Amierykanskija navukoŭcy pracujuć nad prystasavańniem z čałaviečych kletak, jakoje zmoža aŭtamatyčna vypracoŭvać insulin
Navukoŭcy Masačusieckaha technałahičnaha instytuta stali na krok bližej da taho, kab injekcyi insulinu zastalisia ŭ minułym. Jany vielmi blizka padyšli da stvareńnia «žyvoha miedyčnaha prybora, zroblenaha z čałaviečych kletak, jakija vydzialajuć insulin, razam z elektronnaj sistemaj žyćciezabieśpiačeńnia».
28.09.2023 / 20:31
Fota: Claudia Liu and Dr. Siddharth Krishnan, MIT / Boston Children's Hospital
U novym vieraśniovym daśledavańni navukoŭcy z MTI pakazali, što myšam možna impłantavać miedyčnuju pryładu, jakaja vyrablaje ŭłasny zapas insulinu na praciahu miesiaca. Adnak spatrebiacca dadatkovyja daśledavańni, pierš čym hetaja technałohija stanie šyrokadastupnaj dla vykarystańnia na ludziach.
Insulin — heta harmon, jaki vykonvaje niekalki rolaŭ u arhaniźmie. Ale jaho hałoŭnaja funkcyja — dapamoha ź pieramiaščeńniem hlukozy z kryvianosnaj sistemy ŭ kletki, kab jany mahli vykarystoŭvać hetuju hlukozu dla atrymańnia enierhii. Kali praces idzie sa zbojami, to heta moža pryvieści da chranična vysokaha ŭzroŭniu cukru ŭ kryvi i raźvićcia dyjabietu.
U ludziej z dyjabietam 1-ha typu praźmierna starannaja imunnaja sistema atakuje astraŭkovyja kletki padstraŭnikavaj załozy, adkaznyja za vypracoŭku insulinu. U ludziej z dyjabietam 2-ha typu raźvivajecca ŭstojlivaść da ŭździejańnia insulinu.
Ludzi z dyjabietam 1-ha typu (i ŭ vyniku mnohija ludzi z 2-m typam) bolš nie ŭ stanie vypracoŭvać dastatkovuju kolkaść insulinu i patrabujuć rehularnych injekcyj, kab padtrymlivać uzrovień cukru ŭ kryvi ŭ normie.
Vynachodnictva injekcyjnaha insulinu pazbaviła chvorych na dyjabiet ludziej ad śmiarotnaha prysudu. Tym nie mienš dyjabietyki pa-raniejšamu padviarhajucca našmat bolšaj ryzycy mnohich uskładnieńniaŭ zdaroŭja i ŭ siarednim majuć mienšuju praciahłaść žyćcia. Tamu navukoŭcy ŭsio jašče šukajuć sposaby palepšyć sposaby zabieśpiačeńnia ludziej insulinam.
Adzin ź pierśpiektyŭnych kirunkaŭ daśledavańniaŭ — transpłantacyja astraŭkovych kletak ad adpaviednaha donara dla adnaŭleńnia naturalnaj vypracoŭki insulinu. Adnak ciapier hetaja ekśpierymientalnaja pracedura patrabuje ad ludziej pažyćciovaha pryjomu preparataŭ dla padaŭleńnia imunitetu, kab praduchilić adrynańnie ich arhanizmam donarskich kletak.
Daśledčyki z MTI pracujuć nad trochi inšym padychodam da hetaj kancepcyi. Jany miarkujuć, što
mohuć źmiaścić donarskija kletki ŭ nievialikaje prystasavańnie, jakoje potym impłantujecca prosta pad skuru. Pryłada budzie abaraniać kletki ad imunnaj sistemy, dazvalajučy im svoječasova vypracoŭvać insulin.
U novym daśledavańni, apublikavanym u časopisie PNAS, zdajecca, była vyrašanaja viadomaja prablema z padobnymi pryładami: nieabchodnaść nadziejnaha zabieśpiačeńnia kisłarodam dla vyžyvańnia donarskich astraŭkovych kletak. U inšych pryładach vykarystoŭvalisia asobnyja kamiery abo chimičnaja sumieś dla hetaha, adnak pieraličanyja mietady patrabujuć absłuhoŭvańnia i zapraŭki.
Zamiest hetaha pratatyp novaj pryłady maje miembranu, jakaja stvaraje kisłarod, rasščaplajučy najbližejšyja malekuły vady, takim čynam zabiaśpiečvajučy tearetyčna biaskoncuju padaču kisłarodu. Pryłada taksama moža atrymlivać biespravadnoje siłkavańnie ź nievialikaj kolkaściu napružańnia, dla čaho moža spatrebicca tolki nievialikaja nakładka na skury.
U apošnich łabaratornych ekśpierymientach myšy-dyjabietyki ź impłantavanaj pryładaj padačy kisłarodu padtrymlivali zdarovy ŭzrovień cukru ŭ kryvi ciaham jak minimum miesiaca. U hety ž čas u myšej, jakim, na žal, dastałasia pryłada biez zdolnaści vypracoŭki kisłarodu, raźviŭsia vysoki ŭzrovień cukru ŭ kryvi ciaham dvuch tydniaŭ.
Pryłada, naturalna, vyklikała ŭtvareńnie rubcovaj tkanki vakoł siabie, što jość zvyčajnaj imunnaj reakcyjaj na impłantavanyja devajsy. Ale pa vyniku rubcy rezka nie pahoršyli ahulnaje funkcyjanavańnie pryłady.
Navukoŭcy prapanujuć razhladać pratatyp novaha prystasavańnia jak žyvuju miedyčnuju pryładu, zroblenuju z kletak čałavieka, jakija vypracoŭvajuć insulin, razam z elektronnaj sistemaj žyćciezabieśpiačeńnia. Aŭtary ŭ zachapleńni ad prahresu i sapraŭdy nastrojenyja aptymistyčna, pieradaje słovy daśledčykaŭ Gizmodo.
Niahledziačy na toje, što heta daśledavańnie znachodzicca jašče na rańniaj stadyi, kamanda miarkuje, što ŭ vyniku jano moža być vykarystana dla dapamohi pry inšych zachvorvańniach, jakija zaležać ad rehularnaha pastupleńnia białkoŭ (takich, jak niekatoryja formy aniemii, naprykład). Na hety momant kamanda spadziajecca pravieryć svaju pryładu na bolš bujnych žyviołach, pierš čym piarojdzie na ludziej. Navukoŭcy taksama płanujuć daviedacca, ci moža ich pryłada biaśpiečna i efiektyŭna zastavacca ŭnutry cieła daŭžej jak miesiac.
Čytajcie taksama:
Navukoŭcy paśpiachova skanstrujavali bakteryi dla baraćby z rakam u myšej