Technałahičny praryŭ SpaceX: rakieta-nośbit viarnułasia na startavy kompleks
U niadzielu 13 kastryčnika kampanija SpaceX praviała piaty testavy zapusk rakietnaj sistemy «Staršyp». Samym vidoviščnym momantam stała ŭłoŭlivańnie hihanckaha zvyšciažkaha paskaralnika z dapamohaj miechaničnych kleščaŭ startavaj viežy. Voś čamu heta vialiki technałahičny praryŭ.
14.10.2024 / 21:12
Pasadka šmatrazovaha paskaralnika samaj ciažkaj rakiety Starship na viežu. Fota: X
Hałoŭnaja meta kampanii SpaceX z momantu jaje zasnavańnia — zrabić kaśmičnyja paloty bolš dastupnymi. Kanstrukcyja zvyčajnych dvuchstupieńčatych rakiet adnarazovaja: paśla zapusku ŭsie jaje častki, akramia karysnaj nahruzki (naprykład, spadarožnika ci kaśmičnaha karabla), hublajucca. Heta robić paloty vielmi darahimi, bo dla kožnaha zapusku treba stvarać novuju rakietu.
Kab źnizić košt misij, kampanija zasiarodziłasia na paŭtornym vykarystańni častak rakiety, jakija zvyčajna hublajucca padčas palotaŭ. Heta dazvalaje značna skaracić vydatki na zapuski i zrabić kaśmičnyja misii bolš ekanamičnymi.
Rakietnaja sistema Starship składajecca ź dźviuch stupieniaŭ: paskaralnika Super Heavy i kaśmičnaha karabla Starship. Abiedźvie šmatrazovyja i raspracoŭvalisia sa zdolnaściu viartacca na startavuju placoŭku z vykarystańniem technałohii viertykalnaj reaktyŭnaj pasadki. Pry hetym kanstruktary praduhledzieli mahčymaść zachavańnia pracazdolnaści abiedźviuch sistem paśla admovy adnoj ci niekalkich jaje składovych častak.
Pa zadumie kampanii sistema Starship paśla startu i vychadu ŭ kosmas raździalajecca. Kaśmičny karabiel praciahvaje palot (u płanach — dalacieć da Marsa) z mahčymaściu viarnucca na Ziamlu, a paskaralnik adrazu viartajecca na miesca startu.
Zdolnaść rakiety vyvodzić na arbitu sotni ton hruzu i pry hetym viartacca na Ziamlu radykalna źnižaje košt kaśmičnych palotaŭ. Heta dazvalaje SpaceX prapanoŭvać klijentam kankurentnyja ceny na paloty, robiačy kosmas bolš dastupnym nie tolki dla dziaržaŭnych ahienctvaŭ, takich jak NASA, ale i dla navukovych ustanoŭ abo pryvatnych kampanij.
Jak pracuje technałohija viartańnia rakiety-nośbita
Spačatku SpaceX płanavała sadžać paskaralnik Super Heavy na śpiecyjalnyja placoŭki z aporami, jakija vykarystoŭvajucca dla pasadki rakiet Falcon 9.
Adnak dla skaračeńnia vydatkaŭ było vyrašana vykarystoŭvać pasadačnuju viežu Mechazilla, ź jakoj rakieta zapuskajecca. Heta značna skaračaje vydatki na absłuhoŭvańnie rakiety i padrychtoŭku jaje da nastupnaha zapusku.
Naprykład, u vypadku pasadki Falcon 9 na płatformu rakietu treba spuścić, dastavić u cech dla praviadzieńnia absłuhoŭvańnia, zatym pryvieści na startavuju placoŭku i znoŭ ustalavać dla zapusku. U vypadku Super Heavy hetyja etapy nie patrebnyja, i zapuski možna pieratvaryć u «kaśmičny kanviejer».
Ale złavić paskaralnik, jaki maje 72 mietry ŭ vyšyniu i važyć 250 ton, — niaprostaja zadača. Dla kiravańnia trajektoryjaj padzieńnia rakiety vykarystoŭvajucca rašecistyja ruli, raźmieščanyja na vierchniaj častcy rakiety. Padzieńniem kiruje kampjutarnaja sistema ŭ realnym časie, jakaja analizuje danyja palotu i karektuje ruch ruloŭ dla dakładnaj pasadki.
Dla taho, kab zapavolić padzieńnie, rakieta na peŭnaj vyšyni paŭtorna ŭklučaje try z 33 ruchavikoŭ. Kali jana dasiahaje miesca pryziamleńnia, ruchaviki praciahvajuć pracavać, kab zapavolić spusk da takoj stupieni, što jana amal «zavisaje» ŭ pavietry. Heta adbyvajecca niepasredna pierad tym, jak rakieta traplaje ŭ zachop dvuch śpiecyjalnych mietaličnych macavańniaŭ — «kleščaŭ» pasadačnaj viežy.
Kancept hetaha mietadu pasadki ŭpieršyniu anansavali try hady tamu, i tady jon zdavaŭsia varjackim. Ciapier jon staŭ realnaściu.
SpaceX zapuściła misiju pa vyratavańni astranaŭtaŭ, jakija zatrymalisia na MKS
Kaśmičny karabiel Starliner viarnuŭsia na Ziamlu