«Infarmacyju pra ŭdar pa sabory ŭ Adesie ŭnieśli ŭ Vikipiedyju za niekalki hadzin da samoha ŭdaru». Jak tak?
Udary pa Adesie byli naniesieny Rasijaj z akupavanaha Kryma a pieršaj hadzinie nočy 23 lipienia, u vyniku čaho byŭ paškodžany šerah histaryčnych pabudoŭ, a taksama razburany pramym traplańniem Spasa-Praabraženski sabor. Ale ŭ Vikipiedyi praŭki z paviedamleńniem pra źniščeńnie sabora byli ŭniesieny byccam by za niekalki hadzin da taho. Razabralisia, jak tak.
24.07.2023 / 10:50
Manipulavańnie infarmacyjaj pryvodzić da źjaŭleńnia marhinalnych kanśpirałahičnych teoryj.
Unačy, užo paśla rasijskaha ŭdaru, adzin z najbujniejšych telehram-kanałaŭ horada «Dobroho viečora, mi z Odiesi» apublikavaŭ skrynšot vikipiedyjnaha artykuła pra sabor va ŭkrainskaj Vikipiedyi, na jakim byccam by bačna, što skaz pra zrujnavańnie chrama rasijskimi rakietami dadadzieny ŭ 23:05 jašče 22 lipienia. Aŭtary telehram-kanała pryjšli da vysnovy, što pra ataku na sabor było viadoma jašče da «prylotu».
Publikacyja ŭkrainskimi telehram-kanałami niepravieranaj infarmacyi paspryjała rasijskaj prapahandzie.
Hetuju publikacyju padchapili jak inšyja ŭkrainskija kanały, tak i rasijskija prapahandysty. Dla apošnich, jakija admaŭlajuć chaatyčny abstreł hramadzianskich abjektaŭ u Adesie i kažuć pra vysokadakładnaje źniščeńnie vajskovaj infrastruktury, hety fakt vyjaviŭsia sapraŭdnym padarunkam, jaki razam z tezisami pra dobruju «apieratarskuju pracu USU» dobra kładziecca na kanśpirałahičnuju teoryju pra «pravakacyju z boku Kijeva».
Nie zastalisia ŭ boku i biełaruskija praŭładnyja kanały, jakija znajšli anałahičnuju praŭku i ŭ ruskim raździele Vikipiedyi, jakaja była zroblena jašče raniej, u 22:54.
«Značyć, rychtavalisia. Prosta pa tupaści adbyŭsia falstart», — patłumačyli niezvyčajnuju niestykoŭku prapahandysty.
Biełaruskaja prapahanda pachvaliłasia pieramohaj u vajnie za artykuł u Vikipiedyi.
Łukašenkaŭskija prapahandysty pachvalilisia i «vajnoj u Vikipiedyi» za sabor: «Za noč ułada na staroncy niekalki razoŭ pierachodziła z ruk u ruki». A pieramožnym vynikam dziejnaści prarasijskich redaktaraŭ jany nazvali niejtralnaje vyznačeńnie «paškodžany» zamiest raniejšaha «razburany». Praŭda, prykładzienyja skrynšoty kažuć nie pra ideałahičnaje zmahańnie prychilnikaŭ dźviuch viersij padziej, a pra nieprychavany vandalizm artykuła, jaki adnak byŭ adnym naciskańniem skasavany daśviedčanymi redaktarami, a sama staronka ŭziata pad achovu ad pravak ananimaŭ da taho času, pakul nie ścichnie nakał.
Zmaŭčali prapahandysty i pra toje, što ŭ tym ža skazie adnaznačna prapisana, što hetaje paškodžańnie adbyłosia ŭ vyniku ŭdaru mienavita rasijskich vojskaŭ.
Hetak ža mała praŭdy i ŭ kanśpirałahičnych teoryjach pra toje, što Kijeŭ usio viedaŭ zahadzia i sam padrychtavaŭ udar. Nasamreč nijakaj niestykoŭki pamiž časam u praŭkach artykuła pra sabor i sapraŭdnymi ŭdarami pa im niama.
Usia reč u tym, što pa zmoŭčańni čas usich pravak u Vikipiedyi pakazvajecca pavodle suśvietnaha kaardynavanaha času (UTC+0), u toj čas jak minski, maskoŭski i ŭschodniejeŭrapiejski letni čas, pavodle jakoha ciapier žyvuć Ukraina i krainy Bałtyi, adroźnivajecca ad jaho na try hadziny (UTC+3).
Praŭka, zroblenaja ŭ 23:05 pavodle suśvietnaha kaardynavanaha času, pavodle miascovaha času zroblena ŭ 02:05, to-bok užo paśla ŭdaraŭ pa Adesie. Zarehistravanyja ŭdzielniki Vikipiedyi ŭ naładach mohuć źmianić adlustravańnie času na zručniejšaje dla siabie, ale ananimnyja naviedvalniki bačać vyklučana suśvietny kaardynavany čas.
Jak adznačajuć sami redaktary Vikipiedyi, padobnyja kazusy ŭźnikajuć pieryjadyčna, asabliva ŭ suviazi z palityčnymi zabojstvami i teraktami. Apošni jaskravy vypadak u našym rehijonie adbyŭsia ŭ lutym 2015 hoda, kali ŭ centry Maskvy byŭ zabity rasijski apazicyjny palityk Barys Niamcoŭ.
Tady ŭ ŚMI pisali, što zapis pra hibiel Niamcova źjaviŭsia ŭ ruskamoŭnaj Vikipiedyi prykładna ŭ 21:40, jak śćviardžałasia, pavodle maskoŭskaha času (nasamreč pavodle suśvietnaha kaardynavanaha času), tady jak palityk byŭ zastreleny prykładna ŭ 23:15.
Na padstavie hetych skažonych źviestak žurnalisty navat šukali, jak mierkavanaha ŭdzielnika zabojstva, taho ananima, jaki ŭnios hetuju praŭku i čyj ajpi-adras byŭ prymacavany da horada Ivanava. Usio heta adciahvała ŭvahu ad pošuku sapraŭdnych zabojcaŭ i zakazčykaŭ dy spryjała źjaŭleńniu novych teoryj.
Ananimnyja telehram-kanały nie niasuć adkaznaści za tuju dezynfarmacyju, jakuju publikujuć u siabie, i publična nie pryznajuć svaich pamyłak, a tamu varta stavicca da takich krynic vielmi krytyčna.
Čytajcie taksama:
Prapahandysty razdali parady panskamu majontku «Suła». Lepš by jany maŭčali
Skandał u ruskaj «Vikipiedyi» moža być pradvieśnikam tatalnaj błakiroŭki svabodnaj encykłapiedyi
Hienprakuratura Biełarusi apublikavała śpis nacysckich złačyncaŭ. Siarod ich Kol, Šroder i Šolc