Старажытнасці з разрабаваных музеяў Судана прадаюцца за бесцань на аўкцыёнах
Дзясяткі тысяч артэфактаў з Нацыянальнага музея ў Хартуме, які славіцца найвялікшым пасля Каірскага музея зборам старажытнасцяў у Афрыцы, былі выстаўлены ў інтэрнэце па 200 даляраў за кожны. Яны сталі здабычай мяцежнікаў, якія пры падтрымцы Расіі вядуць з 2023 года кровапралітную вайну з узброенымі сіламі Судана.
19.09.2024 / 15:16
Статуі кушанскага цара Натакамані перад фасадам Нацыянальнага музея ў Хартуме. Фота: AP Photo/Mosa'ab Elshamy
Вайна, пра якую ў Еўропе мала хто чуў, стала прычынай гібелі дзясяткаў тысяч суданцаў, яшчэ блізу 10 мільёнаў вымушаны ўцякаць, больш як 2 мільёны — за мяжу.
У Судане за апошнія гады адбылося некалькі ўзброеных пераваротаў. У выніку апошняга з іх у 2021 годзе да ўлады прыйшла вайсковая хунта. Хунту ўзначаліў камандуючы Узброенымі сіламі Судана Абдэль Фатах аль-Бурхан, які сканцэнтраваў усю ўладу ў сваіх руках, пакінуўшы былых паплечнікаў ні з чым.
Статуя фараона Тахаркі з нубійскай дынастыі з Джебель-Баркал. Фота: Wikimedia Commons
Адзін з іх, камандзір Сіл аператыўнай падтрымкі Махамед Хамдан Дагала, не пагадзіўся на прапанаваны план уваходжання свайго фарміравання ў склад Узброеных сіл. Дагала падняў паўстанне, хутка захапіўшы большую частку поўдня Судана. З красавіка 2023 года не сканчаюцца баі за сталіцу Хартум і яе ваколіцы, дзе пражывае больш за 6 мільёнаў чалавек.
У чэрвені 2023 года пад кантроль Сіл аператыўнай падтрымкі, на баку якіх ваюе і расійская ПВК «Вагнер», перайшоў раён горада, дзе размяшчаецца Нацыянальны музей Судана. У яго калекцыі захоўваецца звыш 100 000 прадметаў, сярод якіх адны з найстаражытнейшых мумій у свеце, якія датуюцца 2500 г. да н. э., а таксама статуі, кераміка і старажытныя фрэскі і артэфакты ад каменнага веку да хрысціянскай і ісламскай эпохі.
Гэтыя каштоўнасці прыцягнулі рабаўнікоў, якія вывезлі з музея дзясяткі тысяч артэфактаў. У верасні 2024 года нацыянальная вяшчальная кампанія Судана паведаміла, што музей падвергся «буйнамаштабнай аперацыі па разрабаванні і кантрабандзе». Спадарожнікі зафіксавалі, як грузавікі з каштоўнасцямі пакідаюць музей і накіроўваюцца да межаў Судана, у тым ліку да межаў з Паўднёвым Суданам.
Фрэска з выявай Нараджэння Ісуса Хрыста XI ст. з сабора ў Фарасе, якая захоўваецца ў Нацыянальным музеі Судана. Большая частка фрэсак з сабора, які быў выяўлены ў 1961—1964 гг. польскімі археолагамі, была перададзена ў збор Нацыянальнага музея ў Варшаве, дзе сёння займае асобную залу. Фота: Wikimedia Commons
Аб разрабаванні таксама паведамлялася ў двух іншых буйных суданскіх музеях: доме Халіфа ў горадзе Амдурман і музеі горада Ньяла ў штаце Паўднёвы Дарфур.
Паводле брытанскай газеты The Times, тысячы суданскіх артэфактаў, у тым ліку тыя, якія былі выкрадзеныя з Нацыянальнага музея ў Хартуме, былі пасля выстаўленыя на продаж на eBay за 200 даляраў. Вялікая калекцыя ўключае ў сябе артэфакты перыяду палеаліту і знакамітага гарадзішча Керма ў паўночным Судане, а таксама артэфакты часоў нубійскіх фараонаў.
Прадстаўнік ЮНЕСКА заявіў, што пагроза найвялікшым скарбам Судана дасягнула «беспрэцэдэнтнага ўзроўню», і заклікаў прыватных калекцыянераў і гандляроў не купляць іх. Арганізацыя таксама занепакоена пагрозай для іншых гістарычных аб'ектаў.
Баранагаловы сфінкс на ўваходзе ў музей.
Па словах экспертаў, карціны, залатыя вырабы і кераміка, выстаўленыя на eBay як егіпецкія старажытнасці, хутчэй за ўсё былі менавіта з Судана. Шэраг тавараў былі выдалены з сайта пасля таго, як з eBay звязалася брытанскае выданне.
Цяпер улады Судана звярнуліся да Інтэрпала, каб адшукаць злачынцаў і вярнуць скрадзеныя артэфакты.
З’явіўся праект па вяртанні беларускай культурнай спадчыны Maldzis
«Можа каштаваць да некалькіх тысяч еўра». У Польшчы прадаецца Статут ВКЛ
У Нацыянальным мастацкім музеі экспануюцца ўнікальныя веткаўскія іконы. Паглядзіце на іх
Мінск як беларуская сталіца на новай выстаўцы ў Нацыянальным мастацкім музеі