«Metaj było nie zabić, a złamać maralna». Jašče adzin były viazień škłoŭskaj kałonii raskazaŭ svaju viersiju śmierci Vitolda Ašurka
Paśla publikacyi ŭspaminaŭ Viktara Parchimčyka pra svaje ŭražańni ad škłoŭskaj kałonii raskazaŭ jašče adzin były palitviazień Siarhiej (imia źmienienaje), piša «Radyjo Svaboda».
30.11.2022 / 10:39
«Vitold adkryta nazyvaŭ administracyju zdradnikami i vorahami»
Siarhiej raskazvaje, što trapiŭ u kałoniju jak fihurant kryminalnaj palityčnaj spravy. Jamu prysudzili dva hady pazbaŭleńnia voli, termin adbyvaŭ u Škłovie. U toj samaj kałonii, dzie ŭ mai 2021 hoda zahinuŭ Vitold Ašurak.
«U škłoŭskuju kałoniju ja trapiŭ uletku 2021 hoda. Paśla hibieli Vitolda administracyja spužałasia, peŭny čas tam pierastali bić viaźniaŭ. Pry mnie heta byli adzinkavyja vypadki. Da taho, jak ja trapiŭ u kałoniju, jak raskazvali viaźni, było horš. Mnie havaryli: «Tabie pašancavała. Jašče paŭtara miesiaca tamu nas žorstka bili tut».
Sa słoŭ byłoha palitviaźnia, u škłoŭskaj kałonii jon sam nie raz traplaŭ u štrafny izalatar.
«Niemahčyma tam samomu sabie nanieści paškodžańni, jak śćviardžała administracyja kałonii paśla hibieli Vitolda (pavodle aficyjnaj viersii, Vitol Ašurak pamior u vyniku sardečnaj niedastatkovaści, paškodžańni na jaho ciele administracyja tłumačyła pobytavymi pryčynami i samastojnymi dziejańniami viaźnia. — RS). Jak było na videa, dzie jon chodzić pa kamiery i potym padaje i bjecca hałavoj. Pa-pieršaje, u ŠYZA ty siadziš pad kamierami nazirańnia ŭvieś čas. Pa-druhoje, kožnyja 5—10 chvilin da ciabie zaziraje achoŭnik. Viaźni, ź jakimi ja pierasiakaŭsia, kažuć, što Vitolda bili. Bo jon, badaj, adziny byŭ u kałonii, chto moh adkryta vykazvać svaje dumki i svajo staŭleńnie da administracyi. Jon nazyvaŭ ich adkryta «zdradnikami i vorahami», — kaža były źniavoleny.
Surazmoŭca śćviardžaje, što ludziej u kałonii mohuć bić biez vyraznaj pryčyny.
«Vitolda bili za jahony charaktar i vykazvańni, — pierakanany były palitviazień. — Na jaho cisnuli i maralna, i fizična. Bo jon byŭ niebiaśpiečny dla administracyi. Mienavita praz toje, što adkryta vykazvaŭ svaje dumki i takim čynam «padryvaŭ aŭtarytet administracyi kałonii».
Surazmoŭca tłumačyć, što asablivaści staŭleńnia administracyi da źniavolenych u Škłovie mohuć być vyklikanyja žadańniem padparadkavać ich. Jak kaža były palitviazień, da 2017 hoda škłoŭskaja kałonija była «čornaj». Na movie subkultury źniavolenych heta značyć, što tam panavali paradki, vyznačanyja samimi źniavolenymi. Jak uzhadvali ŭ razmovie ź Siarhiejem «staražyły», u škłoŭskaj kałonii da 2017 hoda možna było nabyć narkotyki, ałkahol, nažy i zatočki. Administracyja doŭha zmahałasia z hetym i ŭ vyniku pieramahła — «zona» stała «čyrvonaj» (całkam padparadkavanaj administracyi. — RS). Nie žadajučy dapuskać starych paradkaŭ, administracyja žorstka abychodzicca ź lubymi prajavami niepadparadkavańnia. Sa słoŭ surazmoŭcy, jon nie dumaje, što hibiel Vitolda Ašurka była metanakiravanym zabojstvam.
«Jany nie raźličyli, što arhanizm nie vytrymaje i čałaviek prosta pamre. Meta była złamać jaho maralna», — pierakanany Siarhiej.
Kali jon trapiŭ u Škłoŭ, to razmovy pra śmierć Vitolda mahli być niebiaśpiečnymi dla viaźniaŭ.
«Mnie havaryli, što nie varta pra heta navat razmaŭlać ci pytacca, bo niešta z taboj moža zdarycca», — kaža były źniavoleny.
«Nie dziva, što Vitold vyhladaŭ źniasilenym»
Blizkija i siabry Vitolda zaznačali ŭ razmovach z žurnalistami, što na videa z kałonii, dzie palitviazień pádaje ŭ kamiery ŠYZA, vidać, jaki chudy i źniasileny.
«Heta nie dziva. Adzin znajomy źniavoleny za dva tydni straciŭ 20 kiłahramaŭ vahi. Aktyŭnych administracyja stavić na samuju ciažkuju pracu, na načnyja źmieny. Voś paciahaje čałaviek nočču biarvieńni, potym nie vyśpicca dniom. Kali «palityčny» — to jon pazbaŭleny pieradač jak «złosny parušalnik». Charčavańnie na zonie nijakaje. Mała śpiš, mała jasi, šmat i ciažka pracuješ — voś čałaviek i źniasileny. Pakačaješ načami biarvieńnie, to, viadoma, budzieš suchi jak treska», — kaža Siarhiej.
Jon apaviadaje, što raniej, paśla vystupu Łukašenki ŭ 2015 hodzie, nievynosnyja ŭmovy adbyćcia pakarańnia stvaryli dla «narkamanaŭ» — tych, chto adbyvaŭ pakarańnie pavodle artykuła 328. U 2015 hodzie Łukašenka zahadaŭ stvaryć dla ich takija ŭmovy, «kab jany śmierci prasili».
«Mienavita tady ŭ kałonijach źjaviłasia novaja «praca» dla viaźniaŭ — ačyščać kabieli, zdabyvać miedź i aluminij. Praca vielmi ciažkaja. Płacili za jaje kapiejki. Potym, paśla dziejańniaŭ kampanii «Maci 328», da «narkamanaŭ» stali stavicca trochi lepš. Ale vypracavanuju mietodyku — «kab jany śmierci prasili» — pačali ŭžyvać u 2020 hodzie da «palityčnych»», — kaža były palitviazień.
Pavodle jaho, pieršymi paśla padziejaŭ 2020 hoda ŭ škłoŭskuju zonu «zajechali» dzieviać «palityčnych», u tym liku i Vitold Ašurak.
«Ich maksimalna chutka zrabili «złosnymi parušalnikami», pazbavili spatkańniaŭ, pieradačaŭ. Stać «złosnym parušalnikam» tam nadzvyčaj lohka. Na ciabie pryjšoŭ zahad «źvierchu» i ciabie robiać parušalnikam. Ja sam byŭ śviedkam, kali na praviercy da adnaho ź viaźniaŭ pryčapiŭsia kanvojny: «Čamu vy nie paholeny?» A jon tolki što, pry mnie haliŭsia. Toj kaža: «Ja paholeny». Ale kanvojny svajo: «Jakaja pryčyna taho, što vy nie paholeny?» Tut ža rapart (zaśviedčańnie parušeńnia. — RS)», — kaža były viazień.
«Zvyčajnaha kryminalnika pabili žorstka tolki za toje, što jon razmaŭlaŭ z «palityčnymi»
Ryčahoŭ upłyvu na viaźniaŭ u administracyi kałonii šmat, śćviardžaje surazmoŭca. Heta pazbaŭleńnie pieradačaŭ, spatkańniaŭ, «atavarki» (mahčymaści nabyvać pradukty na terytoryi kałonii. — RS), ŠYZA.
«Jašče mohuć na zahad administracyi «zahaniać u harem» — značyć, pieravodzić u status «apuščanych», ludziej z «nizkim sacyjalnym statusam». Heta lohka zrabić z kožnym. Naprykład, zvyčajny źniavoleny nie moža brać u ruki śmietnicu, kab vynosić jaje, ci padniać niešta z padłohi ŭ prybiralni, navat kali ŭ ciabie heta vypała z kišeni. Čałavieku dajuć śmietnicu: «Na, vyniesi». Jon zhadžajecca — i traplaje ŭ katehoryju «apuščanych». Nie zhadžajecca — idzie ŭ ŠYZA. Pry mnie žorstka katavali zvyčajnaha kryminalnika tolki za toje, što jon dobra staviŭsia da «palityčnych» i razmaŭlaŭ ź imi. Namieśnik načalnika pa režymie i apieratyŭnaj pracy sam asabista pabiŭ jaho. Paśla jaho kinuli ŭ ŠYZA i papiaredzili, kab bolš nijakich znosinaŭ z «palityčnymi»», — kaža Siarhiej.
Jon dadaŭ, što namieśnik načalnika pa režymie i aperatyŭnaj pracy byŭ amataram bić źniavolenych. Namieśnik načalnika pa ideałohii byŭ amataram maralna cisnuć na ich.
«Za taboj sočać nie tolki apieratyŭniki, ale i piać zekaŭ, jakija danosiać»
Siarhiej kaža, što administracyja zony šmat uvahi źviartaje na słovy, razmovy siarod viaźniaŭ.
«Bolš za ŭsio jany bajacca razmovaŭ, vykazvańnia niejkich idejaŭ, kali ty danosiš niejkuju infarmacyju, jakaja moža ŭskałychnuć śviadomaść inšych. Za taboj naziraje nie tolki apieratyŭnik, ale jašče i piać zekaŭ, jakija danosiać. Ja trapiŭ u ŠYZA, mnie načalnik apieratyŭnaj pracy pieradaŭ mienavita tyja słovy, jakija ja kazaŭ u atradzie. Za dźvie frazy ja pajšoŭ u ŠYZA», — kaža były źniavoleny.
Kali «palityčnaha» pazbavili ŭsiaho — pieradačaŭ, «atavarki», spatkańniaŭ, to inšyja zeki mohuć jamu dapamahčy, raskazvaje Siarhiej. Padzialicca jabłykami ci cyharetami.
«Ale heta budzie pakarana. Viedaju vypadak, kali adnamu «palityčnamu» pieradali jabłyk. Tut ža niechta danios. I «palityčny», nie zvyčajny zek, panios pakarańnie za toj jabłyk. Byŭ inšy vypadak. Adzin «palityčny» padzialiŭsia praduktami z zekam. Kaniečnie, byŭ pakarany «palityčny». Bo ŭ «Praviłach unutranaha rasparadku» jość taki punkt, što nielha pieradavać inšamu svaju majomaść. Choć dla zvyčajnych zekaŭ hetaje praviła nie dziejničaje. Jany administracyi nie cikavyja, na ich zapluščvajuć vočy», — kaža Siarhiej.
Stukačy, pavodle Siarhieja, majuć svaju zacikaŭlenaść u supracy z administracyjaj i cisku na «palityčnych».
«Im mohuć dać bolš spatkańniaŭ, mohuć źmianić režym na lahčejšy. Tamu jany i rupiacca tak u svajoj spravie», — dadaŭ były «palityčny».