінацыі пры закупках маршрутызатараў праз АТ «Ваентэлекам» мелі нацэнку ў 20-25%. Па такой схеме было выкрадзена 1,6 млрд рублёў, Аглоблін прызнаў сваю віну і ў сярэдзіне лютага 2022 года атрымаў чатыры гады калоніі агульнага рэжыму.
Арсланаў сваю віну не прызнае, і яго справа да гэтага часу разглядаецца. Пры гэтым, па версіі следства, заснаванай на паказаннях Аглобліна, асноўны ўпор у афёры рабіўся на радыёстанцыі новага пакалення «Азарт», цэны на якія завышаліся ўдвая.
Яшчэ ў пачатку 2022 года следства ацэньвала шкоду ад закупак 60000 «Азартаў» у 6,7 млрд рублёў. На пачатку мая Генпракуратура накіравала ў суд абвінавачанне па справе Арсланава. У справе засталіся эпізоды, звязаныя з «Ваентэлекамам», а вось меркаваныя махінацыі з «Азартамі» у яго не ўвайшлі.
Без катэраў
Позняй восенню 2019 года паўночныя падраздзяленні Расгвардыі прынялі партыю снегаходаў і катэраў. Апошнія прызначаліся для аховы арктычных партоў. Але на першым жа баявым дзяжурстве корпусы катэраў не вытрымалі марозу і трэснулі.
Фота: wrk.ru
У ходзе расследавання Следчы камітэт выйшаў на пяцярых супрацоўнікаў Расгвардыі, якіх зараз абвінавачваюць у атрыманні хабару і крадзяжы бюджэтных сродкаў. Ініцыятарам афёры следства лічыць палкоўніка Шалву Муселіяні, які ў маі 2018 года звольніўся з галоўнага ўпраўлення пазаведамаснай аховы Расгвардыі, дзе адказваў у тым ліку за барацьбу з крыміналам.
Схема была простая: у жніўні 2018 года на Адзінай гандлёвай пляцоўцы быў апублікаваны тэндэр на закупку снегаходаў і катэраў. Кошт тэндэру загадзя быў павялічаны на 10% меркаванага адкату ‒ пра гэта паклапаціўся Сяргей Вараб'ёў, які адказвае ў Расгвардыі за тэхналагічную палітыку. Адзіным удзельнікам і пераможцам тэндэру стаў канцэрн «Абаронныя тэхналогіі». Сума кантракта склала 376 млн рублёў. Увесну 2019 года Муселіяні дамовіўся з саўладальнікам «Абаронных тэхналогій» аб адкаце ў 30 млн рублёў. З гэтай сумы, мяркуе следства, афіцэр атрымаў 19 млн рублёў.
За гэтыя грошы расгвардзейцы, якія прымалі тэхніку, закрылі вочы на яе недахопы. Карпусы катэраў былі зроблены з поліэтылену дрэннай якасці, упэўнена следства, і не вытрымалі выпрабаванняў.
Шкода ад дзеянняў расгвардзейцаў ацэньваюць у 262 млн рублёў. Муселіяні аб'яўлены ў вышук.