«Bačyŭ Siarhieja na kalidorach u pačatku 2023-ha». Jak vyhladaje zvyčajny dzień Cichanoŭskaha za kratami
Aŭtara jutub-kanała «Kraina dla žyćcia» zatrymali padčas pieradvybarnaha pikietu ŭ Horadni roŭna čatyry hady tamu, 29 traŭnia 2020 hoda. «Svaboda» pasprabavała rekanstrujavać toje, u jakich umovach Cichanoŭski znachodzicca ciapier.
29.05.2024 / 08:26
Siarhiej Cichanoŭski. Archiŭnaje fota
Paśla zatrymańnia ŭ Horadni Siarhieja Cichanoŭskaha pieravieźli ŭ Miensk, dzie źmiaścili ŭ SIZA № 1 na vulicy Vaładarskaha. 18 žniŭnia jaho nakiravali ŭ śledčuju turmu Žodzina, dzie Cichanoŭski znachodziŭsia da pačatku homielskaha sudu.
14 śniežnia 2021 hodu Siarhieja Cichanoŭskaha asudzili na 18 hadoŭ źniavoleńnia. Paśla prysudu jon spačatku trapiŭ u papraŭčuju kaloniju № 15 Mahilova. Ale ŭ žniŭni 2022-ha jamu ŭzmacnili režym i pieraviali na 3 hady ŭ turmu № 8 u Žodzinie, dzie znoŭ sudzili i dabavili jašče 1,5 hoda źniavoleńnia za «niepadparadkavańnie patrabavańniam administracyi». Ahułam termin źniavoleńnia Siarhieja Cichanoŭskaha ciapier składaje 19,5 hoda. Ad jaho niama źviestak 445 dzion.
«Svaboda» pasprabavała rekanstrujavać umovy i štodzionny hrafik Siarhieja Cichanoŭskaha na padstavie śviedčańniaŭ byłych viaźniaŭ žodzinskaj turmy i toj infarmacyi, jakaja dachodzić adtul na volu.
Siarhiej Cichanoŭski na pikiecie ŭ Horadni 29 traŭnia 2020 hodu, niezadoŭha da zatrymańnia
5:00. Padjom
Pavodle byłych źniavolenych, padjom u žodzinskaj turmie dla viaźniaŭ u karcarach i štrafnych izalatarach zvyčajna adbyvajecca a 5-j hadzinie ranicy. Dla ŭsich inšych — na hadzinu paźniej. Pra toje, što Siarhiej Cichanoŭski časta byvaje ŭ ŠYZA, «Svabodzie» raskazaŭ były žodzinski viazień Anton (imiony ŭsich surazmoŭcaŭ u hetaj publikacyi źmienienyja ŭ metach ichnaj biaśpieki. — RS).
«Palityčnych trymajuć u «adzinočkach», asobna ad astatnich siadzielcaŭ, jany całkam izalavanyja. Davoli daŭno, zdajecca, na samym pačatku 2023 hodu, ja bačyŭ Siarhieja «na kalidorach». My ž hladzim BT, tamu viedajem, što adbyvałasia ŭ 2020-m, nas prymušajuć hladzieć prapahandysckija pieradačy. Tamu ja ŭjaŭlaju, jak jon vyhladaŭ. Pa «sarafannym radyjo» čuŭ, što Cichanoŭski pastajanna znachodzicca to ŭ ŠYZA, to ŭ karcary. Tam umovy vielmi surovyja», — kaža Anton.
5:10. Hihijena
Adrazu paśla padjomu viazień ŠYZA ŭ Žodzinie abaviazany padniać nary i pryšpilić ich da ściany. Achoŭnik pieradaje srodki hihijeny praz akienca ŭ metaličnych dźviarach. Heta stanok dla haleńnia i kavałak myła. Za nieachajny vonkavy vyhlad źniavoleny moža atrymać dadatkovaje spahnańnie.
«Vadu na noč pierakryvajuć, dajuć tolki paśla 6-j ranicy, kali zaścielim łožki», — raskazvaje były viazień žodzinskaj turmy Andrej.
Ahulnaja kamera ŭ hłybockaj kalonii, ilustracyjnaje fota
5:30—6:00. Śniadanak
Pa słovach byłych viaźniaŭ, na śniadanak u kameru prynosiać zvyčajna kašu i harbatu. Kaša, čaściej za ŭsio, ź siečki ci prasianaja. Dva razy na tydzień na śniadanak dadatkova dajuć jajka.
8:00. Pravierka
Pieratrus, ahlad rečaŭ, vobšuk samoha źniavolenaha. Jaho na hety čas vyvodziać u kalidor i staviać tvaram da ściany. Zatym u kameru vylivajuć viadro vady z chlorkaj, jakuju paśla vychadu kanvairaŭ treba sabrać.
«Mnie vylivali na padłohu viadro vady z chlorkaj štoranicy. Heta žach — ślaziacca vočy, žudasny smurod. Ja čałaviek davoli zahartavany, «prožžionyj» — adsiedzieŭ za dźvie «chodki» «dziasiatačku» (10 hadoŭ. — RS), pryvyk da turemnych umovaŭ. Nie ŭjaŭlaju, jak heta vytrymlivajuć zvyčajnyja ludzi. A palityčnyja ž nie vyłaziać z ŠYZA. Im spačuvajuć navat samyja končanyja kryminalniki», — raskazvaje były viazień Anton.
Turemnaje charčavańnie ŭ viciebskaj kalonii, ilustracyjnaje fota
12:00. Abied
Jak havorać byłyja viaźni turmy ŭ Žodzinie, na abied tam zvyčajna dajuć sup. Pryčym vielmi časta heta juška z kilki. Druhaja strava zvyčajna — tušanaja kapusta, makarona. Zredku vadkaje bulbianoje piure, kampot ci kisiel. Raz na tydzień moža być katleta.
12:30—17:00. «Volny čas»
«Tam prosta sabačy choład! Ciabie apranajuć u admysłovuju syntetyčnuju «šklanuju» robu. I karcar, i ŠYZA znachodziacca ŭ sutareńni, heta vielmi vuzkija pamiaškańni, prykładna 3 kroki na 9. Ty ŭvieś čas staiš albo chodziš, ruchajeśsia, prysiadaješ ad choładu. Zavaranaje akienca na ŭzroŭni ziamli, śviatło nie traplaje. Jość unitaz i betonny słupok pasiarod kamery. Ale siadzieć na im možna, tolki kali prynosiać ježu. Prysiadzieš — padoŭžać termin utrymańnia ŭ karcary», — raskazvaje pra toje, čym zajmajucca ŭ kamerach žodzinskija viaźni ŭ svoj «volny čas», były źniavoleny Anton.
20-30 chvilin na špacyr
«Na prahułki zredku vyvodziać, chvilin na 20-30. Kali viaduć pa kalidory, treba napałovu sahnucca, ruki ŭ kajdankach zzadu. Ja na voli doŭha nia moh pazbavicca zvyčki zhinacca, kali prachodziŭ praź dźviery. Dvoryk dla prahułak — betonnaja kletka, proćma pieraharodak, krataŭ, kab aryštanty nie pieramaŭlalisia i nie pierakidvalisia zapiskami», — uspaminaje inšy były viazień Žodzina.
Siarhiej Cichanoŭski padčas sudovaha pracesu ŭ homielskaj kalonii, śniežań 2021
17:00. Viačera
Stravy časta paŭtarajuć tyja ž, što viaźniam prynosili na abied. Moža nia być supu. Posud paśla viačery treba zdać kanvairam.
17:30— 20:00. Druhi «volny čas»
«U betonnaj kletcy ŠYZA pačynaje «jechać dach». Zusim maleńkaje pamiaškańnie; nia viedaju, jak by tam adčuvaŭ siabie čałaviek z klaŭstrafobijaj. Ad pastajannaha choładu vyspacca niemahčyma, son uryŭkami. I ŭ hałavu prychodziać niejkija durnyja dumki. Čas ciahniecca vielmi marudna. U mianie adzin raz zdaryłasia paničnaja ataka: loh na padłohu, roŭ, trośsia. Mianie tady mocna pabili. Stan byŭ žudasny. Ja doŭha adychodziŭ paśla taho ŠYZA», — pryznajecca Andrej, jaki ŭžo vyjšaŭ z žodzinskaj turmy na volu.
20:00. Druhaja pravierka
«Pieratrusy pa niekalki razoŭ štodnia adbyvalisia z aŭčarkaj, jakaja zachodziła ŭ kameru pieršaj. Potym nas vyvodziać na kalidor. Praviarajuć taksama, ci ŭ kamery čysta. Viaźni pavinny prybiracca pa čatyry razy na dzień», — raskazvaje były viazień Anton.
Sud u spravie Cichanoŭskaha ŭ Mahilovie, 2020
21:00. Adboj
Kanvair adšpilvaje nary. Palitźniavolenym u ŠYZA matrac, koŭdru i padušku, pa słovach byłych viaźniaŭ, zvyčajna nie dajuć albo dajuć praz raz. Usiu noč u kamery haryć śviatło, kanvairy raz-poraz zazirajuć unutr praz akienca ŭ dźviarach. Mohuć razbudzić źniavolenaha, kali jość kamanda ad administracyi abo kali sami zachočuć heta zrabić.
«Adzin raz mnie davali matrac na noč, druhi — nie. Ad choładu spać niemahčyma», — uspaminaje były viazień Andrej.
U roznyja hady praz turmu № 8 prajšli pravaabaronca Aleś Bialacki, były rektar BDU Alaksandar Kazulin, aktyvisty Źmicier Daškievič, Vasil Parfiankoŭ, Dźmitry Palijenka, błohiery Eduard Palčys i Ihar Łosik, palityki Mikoła Statkievič i Maryja Kaleśnikava, žurnalistki Kaciaryna Andrejeva, Darja Čulcova, Andžej Pačobut dy inšyja.
Siońnia ŭ Žodzinie ŭtrymlivajuć try dziasiatki palitviaźniaŭ. Akramia Siarhieja Cichanoŭskaha, heta žurnalist Dzianis Ivašyn, anarchisty Ihar Alinievič, Mikałaj Dziadok, Jaŭhien Rubaška, ekolah Michaił Kučuk i inšyja.
Zatrymali biełaruskamoŭnaha viadučaha i dyrektara kreatyŭnaha ahienctva Andreja Papłaŭskaha