«Nie za harami toj čas, kali biełarusy zmohuć žyć ščaśliva». Maryna Zołatava napisała list z turmy
17 sakavika abviaścili prysud pa «spravie Tut.by». Hałoŭredu partała Marynie Zołatavaj i dyrektaru TAA «Tut baj miedyja» Ludmile Čekinaj pryznačyli pa 12 hadoŭ pazbaŭleńnia voli ŭ kałonii ahulnaha režymu. Napiaredadni prysudu Maryna Zołatava napisała list svaim siabram. Jany, pračytaŭšy, vyrašyli pieradać hetaje pasłańnie ŭ redakcyju «Zierkała» i paprasili jaho apublikavać, bo ličać, što hety tekst — zvarot nie tolki da ich, ale i da ŭsich biełarusaŭ.
22.03.2023 / 15:09
«Žurnalisty nie stvarajuć infarmacyjnaj nahody, jany jaje aśviatlajuć»
Ni ja, ni maje kalehi nie ździajśniali złačynstvaŭ, u jakich nas abvinavačvajuć. Adzinaje naša «złačynstva» zaklučajecca ŭ tym, što my sumlenna raskazvali pra padziei, jakija adbyvajucca ŭ krainie. I mienavita dziakujučy našaj sumlennaj i abjektyŭnaj pazicyi nam udałosia zavajavać davier trochmiljonnaj aŭdytoryi i stać samym papularnym anłajn-miedyja ŭ krainie.
My nikoli nikoha nie zaklikali da jakich-kolviek supraćpraŭnych dziejańniaŭ, nie siejali varožaść, pavažali roznyja mierkavańni. Čałaviečaje žyćcio było abvieščana hałoŭnaj kaštoŭnaściu redakcyi Tut.by, i my zaŭsiody pra heta pamiatali.
Viecier dźmie, tamu što drevy hajdajucca, upeŭnieny Pudzik, hieroj viadomaha dziciačaha apaviadańnia Maksima Horkaha. Pratesty, hvałt i inšyja padziei adbyvalisia tamu, što pra ich pisali žurnalisty, — takoje ŭražańnie składvajecca, kali prytrymlivacca łohiki abvinavačańnia, bo pierakłaści vinu na miedyja značna praściej.
Ale žurnalisty nie stvarajuć infarmacyjnaj nahody, jany jaje aśviatlajuć. A vinavacić va ŭsich prablemach ŚMI — usio roŭna što kryŭdzicca na lusterka, kali adbitak, jaki ŭ im bačyš, tabie nie padabajecca.
A što dalej?
Kali nievinavataha čałavieka pasadzić u SIZA, šancy na toje, što praz 10−12 miesiacaŭ śledstva atrymaje pryznalnyja pakazańni, mocna pavialičvajucca. A kali ŭ čałavieka za hety čas rezka pahoršycca stan zdaroŭja, ciažka zachvareje ci navat pamre chtości blizki, to śledstvu stanovicca jašče praściej. Našyja kalehi prajšli i praz takija vyprabavańni.
A jašče ŭ mianie ŭźnikaje pytańnie: ci varta daviarać śledčaj hrupie, kiraŭnik jakoj, što zajmaŭ na momant vystaŭleńnia kančatkovaha abvinavačańnia pasadu načalnika ŭpraŭleńnia pa rasśledavańni złačynstvaŭ u finansava-kredytnaj śfiery centralnaha aparata Śledčaha kamiteta, pavodle źviestak ŚMI, byŭ zatrymany za chabar?
«Ja mahła b uspomnić šmat cudoŭnych historyj, jak Tut.by kamuści dapamoh abo ździejśniŭ maleńki cud»
Tut.by nie byŭ ni ekstremisckim resursam, ni ekstremisckaj arhanizacyjaj. My raskazvali pra padziei, jakija adbyvalisia ŭ krainie, tłumačyli niezrazumiełaje, dapamahali karystalnikam vyrašyć ich prablemy. Nie raz pa dapamohu ludziej, śviedak i vidavočcaŭ złačynstvaŭ i zdareńniaŭ da nas źviartalisia pravaachoŭnyja orhany.
My raskazvali historyi, jakija matyvujuć, — pra mocnych, zachoplenych i talenavitych ludziej, adkryvali cikavyja miescy ŭ Biełarusi, pisali pra jaje historyju. Dziakujučy našaj publikacyi, praz doŭhija hady rasstańnia ŭžo darosłaja dačka adšukała svaich baćkoŭ, a pasažyrka samalota, jaki vyžyŭ pad Minskam, sustrełasia sa svaimi vyratavalnikami. Ja mahła b uspomnić šmat cudoŭnych historyj, jak Tut.by kamuści dapamoh abo ździejśniŭ maleńki cud. Viedaju, što mnohim biełarusam jość za što skazać Tut.by dziakuj.
Amal dźvie traciny žyćcia niezaležnaj Biełarusi zafiksavaŭ Tut.by, ale partał — heta nie tolki naviny, repartažy, intervju, kamientary i historyi ludziej. Heta jašče i mnostva karysnych servisaŭ, jakija spraščali ludziam žyćcio. Nadvorje, pošta, kursy valut, afiša. Kožny žychar Biełarusi moh znajści tut dla siabie karysnuju infarmacyju. Niezdarma devizam kampanii «Nadziejnyja prahramy», jakuju, jak i sam Tut.by, zasnavaŭ Juryj Zisier, było: «Ukaraniajučy infarmacyjnyja technałohii, zrobim žyćcio lepšym».
Juryj Anatoljevič zdoleŭ abjadnać vakoł siabie talenavitych prafiesijanałaŭ, jakija pastajanna pracavali nad raźvićciom resursu, umieŭ słuchać roznyja mierkavańni i daviarać śpiecyjalistam. Dziakujučy hetamu Tut.by doŭhi čas byŭ samym papularnym i pieradavym internet-resursam.
«Mocnaja ŭłada nie zmahajecca ź inšadumstvam, nie bačyć pahrozy nacyjanalnaj biaśpiecy tam, dzie hučyć alternatyŭnaje mierkavańnie»
Užo amal dva hady staronka Tut.by niedastupnaja. Ale ci vyrašyła ź likvidacyjaj Tut.by i inšych niezaležnych miedyja dziaržava choć adnu prablemu? Supiarečnaści nikudy nie padzielisia, situacyja paharšajecca, raskoł u hramadstvie šyrycca. I kali pra heta nielha daviedacca na Tut.by, heta nie značyć, što hetaha niama.
Prabiahajučy vačyma materyjały Tut.by 2020 hoda, ja źviartała ŭvahu na toje, što mnohija našyja surazmoŭcy — pa roznyja baki barykad — havaryli pra nieabchodnaść dyjałohu i niedapuščalnaść hvałtu. Ciapier pačytać pra heta niama dzie. Hvałt naradžaje hvałt. Na žal, naša žyćcio, padziei ŭ krainie i śviecie kožny dzień paćviardžajuć hetuju iścinu.
Ja pa-raniejšamu baču, jak u SIZA na Vaładarskaha rehularna «zajazdžajuć» žančyny va ŭzroście ad 18 da 70 hadoŭ pa 342-m i inšych palityčnych artykułach. Da hetaha bolšaść ź ich adbyvała na Akreścina administracyjny aryšt. Dobra, kali adzin. Na padłozie abo na hołaj škoncy. U pierapoŭnienaj kamiery. Bieź pieradač i źmiennaj bializny. Biez dušu i prahułak. I kali pra heta nie piša Tut.by, heta nie značyć, što hetaha niama.
Adny atrymlivajuć svaje dva z pałovaj hady «chatniaj chimii» za adzin epizod. Inšyja adpraŭlajucca ŭ kałonii. I što? Pačynajuć lubić uładu? Pranikajucca da jaje pavahaj? Za što? Za toje, što praz dva z pałovaj hady ludziej praciahvajuć zatrymlivać za ŭdzieł u akcyjach pratestu ŭ 2020 hodzie? Ci prymušajuć zapisvać «pakajalnyja» videa? Za hetyja žudasnyja ŭmovy na Akreścina? Naŭrad ci. Mnohija źjeduć, jak tolki zmohuć. Jak heta zrabili dziasiatki, kali nie sotni tysiač čałaviek. Maładych, razumnych i talenavitych. Mnohija akažucca va ŭnutranaj emihracyi.
Mocnaja ŭłada nie zmahajecca ź inšadumstvam, nie bačyć pahrozy nacyjanalnaj biaśpiecy tam, dzie hučyć alternatyŭnaje mierkavańnie, nie chavaje hałavu ŭ piasok, kab nie bačyć i nie čuć praŭdy. Mocnaja ŭłada ŭmieje prysłuchoŭvacca da ludziej z roznymi pierakanańniami i budavać dyjałoh z usimi hramadzianami krainy.
«Ja vieru, što nie za harami toj čas, kali biełarusy z roznymi mierkavańniami zmohuć žyć ščaśliva ŭ svajoj krainie»
Šmat dramatyčnych padziej adbyłosia ŭ Biełarusi za toj čas, pakul ja znachodžusia ŭ SIZA. 28 vieraśnia 2021 hoda staŭ adnym z samych trahičnych dzion (padčas pierastrełki ŭ kvatery na vulicy Jakuboŭskaha zahinuli supracoŭnik KDB Dźmitryj Fiedasiuk i IT-śpiecyjalist Andrej Zielcer). Ja nie razumieju, jak možna było pisać abraźlivyja kamientary ŭ adras zahinułaha čałavieka — asabista ja vystupaju kateharyčna suprać takich učynkaŭ. Ale mnie baluča ad taho, što namieśnik ministra ŭnutranych spraŭ u Hod narodnaha adzinstva ŭ efiry telekanała STB zajaŭlaje, što ludzi, jakija pakinuli abraźlivyja kamientary ŭ adras zahinułaha bajca «Alfy», «zasłuhoŭvajuć tolki fizičnaha źniščeńnia».
Mnie baluča, kali ŭ Hod miru i stvareńnia Ryhor Azaronak u svajoj prahramie «Tajnyje pružiny politiki» śćviardžaje, što apanientaŭ ułady «my budziem dušyć, dušyć kožny dzień, dušyć biaźlitasna». I hetaja ahresija i nieciarpimaść da inšadumcaŭ prysutničaje ŭ mnohich dziaržSMI na rehularnaj asnovie. A jašče mnie zdajecca dziŭnym, što ŭ toj čas, pakul sud nad nami prachodzić u zakrytym režymie, pa dziaržTB pakazvajuć film pra Tut.by z vykarystańniem materyjałaŭ papiaredniaha śledstva.
Pra jaki mir i stvareńnie možna havaryć? Na žal, siońnia ad narodnaha adzinstva my znachodzimsia značna dalej, čym byli ŭ 2020 hodzie. Ale ja pa-raniejšamu vieru, što nie za harami toj čas, kali biełarusy z roznymi mierkavańniami zmohuć žyć ščaśliva ŭ svajoj krainie i z pavahaj stavicca adno da adnaho. Raznastajnaść mierkavańniaŭ uzbahačaje dziaržavu i stymuluje jaje raźvićcio.
Ja ŭžo 22 miesiacy znachodžusia ŭ SIZA. Za hety čas u majoj mamy pamior muž. Dačka skončyła licej, pastupiła ŭ Akademiju mastactvaŭ i mocna źmianiła svajo žyćcio. Syn vyras na 10 santymietraŭ. Vielmi składana tak doŭha znachodzicca ŭdalečyni ad rodnych. Ale voś što dadaje mnie sił. Šmat hadoŭ tamu padčas akupacyi maja prababula praviała niekalki miesiacaŭ na Vaładarcy, a potym — dva hady ŭ pałonie. Kali jana viarnułasia da dačok, heta byŭ samy ščaślivy dzień u ich žyćci. I ja vieru, što ŭ maim žyćci taksama nadydzie taki dzień.
Pa darozie ŭ sud skroź akienca ŭ aŭtazaku ja časta baču žoŭtyja aŭtobusy. Kaliści na prapanovu Minharvykankama siarod karystalnikaŭ Tut.by my praviali hałasavańnie — čytačy musili vybrać koler elektrobusaŭ, jakija płanavali puścić pa vulicach stalicy. Karystalniki vybrali žoŭty — i na vulicy vyjechali žoŭtyja elektrobusy. Potym źjavilisia i žoŭtyja aŭtobusy (da hetaha minskija aŭtobusy byli zialonymi). Tut.by niedastupny, zatoje pa vulicach horada jeździać jarka-žoŭtyja aŭtobusy i elektrobusy, bo taki koler vybrali našyja čytačy.
Čytajcie taksama: