Novy dziciačy sad i FAK jak podźvih. Jak nievialikaja budoŭla pastaviła biudžet cełaha rajona «na kaleni»
Za apošni čas u biudžecie Lepielskaha rajona ŭtvaryłasia «dzirka» ŭ bolš za 12 młn rubloŭ. «Našy hrošy» raźbiralisia, što adbyłosia.
02.10.2023 / 13:46
U Lepielskim rajonie Viciebskaj vobłaści žyvie 30 737 čałaviek, administracyjny centr — horad Lepiel z nasielnictvam 17 182 čałavieki (danyja hetaha hoda).
Hałoŭnyja pradpryjemstvy rajona adnosiacca da pierapracoŭčaj pramysłovaści. U pieršuju čarhu heta filijał «Lepielski» ZAT «Viciebskahrapradukt» (udzielnaja vaha — 44,2 % u ahulnym abjomie vytvorčaści rehijona) i filijał «Lepielski MKK» AAT «Viciebski miasakambinat» (udzielnaja vaha — 43,5 % u ahulnym abjomie vytvorčaści rehijona).
Siaredni zarobak za žnivień u rajonie skłaŭ 1381,5 rubloŭ (ci 88,9% ad siaredniaha pa vobłaści).
Z hoda ŭ hod vydatki biudžetu Lepielskaha rajona byli faktyčna roŭnyja prybytkam, maksimalna sychodzili ŭ minus da 2%. Za vyklučeńniem hetaha hoda. Takoje dakładnaje traplańnie — nie zasłuha filihrannaha płanavańnia, a toje, što niemałuju dolu biudžetu rehijona składaje finansavańnie vyšejšaha biudžetu, jakoje pakryvaje ŭsie minusy i zvodzić ich praktyčna ŭ nul. Datacyi źvierchu pavialičvajucca pa miery rostu inflacyi, zarobkaŭ dziaržsłužačych i inšych biudžetnych vydatkaŭ, jakija padciahvajucca ŭśled za inflacyjaj.
Padtrymka vyšejšaha biudžetu składaje sioleta 43% ad dachodnaj častki. Heta absalutna typovaja karcina dla bolšaści rehijonaŭ Biełarusi za redkimi vyklučeńniami. Naprykład, u Minsku biudžet praficytny, i niemałaja častka prybytku stalicy pieraraźmiarkoŭvajecca.
Na druhim miescy — hrošy, atrymanyja z padachodnaha padatku — 28%, i heta pakazvaje, što rajon nie «miortvy», u im jość ekanamičnaje žyćcio.
Akramia hetaha, 7% pastupaje z płaciažoŭ PDV, 5% — z padatkaŭ na ŭłasnaść, i jašče cełych 7% z usich inšych dachodaŭ (ad padatku na ŭtrymlivańnie sabaki da zboraŭ sa źbiralnikaŭ jahad).
Ciapier pahavorym pra raschody biudžetu na 2023 hod.
Ilvinaja dola hrošaj, jakija pastupajuć, idzie na sacyjałku. U pieršuju čarhu 38% — na adukacyju i 24% — na achovu zdaroŭja. U rehijonie dastatkova šmat budujuć — na heta idzie 12%, sport, kultura i ŚMI taksama zajmajuć 12%. Na ŭtrymańnie aparatu čynoŭnikaŭ i inšuju «ahulnadziaržaŭnuju dziejnaść» tracicca 7%, i jašče pa 4% na sacyjalnuju palityku i nacyjanalnuju ekanomiku. Jak praviła, «nacyjanalnaja ekanomika» — heta padtrymka stratnych pradpryjemstvaŭ.
Što ž za padziei adbylisia ŭ Lepielskim rajonie, paśla jakich u biudžecie rehijona zjaviŭsia taki vialiki deficyt? Jašče ŭ studzieni-lutym bałans biudžetu rehijona byŭ sa znakam «plus», ale z sakavika 2023 hoda jon rezka asieŭ bolš jak na 10 pracentaŭ.
Akazałasia, ničoha zvyšvybitnaha nie adbyłosia. Prosta ŭ Lepieli vyrašyli pabudavać dziciačy sadok i fizkulturna-azdaraŭlenčy kompleks.
Ich ahulny košt roŭny prykładna 12 miljonam rubloŭ — heta jakraz taja suma, na jakuju była pieravyšana raschodnaja častka biudžetu rehijona.
Pryčym cikava, što hetyja abjekty ŭvachodziać u prahramu budaŭnictva da 2025 hoda, ale finansavańnie pa ich było ažyćcioŭlena nie płanava (heta było bačna ŭ biudžecie z pačatku hoda).
Chutčej za ŭsio, hrošy na budaŭnictva paabiacali, ale jašče nie paśpieli vydać. Doŭhi, niepavarotlivy dziaržaŭny miechanizm datacyj pracuje mienavita tak.
Ekśpierty źviartajuć uvahu, što varta było b zrabić tak, kab umoŭny Lepielski rajon atrymaŭ mahčymaść zarablać bolš hrošaj i tracić ich z ulikam unutranych patrebaŭ, jakija vydatna bačnyja kiraŭnictvu rehijona bieź jakoj-niebudź baćkoŭskaj apieki z boku «vyšejstajačych».
Ale heta amal niemahčyma, bo ŭsie finansy, jakija vydzialajucca centram, iduć tudy, kudy skaža centr, asabliva pa prahramie «minimum na vyžyvańnie». Lubaja inicyjatyva na miescach, asabliva źviazanaja z najbolš efiektyŭnym, pryvatnym siektaram — pachod pa minnym poli. Pryvatniki, jak praviła, mała paddajucca «žorstkamu kantrolu», a takija pradpryjemstvy adrazu stanoviacca hałaŭnym bolem dla kiraŭnikoŭ rehijona. Jany pačynajuć patrabavać ad čynoŭnikaŭ pracy i chacieć choć i pazityŭnych, ale ŭsio ž pieramienaŭ, kanstatujuć ekśpierty.