Čufa: hety ziemlany arech vydatna raście ŭ biełaruskich umovach. Pasadzicie, i vam spadabajecca
Hetaja raślina niezasłužana zabytaja. Pra jaje niama navat asobnaha artykuła ŭ biełaruskamoŭnaj «Vikipiedyi». Miž tym hetaja raślina dobra raście na lubych hlebach i nie patrabuje asablivaha dahladu. Pry hetym čufa maje vysokija pažyŭnyja ŭłaścivaści i pryjemny smak, jaki nahadvaje mindal i kiedravy arech.
19.04.2023 / 20:16
Kłubni čufy. Fota: Wikimedia Commons
Čufa sałodkaja i vielmi kałaryjnaja. Kłubni ŭžyvajuć u ježu jak syrymi, tak i padsmažanymi. Ich vykarystoŭvajuć u jakaści zamieny kavy. Zdrobnienymi dadajuć u kandytarskija vyraby.
Z čufy robiać alej, jaki nahadvaje aliŭkavy i ličycca alejem vysokaj jakaści. A ŭ Ispanii — śpiecyjalny napoj (aršad), jaki źjaŭlajecca krynicaj białku. Letam jaho padajuć achałodžanym jak naturalny aśviažajučy napoj. Napoj — dobraja zamiena małaka dla ludziej ź nieparanosnaściu łaktozy.
Raślina taksama vykarystoŭvajecca ŭ łandšaftnym dyzajnie i ŭ vytvorčaści vysokajakasnaha myła.
Jak vyraścić čufu
Čufu možna vyroščvać jak rasadaj, tak i niepasredna pasadkaj na miesca.
Vysadžvajuć mindalny arech z krasavika pa maj na hłybiniu kala 8 sm radkami na adlehłaści pamiž raślinami 15-20 sm i pamiž radkami — 60 sm. Raślina pry spryjalnych umovach moža vyraści da 90 sm u vyšyniu. Z adnoha kłubnia vyrastaje kupinka ź vialikaj kolkaściu raślin.
Kłubni raźvivajucca prykładna praz 6-8 tydniaŭ paśla zjaŭleńnia ŭschodaŭ i chutka rastuć na praciahu lipienia i žniŭnia. Termin vyśpiavańnia składaje ad 90 da 110 dzion.
Čufa ci mindalny arech. Fota: Wikimedia Commons
Asablivaści ahratechniki čufy
Čufa raście na lubych hlebach. Ale najlepšy ŭradžaj daje na lohkich i pładarodnych. Lubić soniečnyja miescy i ŭmieranyja palivy. Pasadki čufy sadziejničajuć palapšeńniu hleby, uzbahačajučy jaje azotam.
Pad adnoj raślinaj vyrastaje niekalki sotniaŭ maleńkich kłubniaŭ daŭžynioj da 3 sm i šyrynioj da 1 sm.
Raślinu vielmi ciažka całkam vydalić paśla taho, jak jana rasła na aharodzie. Heta źviazana z tym, što ŭ jaje razhalinavanaja karniavaja sistema, u jakoj kłubni i karani pieraplecienyja pamiž saboj. Tamu pry vykopvańni častka kareńnia i kłubniaŭ moža zastacca ŭ ziamli i praraści na nastupny hod.
Z-za taho, što kłubni čufy raźmiaščajucca na hłybini da 30 sm, jany mohuć pieranosić marazy, a vysušanyja zachoŭvajuć zdolnaść da prarastańnia na praciahu mnohich hadoŭ.
Cikava, što ŭ niekatorych krainach (Hiermanija, Šviejcaryja, Niderłandy) čufa ličycca invazijnaj raślinaj, jakaja pahražaje bijaraznastajnaści, bo vyciaśniaje miascovyja vidy.
Zbor uradžaju i zachoŭvańnie
Zbor mindalnaha arecha adbyvajecca ŭ kancy ŭsich sielskahaspadarčych rabot (kaniec kastryčnika). Kožnuju raślinu vykopvajuć, abtrasajuć i abryvajuć maleńkija kłubni. Paśla hetaha ich pramyvajuć vadoj, kab vydalić piasok i drobnyja kamieńčyki. Zatym arechi možna ŭžyvać u ježu.
Ź ciaham času jany vysychajuć i stanoviacca vielmi ćviordymi. Ale pry hetym u ich uzrastaje kolkaść cukru. Dla taho, kab možna było ŭžyvać, suchi arech zamočvajuć na noč. Suchija arechi možna zmałoć.
Arechi zachoŭvajuć jak u padvale, tak i ŭ pakajovych umovach. Ich treba baranić ad hryzunoŭ i pramoha soniečnaha śviatła.
Karysnyja ŭłaścivaści čufy
Kłubni nie ŭtrymlivajuć hlutenu, tamu čufa karysnaja dla tych, chto nie pieranosić hety raślinny białok.
Čufa palapšaje stravavańnie, aktyvizuje pracu hałaŭnoha mozhu i pavyšaje pracazdolnaść. Jana pašyraje sasudy i papiaredžvaje stvareńnie trombaŭ, pavyšaje imunitet, źnižaje niervovaje napružańnie i sadziejničaje emacyjnaj ustojlivaści.
Syryja kłubni ačyščajuć arhanizm ad šłakaŭ i taksinaŭ, a ŭ jakaści kampanienta napojaŭ — źnižajuć uzrovień chalesterynu.
Paduški z vysušanym liściem čufy dapamahajuć pieramahčy depresiju i biassońnicu.
Čufa supraćpakazanaja pry zachvorvańniach piečani. Ad jaje ŭžyvańnia lepš admovica pry lišniaj vazie i schilnaści da paŭnaty.
Recept aršada
Śviežyja kłubni čufy prapuścić praź miasarubku i zalić ciopłaj kipiačonaj vadoj u suadnosinach 1:4 (1 častka kłubniaŭ i 4 častki vady). Kali kłubni suchija — papiarednie zamačyć u ciopłaj kipiačonaj vadzie.
Dać adstajacca sutki. Zatym pracadzić, adnačasova pracirajučy, praz drobnaje sita.
Dadać pa huście cukar.
Pierad užyvańniem aršad astudzić u chaładzilniku.
Čytajcie jašče:
Lubim, lubiec, lubka. Lubista ŭ kuchni i aptečcy
Hetaja raślina nie tolki ŭpryhožyć vielikodny stoł, ale i ŭzbahacić ježu vitaminami