«Сусед-атамшчык атрымаў 7000 рублёў». Чым жыве Астравец, які абагнаў Мінск па сярэднім заробку
Калі ў 2012-м паводле сярэдняга заробку Астравецкі раён займаў 12-е месца ў вобласці, то сёння гэта фаварыт у маштабах краіны: у красавіку і маі гэтага года тут быў самы высокі намінальны заробак у Беларусі. Onliner паглядзеў, чым цяпер жыве горад, колькі людзі зарабляюць і на што трацяць.
05.09.2023 / 10:24
Астравец. Усе фота: Onliner
Статус горада Астравец мае ўсяго 11 гадоў. За гэты час яго насельніцтва вырасла ў два разы, з'явілася тры новыя мікрараёны, куча сацыяльных і адміністрацыйных аб'ектаў. Штуршком гэтаму развіццю паслужыла будоўля БелАЭС.
Там, дзе раней рассцілаліся бязмежныя палі і былі сумныя ўскраіны, вырасла тры новыя мікрараёны. Побач з'явіліся школы, сады, бальніца, гандлёвыя цэнтры.
У той жа час значную частку Астраўца займае прыватны сектар са сваім каларытам. У парку можна сустрэць курэй.
«Людзям з такімі даходамі сорамна па рынку хадзіць»
Цэнтральны рынак горада. Раней гэта было топавае месца, людзі прыязджалі сюды з суседніх вёсак па адзенне і абутак, гандаль у мясцовых ішоў на ўра. Цяпер усе ездзяць у Мінск або закупляюцца ў новенькіх ГЦ.
Андрэй трымае на цэнтральным рынку краму будматэрыялаў. Схема бізнэсу простая як свет: купіў у Мінску, прадаў у Астраўцы.
— Пакуль было будаўніцтва, заробак сапраўды быў вышэйшы, чым у Мінску. Цяпер усё паціху адкочваецца. Нейкага прытоку я не заўважаю. Атамшчыкі — так, але ім арэнднае жыллё даюць. Я тут адзін па плітцы ў Астраўцы, каб і выбар быў, і дастаўка. Таму так, бізнэс ідзе ўгару.
Рады на рынку гнуліся ад кітайскіх красовак і турэцкага адзення заўсёды, не толькі пасля пачатку будаўніцтва станцыі. Цяпер, акрамя прадаўцоў і людзей, якія выпадкова заляцелі, тут практычна нікога і няма. Можа, проста будны дзень? Нешматлікія гандляры адказваюць з уздыхам.
— Як гандаль?
— Бачыце, колькі народу? Вось і адказ. Прадаём рэшткі, сюды ж грошы ўкладзеныя… Хто на станцыі працуе і атрымлівае добры заробак, дык яны ў Мінск едуць па адзенне, там і выбар большы. З іх прыбыткамі ім сорамна па рынку хадзіць.
Мяркуючы па пустых ралетах на рынку, большая частка прадаўцоў так ці інакш перабудавалася пад новыя рэаліі і суседства з сеткавікамі. Калі казаць аб продажы гародніны і садавіны, то гэтую задачу ўзялі на сябе мясцовыя бабулі, якія прадаюць ураджай са свайго агарода каля Дома быту, два намёты на паркоўцы і крамы.
З вагончыка ў паўнавартаснае кафэ. Гісторыя «Форта»
Уладзіслаў у 2002 годзе з'ехаў у Бельгію: у Астраўцы было зусім сумна. У 2008-м вярнуўся, стала весялей. Ён прадаваў абеды дальнабойшчыкам на мяжы з Літвой — на жыццё хапала. І тут — бац! — пачынаецца будаўніцтва АЭС, а разам з ёй і залатыя гады яго бізнэсу.
— Калі бацька заняў тэрыторыю каля возера, тут наогул нічога не было, а пра АЭС нават у планах ніхто не чуў. Зразумеў, што гэта не яго, і перадаў справы мне. Мы пачалі будаваць «Форт» з вагончыка, каля якога на вуліцы сядзелі людзі, а побач стаяў мангальшчык. Лічы, прыдарожнае кафэ. Потым пайшла будоўля АЭС — і людзі павалілі табуном. За гэты час мы дабудавалі банкетку, танцпол, тэрасу. Толькі з-за будоўлі і выраслі.
У 2013 годзе тут лёгка можна было падняцца: маладым падарылі кватэру — яны да бацькоў, а сваю трохпакаёўку за $800 здаюць. Расіяне тады скардзіліся, што ў Маскве такіх цэн няма. Хтосьці купіў сабе бус-два-тры і вазіў матэрыялы, хтосьці — экскаватар. Ды і карміліся ўсе добра. Зарплата 3000 рублёў лічылася не вельмі. А будаўнікам плацілі столькі, што грошай яны не лічылі.
Цяпер жа будаўнікі з кашалькамі з'ехалі — і гэта не толькі расіяне, але і шмат нашых хлопцаў, якія, атрымаўшы досвед і наладзіўшы сувязі, адправіліся на будоўлі ў Бангладэш, Егіпет, Турцыю. Кафэ «Форт» сумуе па ўсіх гэтых рабацягах, пра што сведчыць графік працы — з чацвярга да суботы.
— Не вельмі з кадрамі ў нас, але так было заўсёды. Вось у мяне на кухні мясцовых наогул няма. Яны досведу набяруцца — і ў Мінск едуць, а назад іх не завабіш. Даводзіцца плаціць зарплату большую, чым у сталіцы, ды яшчэ жыллё і дарогу аплачваць, таму што а навошта яму тады сюды ехаць? Раней гэта было выгадна.
У зале, хай нават поўная пасадка будзе, прыкметна ўпаў сярэдні чэк — са 150 рублёў у залатыя гады да 50 сёння. Калі раней было шэсць вяселляў за лета, то сёлета — адно. Плюс канкурэнты прыйшлі. Раней я з шаўрмой адзін стаяў, а цяпер у горадзе чатыры фуд-тракі.
Але Уладзіслаў не засмучаецца: ён усё ж прадпрымальнік — нешта будзе рабіць. Ужо і ідэі ёсць.
— Думаю пачаць паўфабрыкаты рыхтаваць на замарожванне, каб кухня не стаяла. Да новага года ў нас сапраўды ўсё будзе добра. Студзень — ну, ён ва ўсіх сферах мёртвы. Яшчэ тут увесну цяжка, калі пост у вернікаў, бо не п'юць людзі. З прадуктамі ўсё акей.
Бізнэс на мяжы ненадзейны. Закрылі пункт пропуску — бізнэс зачыніўся. Ніколі не ведаеш, што там будзе, таму яго ніколі не разглядаў. Літоўцы прыязджаюць, але да нас асабліва не заходзяць, яны больш па танны бензін і зубы палячыць.
«Пайшоў адток працоўных, усё пацішэла, але працуем»
Нерухомая маёмасць Астраўца — асобнае пытанне. Пабудаваць кватэру можна было па кошце $400—500 за квадрат, трохпакаёўка выходзіла недзе каля $30 тысяч. Паверхаў няшмат — да шасці. Аднак і мікрараёны, пабудаваныя для атамшчыкаў і іх сем'яў, дагэтуль цалкам не заселены. Узводзілі дамы з запасам.
Падыход да ўпарадкавання таксама адрозніваецца: парковачных месцаў пакуль хапае, побач з дамамі высаджваецца газон, пракладваюцца дарожкі і будуюцца дзіцячыя пляцоўкі. У горадзе ёсць басейны, лядовая арэна, боўлінг, новы ЗАГС, кінатэатры, бальніца, спарткомплекс і вяровачны гарадок.
У той час як мясцовыя здавалі кватэры ў арэнду, а будоўля найважнейшага стратэгічнага аб'екта краіны толькі набірала абароты, Аляксей — другі прадпрымальнік, з якім мы пагутарылі, — вырашыў перарабіць уласны дом пад аграсядзібу. У 2016 годзе паміж рэкамі Лоша і Кенга адбылося адкрыццё «Ціхай затокі».
— Да гэтага здавалі толькі лазню, а як адкрылі аграсядзібу, сталі здаваць і яе на працяглы тэрмін. АЭС дала магутны штуршок усяму бізнэсу: гандлю, арэндзе, паслугам. У горадзе хадзіў слых: як толькі пайдзе адток працоўных, усё пацішэе. Так яно і ёсць. Я засяляў людзей на доўгі тэрмін, і цяпер нельга параўноўваць з тым, што было раней.
Людзі засяляліся культурныя, суседзі на гучную музыку не скардзіліся. Будаваць другую аграсядзібу пакуль не збіраемся: толку няма. Але і пакідаць рынак не думаем — працуем і працуем, не скардзімся. З турызмам у нас весялей, шмат рэлігійных аб'ектаў, азёр.
Бізнэс бізнэсам, але што скажа атамшчык?
«Што тут заробак вышэйшы, чым у Мінску, думаю, гэта праўда»
Павел працуе ў падраднай арганізацыі на станцыі інжынерам-наладчыкам. Яму 23, будоўля пачалася 10 гадоў таму. Таму рос хлопец разам з рэактарамі. Калі тата — энергетык, а мясцовыя раз-пораз кажуць пра «атамку», лёс вызначаны.
— Усё, што запомніў аб будоўлі, — гэта што людзі казалі: тут гіганцкія заробкі. Бацька працаваў энергетыкам, і я пайшоў па яго слядах. Нават не думаў, што буду тут працаваць. Адвучыўся ў БНТУ і вярнуўся дадому.
Тое, што ў Астраўцы заробак вышэйшы, чым у Мінску, думаю, гэта праўда. Вось суседка ўчора кажа: муж вярнуўся дадому, 7000 прынёс. Можа, трохі падманвае, але, ведаючы сацпакет, думаю, што ўсё так і ёсць. Сам атрымліваю 2500.
На працу прывозяць, адвозяць, іншагароднім даюць жыллё.
У плане ежы ва ўстановах, думаю, якасць і цэны ў нас такія ж, як у Мінску. Адзенне і крамы — усё прапарцыйна, не сказаў бы, што цэны моцна адрозніваюцца. Дробныя гульцы адыходзяць. Напрыклад, дзядзька трымаў крамку — цяпер завязаў. Іх выцясняюць гандлёвыя цэнтры, але так усюды.
З прадуктамі праблем няма, у многіх свае агароды, жывёлы. А вось адзення недастаткова — нехта лічыць гэта мінусам. Але ўсё можна замовіць у інтэрнэт-крамах, сюды ёсць дастаўка. Асабіста я ніякага дыскамфорту не адчуваю.
— На што траціш грошы?
— У нас з братам свой дзвіж: купляем акцыі і даляравыя аблігацыі. Пакідаю 200 рублёў на асабістыя патрэбы, бо жыву з бацькамі, а астатняе ўкладваю. Мо так і выйду на пасіўны даход. Пасівець з усёй гэтай справай можна, але я проста купляю і трымаю. Пакуль усё, што купіў, у плюсе.
— Нявестаў атамшчыкі не разабралі?
— Не разабралі, — смеючыся адказвае Павел. — У мяне ёсць дзяўчына, цяпер на адпрацоўцы ў медзе. Жыве тут жа. Тусовачныя месцы ў моладзі памяняліся. Калі раней дыскатэка была ў «Галактыцы», то сёння моладзь знаёміцца ў BlackBar, «Форце», «Гетмане» і боўлінгу.