«Kožny emihrant pražyvaje sacyjalnuju śmierć». Jak zachavać adnosiny ŭ vymušanaj emihracyi?
Emihracyja — heta stres. A vymušanaja emihracyja — stres udvaja. Tamu što adna reč, kali ty niekalki hadoŭ śviadoma rychtavaŭsia źmianić svoj śviet: vučyŭ zamiežnuju movu, šmat čytaŭ pra budučaje miesca žycharstva, šukaŭ pracu i žyllo ŭ novaj krainie, adkładaŭ finansavuju padušku biaśpieki. I zusim inšaja — kali tabie za niekalki dzion pryjšłosia źbirać zaplečnik i jechać u nieviadomaść.
01.08.2023 / 08:58
Niadziŭna, što na fonie hetaha šmat u jakich siemjach psujucca adnosiny. Pra toje, jak zachavać šlub i ci zaŭsiody varta heta rabić, «Naša Niva» parazmaŭlała ź psichołaham Lilijaj Achremčyk. Lilija nie tearetyk u hetym pytańni. Jana sama była vymušanaja źjechać ź Biełarusi praz svaju palityčnuju aktyŭnaść razam z mužam i synam spačatku va Ukrainu, a potym u Hruziju.
Spačatku ejfaryja, paśla razdražnieńnie
— Treba skazać pra toje, što dla adaptacyi ŭ novaj krainie charakterna niekalki etapaŭ. Spačatku ejfaryja, kali čałavieka ŭsio navokał pryvodzić u zachapleńnie. Potym nastupaje momant, kali jon pierastaje adčuvać sabie turystam i pačynaje paraŭnoŭvać žyćcio ŭ Biełarusi z žyćciom za miažoj. Usio čaściej adčuvaje razdražnieńnie praz toje, što niešta nie tak, jak jon pryvyk: ad režymu pracy kram da palityčnaha ŭładkavańnia.
Kali ja čytaju intervju z emihrantami ŭ Hruzii, to časta baču skarhi pra toje, što tut nie tak čysta, jak u Minsku, drenna sa słužbami dastaŭki, da jakich ludzi pryvykli… Zdajecca, drobiazi, ale kali ich šmat, to heta niervuje.
I voś hetaja niezadavolenaść adroźnieńniami moža pierajści ŭ depresiju. Čałaviek moža sutyknucca z apatyjaj, upadkam sił, niežadańniem rabić niešta dla adaptacyi. Tady niechta adčuvaje patrebu viarnucca na radzimu, niechta dniami lažyć na łožku i nie moža ŭstać — niama sił vyjści z domu, pracavać… A niechta, naadvarot, adčuvaje pryliŭ złości. Kožny emihrant (tym bolš vymušany) pražyvaje sacyjalnuju śmierć: jon stračvaje svoj sacyjalny status, dasiahnieńni, na jakija syšło šmat hadoŭ, siabroŭ.
Kamuści treba kardynalna mianiać prafiesijnyja navyki i pierachodzić u absalutna novuju śfieru.
Niechta ŭ siamji adaptujecca chutčej, a druhi zavisaje ŭ depresii
— Kali emihruje para, to mohuć nie supadać pa časie hetyja etapy — chutkaść pražyvańnia ŭ kožnaha svaja. Byvaje, što niechta ŭ siamji adaptujecca chutčej: znachodzić pracu, znajomicca ź inšymi ludźmi, pačynaje chadzić na mierapryjemstvy. A druhi zavisaje ŭ depresii. Naprykład, žonka bolš aktyŭnaja — chucieńka znajšła pracu, na biznes-śniadanak schadziła, z novymi znajomymi na kancert pajšła, a jaje mužu ničoha nie treba, i jon tolki stohnie: «A moža vierniemsia?» I ŭ takim vypadku ludzi mohuć razdražniać adno adnaho. Voś vam i hleba dla kanfliktu. U adnosinach nadychodzić kryzis.
Kali ludzi znachodziacca ŭ roznym emacyjnym stanie i chočuć ad žyćcia roznaha, naprykład: žonka ŭžo buduje płany na hetu krainu, a muž dumaje tolki pra viartańnie ŭ Biełaruś — kryzis lohka moža pryvieści da razvodu. Bo roznyja pohlady na budučyniu — i na svaju asabistuju, i na budučyniu siamji — heta vielmi surjoznaja prablema. Tamu treba pracavać nad tym, kab nie dajści da punktu nieviartańnia.
Chočacca znajści vinavataha
— Jašče adnoj nahodaj dla svarak moža być takaja situacyja, kali siamja była vymušanaja źjechać z-za adnaho čałavieka. Tak było ŭ mianie: muž kazaŭ, što heta praź mianie ŭsio pałamałasia, što, kali b ja siadzieła cicha, my mahli b i ciapier dobra žyć u Biełarusi. A ja ŭ adkaz abvinavačvała jaho ŭ tym, što jon nie moža zarablać na novym miescy.
Heta ŭsio zrazumieła: kali rezka zdarajecca niešta takoje, chočacca znajści vinavataha. I, viadoma, praściej abvinavacić čałavieka pobač, čym tych, chto nasamreč u hetym vinavaty. Ty ž nie vykažaš usio dyktataru, a voś kamuści blizkamu — lohka.
Jość šaniec zachavać adnosiny, kali kožny pačynaje budavać na novym miescy svoj suśviet, a nie viśnie kamieniem na šyi partniora
— U časy niavyznačanaści kožny choča bačyć u partnioru aporu. Ale ž pra jakuju aporu my možam havaryć, kali aboje ŭ składanaj situacyi? Adzinaje, što ja mahu paraić, — heta pamiatać pra asabistuju adkaznaść. Nie treba źlivacca ŭ adzinaje cełaje ŭ novaj krainie, kožny pavinien sam sprabavać stać na nohi, nie čakajučy, što heta zrobić za ciabie niechta inšy. Nieabchodna stvarać sabie apory.
Pamiataju, jak było ŭ nas. Ja pačała chadzić u kavorkinh, ubačyła rekłamu i vyrašyła naviedać kancert, potym — stendap, pačała znajomicca ź ludźmi. Muž u hety čas stvaryŭ čat, dzie sabraŭ ludziej pa svaich intaresach — potym jany stali źbiracca hetym čatam, pravodzić niejkija svaje mierapryjemstvy. U pary jość šaniec zachavać adnosiny, kali kožny pačynaje budavać na novym miescy svoj suśviet, a nie viśnie kamieniem na šyi partniora. Bo luby čałaviek zachoča skinuć kamień. Kali tabie samomu ciažka, ty nie stanieš ciahnuć lišni hruz.
Heta momant psichałahičnaha staleńnia. Treba pryznać: ja darosły, inšych darosłych niama. Naprykład, u Biełarusi možna čakać, što baćki ŭ ekstrannaj situacyi pazyčać hrošaj ci praduktaŭ pryviazuć. Tut takoha nie budzie.
Kali ŭ pary kožny adčuje siabie pa-sapraŭdnamu darosłym, to tady ŭ siamji moža być budučynia. A kali niechta zastaniecca infantyłam, to naŭrad ci.
Uśviadomlenaje haravańnie nie moža doŭžycca doŭha
— Kali my pieražyvajem mocnaje ŭzrušeńnie, to časta rehresujem u dzicia — heta asablivaść psichiki. Chočacca, kab niechta ŭziaŭ na ručki i vyrašyŭ tvaje prablemy. Tak, možna heta sabie dazvolić. Tolki treba adrazu vyznačyć pieryjad, na jaki vy sabie dazvalajecie pabyć dziciem, kab papłakać, pabiedavać pa svaim minułym, pavalacca ŭ łožku. Naprykład, dva tydni ci miesiac. A potym — usio, treba stanavicca darosłym.
Važna prahavaryć heta partnioru: «Słuchaj, u mianie niama sił, niama resursaŭ, ja nie viedaju, na što abapiercisia. Mnie chočacca sutkami hladzieć u adzin punkt i płakać. Mnie na heta treba voś stolki času».
Nasamreč važna dazvolić sabie płakać. Kali vy śviadoma heta zrobicie, to historyja skončycca našmat chutčej. Płakać bieź pierapynku možna try, nu čatyry dni. Bolš naŭrad ci zmožacie. A dalej mozh pačnie padkidvać idei: «Davaj, idzi na vulicu pahulaj. Nie? Nu film pahladzi».
Uśviadomlenaje haravańnie nie moža doŭžycca doŭha. A voś fonava — kali ty prymušaješ siabie niešta rabić i vyciaśniaješ smutak — možna haravać miesiacami. Heta šlach da depresii.
Viadoma, važna, kab partnior u hety čas byŭ u lepšym emacyjnym stanie i moh dać hetuju paŭzu. Prahavaryŭšy, što potym u jaho taksama budzie mahčymaść rassłabicca. Kali ŭ partniora resursu niama, to takaja prośba moža spravakavać novuju chvalu svarak. Heta davoli ciažka — sprabavać razumieć adno adnaho, adekvatna aceńvać, u kaho ciapier bolš sił.
Hałoŭnaje — ščyra razmaŭlać, słuchać i źviartać uvahu na stan partniora. Treba šukać bałans pamiž tym, kab zastavacca bieražlivym i da siabie, i da jaho.
Naprykład, ja ŭ niejki momant zaŭvažyła, što ŭ muža depresija: jon byŭ uvieś čas razdražniony, mała spaŭ (kala dźviuch hadzin u sutki), ź ježaj prablemy ŭźnikli. Mnie pašancavała, što moj muž vučyŭsia na psichołaha i niejki čas pracavaŭ pa śpiecyjalnaści. Tamu jon nie staŭ admachvacca ad majoj zdahadki, a praanalizavaŭ usio i skazaŭ: «Tak, ty maješ racyju». Niekalki miesiacaŭ jon prapiŭ antydepresanty i litaralna ažyŭ — i pracavać zmoh bolš praduktyŭna, i sacyjalnaj aktyŭnaści ŭ jaho žyćci stała bolš.
Zaležnaści — heta razburalna
— Zdarajecca, što ŭ vymušanaj emihracyi ŭ kahości zdajuć niervy i pačynajucca prablemy z ałkaholem. I tut, viadoma, uźnikaje šmat pytańniaŭ, što rabić, kali tvoj partnior pačaŭ złoŭžyvać. Važna nie skacicca ŭ vyratavańnie i biaskoncaje samaachviaravańnie.
Što možna rabić u takoj situacyi? Ja b rekamiendavała ščyra skazać, što baču ŭ hetym prablemu, i pastaviła b niejkija ŭmovy: «Albo ty vyrašaješ pytańnie, naprykład, z dapamohaj psichaterapieŭta, albo znachodziš siły ŭ sabie». Abaviazkova paznačyła b termin, naprykład, miesiac na pryniaćcie rašeńnia. Kali partnior za miesiac ničoha nie zrabiŭ, to ja ŭžo dumała b pra toje, kab razyścisia. Doŭha ja nie stała b u heta hulać.
Ja mahu zrazumieć žadańnie zahłušyć emocyi — kali čałavieku vielmi baluča, jon nie choča ničoha adčuvać. Treba šukać bolš ekałahičnyja varyjanty — hrupavaja terapija, indyvidualnaja. Viadoma, nie fakt, što čałaviek pahodzicca. Ale heta nie značyć, što inšy pavinien marnavać svajo žyćcio na jaho vyratavańnie. Kali čałaviek havoryć «Nie chaču, nie budu», treba pryniać hetuju admovu i budavać svajo žyćcio, zychodziačy z hetaj rečaisnaści. Ci chočaš ty być žonkaj ałkaholika ci mužam ałkahalički?
Na moj pohlad, surjoznyja prablemy z ałkaholem — heta jakraz taja situacyja, kali adnosiny zachoŭvać nie treba. Ja chaču skazać, što paźbiahać razvodu luboj canoj nie treba. Vy možacie paznačyć dla čałavieka prablemu. Možacie navat niekalki razoŭ skazać, prapanavać varyjanty rašeńnia. Ale kali jon ničoha nie choča rabić, to treba znajści ŭ sabie mužnaść pierastać być vyratavalnicaj.
Niama nijakaj dramy i trahiedyi ŭ tym, što ludzi ŭ emihracyi razychodziacca. Niachaj navat u Biełarusi ŭ ich usio było dobra. Jany prajšli adzin etap, a novy etap razam prajści nie mohuć. Mohuć pierastać supadać kaštoŭnaści, žyćciovyja mety — heta treba pryznać i žyć dalej.
Čytajcie taksama:
Ci chočuć našy dzieci, kab my raskazvali pra ich žyćcio ŭ sacyjalnych sietkach?
«Ja pavinna rabić heta biaspłatna? Nie, adnaznačna». Surahatnaja maci pra žyćcio, chejt i stereatypy