Ультраапрацаваныя прадукты могуць уплываць не толькі на наша цела, але і на мозг — навукоўцы
Даследаванні дэманструюць сувязь паміж ультраапрацаванымі прадуктамі і зменамі ў спосабах навучання, запамінання і пачуццяў.
13.03.2024 / 20:15
Як піша The Wall Street Journal, новыя даследаванні паказваюць, што ультраапрацаваныя прадукты могуць уплываць не толькі на наша цела, але і на мозг.
Цяга да ультраапрацаваных прадуктаў
Многія ультраапрацаваныя прадукты хутка ўздзейнічаюць на мозг, калі мы іх ямо, і аказваюць моцны ўплыў на сістэму ўзнагароджання, якая звязаная з задавальненнем, матывацыяй і навучаннем. Гэтыя эфекты падобныя да тых, якія ўзнікаюць пры ўжыванні нікаціну, алкаголю і іншых рэчываў, якія выклікаюць прывыканне.
«Людзі інтэнсіўна прагнуць ультраапрацаваных прадуктаў, спажываюць іх кампульсіўна і выяўляюць, што не могуць перастаць іх есці», — цытуе выданне словы прафесара псіхалогіі Універсітэта Мічыгана Ашлі Гірхард (Ashley Gearhardt).
Часткова, па словах прафесара, гэта можна растлумачыць спосабам вытворчасці прадуктаў. Для стварэння такіх тавараў, як чыпсы, шматкі для сняданкаў і батончыкі для перакусаў, вытворцы часта разбураюць структуру клетак інгрэдыентаў, пазбаўляючы іх вады і клятчаткі, што робіць прадукты лёгкімі для ўжывання і хуткага ператраўлівання.
Пажыўныя рэчывы хутка дасягаюць нашага мозгу, што робіць прадукты здольнымі выклікаць хуткае прывыканне. Камбінацыя высокіх узроўняў тлушчаў і вугляводаў у шматлікіх ультраапрацаваных прадуктах, верагодна, з'яўляецца яшчэ адной прычынай, па якой мы прагнем іх і адчуваем цяжкасці з прыпыненнем іх спажывання.
Паводле даследаванняў Гірхард, людзі часцей за ўсё ўжываюць такія прадукты харчавання, якія выклікаюць залежнасць, як шакалад, марожанае, бульба фры, піца і чыпсы. Многія з іх змяшчаюць як рафінаваныя вугляводы, так і тлушчы. Такая камбінацыя звычайна рэдка сустракаецца ў прыродзе. Натуральныя прадукты часта багатыя тлушчамі ці вугляводамі, але не абодвума рэчывамі адначасова.
«Бананы натуральна багатыя цукрам, але зʼясі адзін, і табе хопіць», — заўважае Гірхард.
Даследаванне снэкаў
Даследаванне, апублікаванае ў часопісе Cell Metabolism, паказала, што ўжыванне ультраапрацаваных снэкаў, багатых на тлушч і цукар, можа ўплываць на працу мозгу.
Ва ўдзельнікаў даследавання, якія на працягу васьмі тыдняў ужывалі такія прадукты, была адзначаная павышаная актыўнасць у тых частках мозгу, якія адказваюць за выпрацоўку дафаміну — нейрамедыятара, звязанага з матывацыяй, навучаннем і чаканнем узнагароджання.
Калі ўдзельнікі бачылі сігналы, якія прадказваюць магчымасць атрымання яшчэ адной порцыі багатых на тлушч і цукар снэкаў, іх мозг рэагаваў больш актыўна. У рэальным жыцці, верагодна, назіраецца падобны эфект, калі людзі бачаць знак свайго любімага месца хуткага харчавання або пакунак сваіх улюбёных снэкаў.
Даследчыкі таксама выявілі, што частае ўжыванне такіх прадуктаў можа змяніць асноўныя працэсы навучання ў мозгу. Падчас сканавання мозгу ўдзельнікам прапанавалі выканаць простую задачу на навучанне, якая патрабавала націскання кнопкі, звязанай з выяваю, калі яны чулі пэўныя гукавыя сігналы.
У тых удзельнікаў, якія ўжывалі багатыя на тлушч і цукар снэкі, была зафіксаваная вялікая актыўнасць у частках мозгу, якія адказваюць за ацэнку сітуацый, калі яны не атрымлівалі чаканага малюнка. Іх мозг па-іншаму рэагаваў на памылкі і спрабаваў зразумець, што адбылося.
Гэта сведчыць пра тое, што дыета з высокім утрыманнем цукру і тлушчаў можа мяняць базавыя механізмы навучання.
Вынікі іншага даследавання прадэманстравалі, што ўсяго чатыры дні сняданку з высокім утрыманнем прадуктаў, багатых на тлушч і цукар, прыводзяць да зніжэння вынікаў тэстаў на навучанне і памяць. Людзі, якія ўжывалі больш здаровы сняданак, такіх змен у прадукцыйнасці не дэманстравалі.
Фота: Christian Dauphin / Getty Images
Ультраапрацаваныя прадукты і псіхічнае здароўе
Псіхічнае здароўе таксама залежыць ад нашага харчавання. Нядаўнія даследаванні паказалі сувязь паміж дыетамі, багатымі ультраапрацаванымі прадуктамі, і павышанай рызыкай дэпрэсіі.
Метааналіз даследаванняў паказаў, што дыеты, багатыя на ультраапрацаваныя прадукты, павышаюць рызыку дэпрэсіі, трывожнасці і праблем са сном.
Гірхард і яе калегі прапануюць новае псіхічнае расстройства, якое яны плануюць назваць «расстройства, звязанае з ужываннем ультраапрацаваных прадуктаў харчавання» для ўключэння ў афіцыйную інструкцыю, якую псіхіятры і псіхолагі выкарыстоўваюць для дыягностыкі пацыентаў.
Яго сімптомы ўключаюць інтэнсіўную цягу, цяжкасці са скарачэннем спажывання і сімптомы абстынентнага сіндрому, такія як раздражняльнасць і трывога, калі людзі спрабуюць скараціць іх спажыванне.
Адным з асноўных спосабаў уздзеяння дыеты на псіхічнае здароўе, верагодна, зʼяўляецца кішачны мікрабіём. Ён уплывае на імунітэт, сістэму рэагавання на стрэс і выпрацоўку нейратрансмітараў, такіх як сератанін, якія ўплываюць на псіхічнае здароўе.
На думку навукоўцаў, ужыванне тыповай амерыканскай дыеты, напоўненай ультраапрацаванымі прадуктамі, можа змяніць наш мікрабіём так, што ён стане менш разнастайным і будзе змяшчаць менш відаў карысных бактэрый.
Псіхічным праблемам таксама могуць спрыяць змены ў сістэме ўзнагароджання мозгу, выкліканыя прадуктамі з высокім утрыманнем тлушчаў і цукру.
Пакуль даследаванні знаходзяцца на ранняй стадыі, і навукоўцы гавораць, што ёсць шмат таго, чаго яны яшчэ не ведаюць. Пры гэтым яны адзначаюць, што не ўсе ўльтраапрацаваныя прадукты аднолькавыя. Некаторыя з іх могуць быць карыснымі.
Чытайце яшчэ:
Вучоныя: празмернае спажыванне ультраапрацаваных прадуктаў можа выклікаць псіхічныя разлады
Лічыце гэтыя прадукты здаровымі? Гэта міф
Як мільярды мікраарганізмаў у кішэчніку могуць умацаваць ваша псіхічнае здароўе
Яркія цукеркі, марожанае і салодкія ёгурты. Калі вы іх ясце, вазьміцеся за галаву