Bajec «Kuś» z Pałka Kalinoŭskaha — ab pracy na čyhuncy i ŭ BRSM, vyprabavańni vajnoj i vybary pamiž pałonam i śmierciu
Bajec Alaksandr Kłačko pajechaŭ va Ukrainu praz tydzień paśla pačatku vajny. «Kab nie zrabiŭ hetaha, apuściŭ by ruki, pierastaŭ zmahacca», — kaža. «Naša Niva» zapisała jaho historyju.
19.08.2022 / 14:59
«Na miažy mianie pryniali za dyviersanta, łukašysta, było niepryjemna»
Kalinoviec Alaksandr Kłačko ciapier znachodzicca ŭ Vilni. Jon pryjechaŭ z frontu, kab praciahnuć dazvoł na žycharstva. U kancy žniŭnia mužčyna źbirajecca znoŭ viartacca va Ukrainu.
Alaksandru 38 hadoŭ, jon z horada Baranavičy. Pajechaŭ vajavać praz tydzień paśla pačatku vajny.
«Heta šans, kab choć niejak paŭpłyvać na situacyju ŭ Biełarusi. U mianie było šmat pryčyn, kab tudy nie jechać, ale ja sam siabie zapytaŭsia, što tady mianie adroźnivaje ad ludziej, jakija zamaŭčali jašče ŭ žniŭni 2020-ha», — kaža jon.
Kali Alaksandr apynuŭsia ŭ Kijevie, adrazu adčuŭ siabie na svaim miescy. Tłumačyć heta tym, što pačaŭ rabiŭ dziejańni dla pieramohi.
Pazyŭny mužčyna abraŭ chutka — «Kuś». Taki nik byŭ u Alaksandra ŭ telehramie ŭ 2020-m. Jon dla jaho značyć toje, što navat adzin čałaviek zdolny kusać režym, a kali ŭsie razam — možna zahryźci jaho.
Spačatku Alaksandr zapisaŭsia ŭ zamiežny lehijon. Jechaŭ jon na polska-ŭkrainskuju miažu razam ź litoŭcam, habrejem, ukraincam. Paśla da ich dałučylisia jašče hruziny i narviežcy, navat była adna dziaŭčyna.
«Hruziny byli stałaha ŭzrostu. Kazali, što vyzvalać Danieck, Łuhansk, Krym, a potym Abchaziju z Asiecijaj.
U mianie było vialikaje ŭražańnie ad biežancaŭ, jakich ja ŭbačyŭ na miažy. Vializny natoŭp žančyn ź dziećmi. U mianie naviarnulisia na vočy ślozy. Tady jašče ŭ toj momant padnialisia sa svaich miescaŭ hruziny, kab pahladzieć na ich. Jany byli ŭražany jašče bolš», — raskazvaje jon.
Kali Alaksandr dajechaŭ da Javarava, daviedaŭsia, što jaho nie prapuściać. Byŭ zahad biełarusaŭ nie brać.
«Pajšoŭ kuplać sim-kartu, kab była suviaź, — zhadvaje jon. — U mianie tam paprasili pašpart, što dziŭna, bo simki pradajuć prosta tak.
Pradavačka paśla taho, jak daviedałasia, što ja biełarus, spytała, za kaho ja pryjechaŭ vajavać. Nikoli nie adčuvaŭ siabie tak drenna ad taho, što ja biełarus. Było niepryjemna, pryniali za dyviersanta, łukašysta. Jana sfatahrafavała mianie z dakumientam i skazała, što kali niešta zdarycca, to mianie chutka znojduć.
Ja viarnuŭsia na zapraŭku, i tut da mianie padychodzić padletak i pytajecca, što ja tut rablu, prosić dakumienty. Jon pryvioŭ družyńnikaŭ, tyja paviaźli mianie ŭ štab antyterastyčnych apieracyj (ATA). Tam byli ŭkrainskija aficery ŭ adstaŭcy. Jany vyrašyli vieźci mianie ŭ SBU ŭ Novajavaraŭ. Vyklikali palicyju — try mužčyny i try žančyny z aŭtamatami. Ja im kažu, što nie biełarusy dali dazvoł, kab Rasija napała na Ukrainu, a łukašysty. U žančyny paciakli ślozy, i jana skazała, što z-za heta ŭ ich ludzi hinuć».
Alaksandru prapanavali iści ŭ «Azoŭ» pry ŭmovie, što ŭ jaho jość bajavy dośvied.
«Ja navat u armii nie słužyŭ, jaki dośvied. Pryjšłosia niekalki dzion čakać, kab mianie i inšych uklučyli ŭ śpis i paśla prapuścili», — raskazvaje kalinoviec.
U Biełarusi Alaksandr pačaŭ pracavać adrazu paśla zakančeńnia škoły. Spačatku na budoŭli, potym na baranavickaj čyhuncy, na jakoj byŭ 12 hadoŭ.
«Spačatku hruzčykam, potym kładaŭščykom, inžynieram, ekołaham. U 2012 hodzie na čyhuncy atrymlivaŭ 500 dalaraŭ, a ŭ 2015 — 250. I pry hetym u mianie było našmat bolš pracy. Ja čakaŭ, što niešta źmienicca, bo matula maja zaŭsiody kazała, što dziaržaŭnaja praca — heta stabilnaść.
Kali pracavaŭ na čyhuncy, mianie jašče ŭ 2003 hodzie abrali namieśnikam sakratara BRSM. My dapamahali dziciačamu prytułku ŭ Baranavičach, ładzili mierapryjemstvy, ekskursii. U cełym jaskravyja ŭspaminy, ale adnačasova štučnaja arhanizacyja. Z 30 členaŭ aktyŭnymi byli tolki 6.
U vyniku ja syšoŭ z pracy praź nizki zarobak, pajechaŭ u Minsk», — kaža jon.
Dalej Alaksandr pracavaŭ u stalicy ŭ dastaŭcy «Jeŭraopta», potym jon znoŭ viarnuŭsia u Baranavičy, dzie ŭładkavaŭsia ŭ hipiermoł. Apošniaje miesca pracy — administratar taksi.
«Dumaju, što z ŭradam ŭ vyhnańni biez vajskovaj siły nichto nie budzie ličycca»
Asabisty pratest u Alaksandra pačaŭsia nie z vybaraŭ, a ź situacyi vakoł karanavirusa.
«Mienavita suprać Łukašenki ja staŭ padčas karanavirusa, kali jon kazaŭ duraść. Mianie zakranuła chvaroba, sutyknuŭsia z chłuśnioj daktaroŭ, jakija stavili prastudu, z chłuśnioj ŭ statystycy, na telebačańni.
Pieršy raz vykazaŭ svaju pazicyju ŭ lipieni 2020-ha. Tady ŭ instahramie napisaŭ post. Pamiataju, jak było składana, bo da hetaha vykazvaŭ uvieś supraciŭ na kuchni. Z tych časoŭ staŭ ličyć hałosnaść zbrojaj», — dzielicca Alaksandr.
Na płošču mužčyna vyjšaŭ 9 žniŭnia ŭ Minsku. Źjechaŭ ź Biełarusi — 18 śniežnia 2020-ha, kali da jaho dadomu pryjšli siłaviki.
«Jašče tady dumaŭ jechać ci nie. Kali sprava administracyjnaja — 15 sutak ja b adsiedzieŭ. Kali kryminalnaja, to nie zmoh by i jaki sens u hetym. Bolš bajaŭsia, što mianie zatrymajuć i składziecca tak, što ja pačnu zdavać ludziej, ci pryjdziecca zapisvać pakajannaje videa», — kaža jon.
Mužčyna pajechaŭ u Litvu. Vizy ŭ jaho nie było, jašče sutki Alaksandru pryjšłosia čakać, pakul litoŭcy dazvolili jamu prajechać. U vyniku atrymaŭ vizu na dva tydni.
«Mianie padvioz ukrainski dalnabojščyk. Raskazaŭ pa darozie, što jon Zialenskaha nie baicca: kali pryjazdžaŭ u jaho horad, pasłaŭ na try litary. Ja raskazaŭ jamu pra Biełaruś.
Kali padjazdžali da Vilni, jon staŭ bajacca, što šmat nahavaryŭ. U jaho biełaruskaja sim-karta, staŭ dumać, što jaho mohuć prasłuchoŭvać. Nastolki razmova sa mnoj jaho pahłybiła ŭ situacyju u Biełarusi», — raskazvaje jon.
Prapanovu sfarmavać biełaruskaje vojska, jakoje ŭ patrebnaj situacyi zmoža vyzvalić Biełaruś, Alaksandr padtrymlivaje. Jon tłumačyć čamu.
«Za miesiac da vajny mieŭ razmovu z dvuma mudrymi litoŭcami. Adzin ź ich udzielničaŭ u padziejach 13 studzienia 1991 hoda. Ja zapytaŭsia ŭ ich, što jany parajać Biełarusi. Jany pryviali prykład z historyi, kali ŭ 1918 hodzie Hiermanskaja Impieryja adstupała, jana chacieła stvaryć bufier pamiž saboj i Rasijskaj Impieryjaj. Utvaryłasia niezaležnaja Litva, u ich byŭ svoj urad i sabrałasia vojska, jakoje mahło abaranić hety ŭrad.
U Biełarusi byŭ taksama ŭrad BNR, žadańnie niezaležnaści, ale nie było vojska, jakoje mahło abaranić jaho. Dumaju, što z ŭradam u vyhnańni biez vajennaj siły nichto nie budzie ličycca.
Jość niekalki varyjantaŭ, jak najaŭnaść takoha vojska moža paŭpłyvać. Kali bačyš, što jano jość i mahčymy adpor, to možna syści samomu, kab nie ryzykavać», — ličyć Alaksandr.
«U mianie niama lidara, jakoha ja b słuchaŭ. Ja pajdu za čałaviekam, jaki svaim prykładam pakazvaje, što jon robić. Takim byŭ «Brest», jaki zahinuŭ pad Lisičanskam (biełaruski dobraachvotnik Ivan Marčuk. — NN), — kaža jon.
«Viedajecie, ja da voraha, jaki nie celiŭsia ŭ ciabie, adrazu hublaju pavahu. Jakija heta sałdaty?»
Alaksandr ličyć, što ŭ historyi čas ad času nastupajuć momanty, kali hiehiemon, jaki ŭpłyvaje na krainu, słabnie. Tady źjaŭlajecca mahčymaść zdabyć niezaležnaść.
«Dla mianie Rasija — heta turma narodaŭ. Vajna va Ukrainie — histaryčnaja padzieja, jakaja moža značna asłabić Rasiju.
U vyniku hetaha ŭsiaho moža źmianicca ŭłada albo pačnuć prosta «hareć» jaje vakolicy.
Chaču, kab maje naščadki byli haspadarami na svajoj ziamli, kab ruskija nie kazali, što im rabić i z kim siabravać. Liču, što Rasii treba dać pa zubach», — ličyć Alaksandr.
Mužčyna nie škaduje, što ŭ 2020 hodzie ŭsie dziejničali mirna.
«My ŭ vyniku pabačyli, što režym Łukašenki razumieje tolki movu siły. Dumaju, što my pavinny być hatovy abaranić svaju niezaležnaść, kali hety momant nastanie.
Ja razumieju, što zaraz Litva nie daść nam mahčymaści farmavać bajavyja padraździaleńni, treniravacca i iści ŭ Biełaruś. Heta adrazu budzie značyć abjaŭleńnie vajny Rasii. Ale ŭ budučyni roznyja padziei mohuć być», — razvažaje jon.
Na froncie Alaksandr sustrakaŭ troch ruskich vajskoŭcaŭ. Jany byli pałonnymi.
«Čuŭ, jak adzin ź ich skazaŭ, što jany ŭ nas nie stralali: maŭlaŭ, pahladzicie, navat kala blindaža hilz niama. Viedajecie, ja da voraha, jaki nie celiŭsia ŭ ciabie, adrazu hublaju pavahu. Jakija heta sałdaty?
U ich sa zbroi byli aŭtamaty Kałašnikava. Ale ŭ ruskich tam było dva viertaloty, samalot, tanki. My nie bačyli hetaha, a čuli pa huku i pa racyi, jakuju zachapili, jany pamiž saboj razmaŭlali. U cełym ciapier boj idzie nie stolki strałkovy, a ź ciažkim uzbrajeńniem», — raskazvaje mužčyna.
U psichałahičnym sensie dla Alaksandra składana doŭha znachodzicca na vajnie. Na joj tak možna i «zastacca».
«Pastaviŭ sabie dźvie zadačy: atrymać dośvied vałodańnia zbrojaj i zrazumieć, jak ja siabie adčuvaju ŭ sapraŭdnym bai. 27 maja ŭ mianie byŭ boj, i adčuvańni maje mnie spadabalisia. Strachu nie było, prosta vykonvaješ zadaču, jakaja staić.
Vajna mnie nie śnicca. Padčas boju mahu, darečy, lehčy spać pad abstrełami. Liču, što ja svoječasova pajechaŭ rabić VNŽ, treba byŭ adpačynak, kab nie «zastacca hałavoj» na vajnie», — dzielicca jon.
Alaksandr zhodzien, što ciažka žyć u mirny čas ludziam, jakija viartajucca z vajny.
«Viarnuŭsia ŭ Litvu — byccam by dastali z vady na sušu. Potym kali źjaŭlajucca niejkija płany, usio viartajecca na svoj ład», — kaža jon.
«Udzielničaŭ u bai na miažy Chiersonskaj i Mikałajeŭskaj abłaściej»
Mužčyna časta ŭspaminaje svaich siabroŭ-bajcoŭ, jakija zahinuli pad Lisičanskam.
«Kali heta zdaryłasia, dla mianie źjaviŭsia stymuł padbivać ruskuju braniu, kab niejak takim čynam pomścić za ich, — uspaminaje jon. — Jak mnie padajecca, ja roŭna sustreŭ hetuju navinu. Ale byli dni, kali ja ŭ dumkach pa niekalki razoŭ uspaminaŭ ich. Zaraz chaču napisać svaje ŭspaminy pra ich, kab stała lahčej.
Udzielničaŭ ja sam u bai za siało Łazavoje, na miažy Chiersonskaj i Mikałajeŭskaj abłaściej. U Lisičansku my achoŭvali pierapravu, sutyknieńniaŭ z ruskimi ŭ mianie tam nie było».
Stralać u ruskaha vajskoŭca Alaksandru pakul nie davadziłasia.
«Viedajecie, kali ź minamiota, to ty navat nie ŭ kursie zabiŭ ci nie. Kulaj — heta inšaje. Padajecca, što na vajnie našmat praściej. Stralajuć pa tabie — ty ŭ adkaz. Heta vorah, jaki sprabuje zachapić čužuju ziamlu.
Ja viedaju, za što ja vajuju va Ukrainie. Ruskija — nie.
Kali razumieješ, za što zmahaješsia, to, dumaju, luby čałaviek, jaki maje hodnaść i jaki bačyć, što heta niespraviadliva, hatovy prymianić siłu, kab dać adpor tamu, chto kryŭdzić», — kaža jon.
Alaksandr razvažaje, što jon budzie rabić u vypadku, kali trapić u pałon.
«Chłopcy trymajucca na videa dobra. Što lepš: zahinuć u bai ci trapić u pałon? Zaležyć ad taho, jak ty heta pieraniasieš. Kali zmožaš hodna trymacca ŭ pałonie, to tady tak. Navat kali tam budzie śmiarotnaje pakarańnie, jakoje ty zmožaš prajści.
Prykład Kalinoŭskaha: jon prajhraŭ, trapiŭ u «pałon», jaho paviesili, ale jon staŭ simvałam dla inšych. Kali ličyš, što złamaješsia ŭ pałonie, to lepš zahinuć u bai. Jak pastuplu ja — nie viedaju.
Kali pačuŭ, što ŭ DNR prysudzili śmiarotnaje pakarańnie zamiežnikam, to navat u instahramie vykłaŭ post, što jość stymuł trymać macniej našu pazicyju», — tłumačyć jon.
Na pytańnie, čamu niekatoryja chłopcy ličać, što jechać vajavać nie varyjant, Alaksandr adkazvaje, što treba zrazumieć, jakaja ŭ ich pieršapačatkovaja pryčyna. Jon ličyć, što časam takija ludzi prosta bajacca.
«Tyja, chto za Rasiju, to da ich pytańnie, čamu jany tady nie iduć vajavać za jaje. Čuŭ ad ukraincaŭ, jakija nie vajujuć, što jany nie bačać, navošta iści na front za Zialenskaha. Ale dumaju, što ŭ ich niejkija inšyja pryčyny.
Ja baču, što vajna vielmi ciažkaja. Liču, što Jeŭropie treba dapamahać Ukrainie ciažkim uzbrajeńniem, bo jana achviaruje samym darahim — ludźmi. Jana zakryvaje saboj Jeŭropu, i na čarzie budzie mienavita Jeŭrasajuz, kali ruskija dabiarucca», — padsumoŭvaje jon.