Jakuju Biełaruś chočuć biełarusy? Analiz apytańniaŭ daje cikavuju karcinu
U novym analityčnym dakumiencie, jaki padrychtavaŭ kiraŭnik biełaruskaha prajekta Chatham House Ryhor Astapienia, raskazvajecca, ci chočuć biełarusy «mocnaj ruki lidara», kolki vystupaje za biełaruskuju movu jak adzinuju dziaržaŭnuju i nakolki blizkaja bolšaści prahrama apazicyi.
26.03.2024 / 17:08
Jak piša Ryhor Astapienia, meta padrychtavanaha im razam z kalehami analityčnaha materyjału — pakazać vobraz Biełarusi, jaki źjaŭlajecca najbolš pažadanym siarod zvyčajnych žycharoŭ.
Asnovaj dla jaho pasłužyli danyja apytańniaŭ hramadskaj dumki za niekalki apošnich hadoŭ (pieradusim tych, što ładzić Chatham House) i 20 hłybinnych intervju, praviedzienych anłajn u studzieni-lutym 2024 hoda.
Palityčnaje kiravańnie i «mocnaja ruka»
Astapienia adznačaje, što na fonie vajny hramadski davier da režymu Łukašenki krychu ŭzros, ale prapanavanaja im Biełaruś nie adlustroŭvaje čakańniaŭ biełarusaŭ. Jany chočuć pačućcia abaronienaści ad tych, chto maje ŭładu na roznych uzroŭniach. Tak, kožny druhi apytany ličyć, što prosty čałaviek u Biełarusi nie abaronieny ad samavolstva ŭładaŭ.
Ci nieabchodnaja krainie «mocnaja ruka lidara, jaki adzinaasobna prymaje rašeńni»? Z hetym nie zhodny amal kožny druhi (48%). Jašče 36% zavahalisia z adkazam (treba adznačyć, što pa mnohich pytańniach vialiki pracent tych, chto abiraje punkt «składana adkazać»). A 26% apytanych ličać, što treba.
Prychilnikami demakratyi siabie nazvali bolš za pałova apytanych (53%), praciŭnikami — 23%.
Aŭtar źviartaje ŭvahu, što hłybinnyja intervju pakazali, što siarod biełarusaŭ taksama jość strach słaboj ułady, jakaja pryviadzie da zaniapadu krainy. Hety strach moža šturchać biełarusaŭ da aŭtarytaryzmu navat paśla Łukašenki.
Identyčnaść i mova
Jak adznačaje Astapienia, biełarusy nie hatovyja prymać prajekt identyčnaści, jaki im nastojliva prapanoŭvaje mejnstrym biełaruskaj apazicyi.
Da prykładu, bolš ludziej (55%) zhodnyja sa śćviardžeńniem, što «biełarusy, ruskija i ŭkraincy źjaŭlajucca častkaj tryadzinaj słavianskaj nacyi». A sa śćviardžeńniem, što «biełarusy źjaŭlajucca asobnaj nacyjaj z ułasnaj historyjaj i kulturaj», zhodny 41%.
Kožny šosty apytany (16%) ličyć, što biełaruskaja mova pavinna być adzinaj dziaržaŭnaj. A suprać hetaha vykazalisia dva čałavieki z troch (70%).
Jak adznačaje Astapienia, heta nie značyć, što biełarusy nie lubiać biełaruskuju movu ci naahuł niepatryjatyčnyja, ale jany nie bačać jaje daminujučaj movaj. Dla biełarusaŭ mova — heta chutčej častka śfiery kultury, a nie žyćciovych znosin.
Abjadnalnym čyńnikam dla biełarusaŭ źjaŭlajecca chutčej ahulny los (miesca naradžeńnia ci supolnaja historyja), čym niešta vyrazna źviazanaje z kulturaj.
Źniešniepalityčnyja aryjenciry: Rasija ci Jeŭropa?
Pa źniešniepalityčnaj aryjentacyi biełarusy padzielenyja na
try hrupy: dźvie vialikija — prarasijskaja i praniejtralnaja, i mienšaja — prazachodniaja. Nivodnaja z hetych hrup nie maje bolšaści ŭ hramadstvie, a najbolšy patencyjał dla abjadnańnia hramadskich hrup maje niejtralny varyjant padtrymki suviaziaŭ z Zachadam i Rasijaj na adnolkavym uzroŭni.
Bo dla biełarusaŭ źniešniaja palityka pavinna pieradusim słužyć intaresam ekanamičnaha rostu i biaśpieki.
Tak, z vykazvańniem ab tym, što Biełaruś pavinna mieć adnolkava dobryja adnosiny z Zachadam i Rasijaj, pahadziłasia 66%. A za siabroŭstva z Rasijaj i Ukrainaj adnačasova vykazałasia 58% apytanych.
Jak adznačaje aŭtar, siarod biełarusaŭ niama značnych antyzachodnich nastrojaŭ. Za skaračeńnie suviaziaŭ i addalenaść ad krainaŭ Zachadu vykazałasia tolki 13% apytanych. A voś za praces zbližeńnia — 64%.
Čaho choča «miedyjanny biełarus»
Kali ŭjaŭlać miedyjannaha biełarusa, to jon chacieŭ by bolšaj demakratyčnaści palityčnaj sistemy, a taksama bolšaha raźvićcia pryvatnaha siektara ekanomiki. Pry hetym, jak piša Astapienia, ličyć biełarusaŭ praźmiernymi libierałami nie varta.
Prajekt identyčnaści, jaki paŭstaŭ u Biełarusi, pa sutnaści zadavalniaje bolšaść biełarusaŭ. U źniešniaj palitycy biełarusy chočuć dobrych stasunkaŭ z Zachadam i Rasijaj. A hetaha ni Łukašenka, ni demakratyčny ruch nie ŭ stanie dać.
Miedyjanny biełarus znachodzicca niedzie pamiž isnymi prajektami Biełarusi — aŭtarytarnaha režymu i demakratyčnaha ruchu.
Bolš źviestak možna adšukać na sajcie «Što dumajuć biełarusy» i ŭ spravazdačy z hłybinnych intervju, jakaja budzie apublikavana ŭ krasaviku hetaha hoda.
Čytajcie jašče:
Stała viadoma, kolki žycharoŭ krainy ličać, što Biełaruś nie pavinna być niezaležnaj dziaržavaj
Biełarusy nie chočuć ni Biełaruś Cichanoŭskaj, ni Biełaruś Łukašenki — daśledavańnie Astapieni
Nakolki biełarusy padtrymlivajuć Rasiju ŭ vajnie z Ukrainaj — śviežaje apytańnie