«Biełaruś i Hruzija ŭžo stracili niezaležnaść» — Valeryj Załužny
Były hałoŭnakamandujučy USU, a ciapier pasoł Ukrainy ŭ Vialikabrytanii Valeryj Załužny vystupiŭ z pramovaj u Karaleŭskim instytucie mižnarodnych adnosin (Chatham House), u jakoj vykłaŭ «13 sumlennych faktaŭ pra vajnu va Ukrainie», piša «Ukrainskaja praŭda». U piśmovaj viersii jahonaj pramovy ŭzhadvajecca toje, čaho nie było ŭ vusnaj viersii vystupu — zhadki pra Biełaruś i Hruziju.
17.10.2024 / 17:32
Valer Załužny padčas vystupu ŭ Chatham House 17 kastryčnika 2024 hoda. Fota AP Photo / Alberto Pezzali
«Tolki sumlennaść pryviadzie nas da pravilnaha razumieńnia pracesaŭ, jakija adbyvajucca. Tady ja sfarmuju niekalki faktaŭ rečaisnaści, jakija mohuć pretendavać na empiryčnyja mierkavańni. Ale ci źjaŭlajucca jany navukovymi, viadoma, vyrašać vam», — skazaŭ Załužny ŭ preambule da svajho vystupleńnia, a paśla pierajšoŭ da samich faktaŭ:
1) Takim čynam, pieršy fakt rečaisnaści, dumaju vy sa mnoj pahodziciesia, heta isnavańnie aznačeńnia «kalektyŭny Zachad». Jon sapraŭdy isnuje, i my ličym heta hrupaj raźvitych zachodnich krain, z vysokaraźvitymi ekanomikami i demakratyjami i ŭłasnaj sistemaj biaśpieki. Takija, jak NATA.
2) U śviecie isnuje šerah aŭtarytarnych krain, z vysokaj kancentracyjaj ułady ŭ adnych rukach. Hetyja krainy pazbaŭlenyja demakratyi. Ich ekanomika zasnavana na zapasach karysnych vykapniaŭ abo na płanavym rehulavańni i pryznačanaja dla absłuhoŭvańnia intaresaŭ lidara-kiraŭnika, partyi abo ruchu.
3) U śviecie jość krainy, jakim u vyniku histaryčnych padziej i imknieńnia ŭłasnaha naroda ŭdałosia vyjści sa składu aŭtarytarnych impieryj i režymaŭ. Niekatoryja ź ich dałučylisia da kalektyŭnaha Zachadu. Niekatoryja, u asnoŭnym z-za supracivu aŭtarytarnych impieryj, praciahvajuć svaju baraćbu za dałučeńnie da cyvilizavanaha śvietu, pry hetym zachoŭvajuć niebiaśpieku straty ŭłasnaj niezaležnaści.
Niekatoryja, takija jak Hruzija, Biełaruś užo stracili … niezaležnaść. Takaja kraina, jak Ukraina, z pryčyny šalonaha supracivu Rasii i ŭłasnaj nierašučaści, apynułasia ŭ vajnie za ŭłasnuju niezaležnaść ad aŭtarytarnaj impieryi.
4) Vielmi važnaje śćviardžeńnie dla razumieńnia vajny va Ukrainie. U adroźnieńnie ad Biełarusi i Hruzii, jakija stracili svaju niezaležnaść amal biaskroŭna, Ukraina ŭžo 10 hadoŭ sa zbrojaj u rukach zmahajecca mienavita za svaju niezaležnaść. Poŭnamaštabnaja vajna ŭžo praciahvajecca amal try hady. Bolš za 30 tysiač čałaviek užo zahinuła. Sotni tysiač atrymali ranieńni, ale my praciahvajem zmahacca. Hety fakt, mabyć źjaŭlajecca hałoŭnym dokazam taho, što my, ukraincy, imkniemsia žyć u cyvilizavanym zachodnim śviecie. I niahledziačy na ŭsie niahody, my majem prava na svaju ŭłasnuju budučyniu.
Naš vorah, pahardžajučy našym ułasnym žadańniem, admaŭlaje našu historyju i kulturu, sprabuje mienavita źniščyć nas jak nacyju. Paćviardžeńniem hetamu źjaŭlajucca nie tolki padziei z historyi minułaha stahodździa. Takija, jak Haładamor, naprykład, zusim niadaŭnija padziei ŭ Bučy i Hastomieli, padziei na akupavanych terytoryjach.
Mienavita hety fakt robić niemahčymym luboje mirnaje suisnavańnie ŭ budučyni i adpaviedna nie moža razhladać jakija-niebudź varyjanty prypynieńnia vajny na asnovie jakich-niebudź namieraŭ ab uzajemnaj biaśpiecy.
5) Pryčynaj taho, što adbyvajecca siońnia va Ukrainie, źjaŭlajucca zakanamiernyja nastupstvy niežadańnia mienavita kalektyŭnaha Zachadu ŭpłyvać na hłabalnuju sistemu biaśpieki. Mienavita karystajučysia słabaściu Zachadu i niepasredna ZŠA, Rasija ŭ 2008 hodzie pačała pašyreńnie «prastory biaśpieki». Užo paśla ŭ 2014 hodzie, pad maŭčańnie ŭsio taho ž kalektyŭnaha Zachadu Rasija pačała vajnu suprać Ukrainy, jakaja ŭrešcie stała samaj kryvavaj vajnoj XXI stahodździa ŭ centry Jeŭropy.
6) Užo siońnia, kab Zachad praciahvaŭ bajacca dalej, Pucin havoryć to pra čyrvonyja linii, to pra jadziernuju zbroju, a zachodnija palityki ŭsio čaściej, znachodziačysia ŭ zakładnikach svaich vybarščykaŭ, čytajuć malitvu pra nieabchodnaść paźbiahańnia eskałacyi. Heta, znoŭ taki, tolki fakt rečaisnaści. Ale ci abmiažujecca hetaja vajna mienavita apietytami Pucina, tolki Ukrainaj, na heta ŭžo pavinny dać adkaz jakraz zachodnija palityki. Svaim vybarščykam.
7) Kalektyŭny Zachad nie vieryŭ va Ukrainu. Tamu zachodniaja presa, bajučysia Pucina, davała Ukrainie spačatku try hadziny, potym troje sutak. Zatym, pryjšoŭšy na dapamohu Ukrainie, Zachad, bajučysia ci to jadziernaj vajny, ci to eskałacyi, nie zabiaśpiečyŭ Ukrainu nieabchodnaj kolkaściu zbroi, tamu my nie zmahli dasiahnuć u 23-m hodzie niejkich značnych pośpiechaŭ u razhromie Rasii i ŭvajšli ŭ stan zaciažnoj vajny, vychad ź jakoj užo siońnia zdajecca niemahčymym. Ja nie budu spyniacca na dasiahnutym. Spadziajusia, vy mahli aznajomicca z maimi artykułami. Darečy, ja pisaŭ ich mienavita dla vas. Tamu što mienavita tady my stracili mahčymaść samastojna padyści da zaviaršeńnia vajny. I voś čamu.
8) Hety fakt rečaisnaści ŭžo tyčycca ŭsich nas, chto znachodzicca ŭ hetaj zale. Heta ŭžo adnosicca da kožnaha z vas. Skažycie, kali łaska, ci źjaŭlajecca siońnia sakretam, što vakoł Rasii abjadnalisia Kitaj, Paŭnočnaja Kareja i Iran? Chtości ličyć, što jany abjadnalisia suprać Ukrainy? Kali tak, to chaj ja budu pieršym, chto sumniavajecca. Bolšaść u hetych krainach navat nie viedaje, dzie znachodzicca Ukraina. A kali ŭvažliva pahladzieć na takuju arhanizacyju jak BRIKS, a asabliva na jaje pierśpiektyvy? Jana budzie pašyracca. A što ž kalektyŭny Zachad? Jon usio jašče baicca eskałacyi?
9) Važny fakt rečaisnaści. Vajna. Chočacie vy hetaha ci nie. Chočuć hetaha vašy vytvorcy zbroi z kantraktami na rukach, ci nie, vajna, na žal, źmianiłasia. Vajny ŭzoru 1953 hoda ŭžo nie budzie. Jana skončyłasia letam 2023-ha va Ukrainie. U toj momant, kali na pole boju pryjšli robaty, a zachodniaja presa i nataŭskija hienierały śmiajalisia ź mianie. Užo ŭ 2024 hodzie ŭ boj pryjšli technałohii. Ich pryvioŭ štučny intelekt. Ź mianie ŭžo nichto nie śmiajecca. Navat tut, u Brytanii, užo pierahladajuć stratehiju nacyjanalnaj biaśpieki. NATA maŭčyć. A što tady z hłabalnaj biaśpiekaj? Jana dahetul trymajecca na źniščalnikach, avijanoscach i zvyšdarahich rakietach? Ja vas krychu zasmuču. Nie. Na žal. Ale nie spyniajusia na hetym. Spadziajusia, vy čytali toje, što ja publikavaŭ dla vas.
10) My, ukraincy, vajujem za ŭłasnuju svabodu ŭžo 10 hadoŭ, bačym pieramohu vielmi prosta. Nam nieabchodna atrymać try bazavyja adčuvańni.
11) Adčuvańnie ŭłasnaj biaśpieki. My pavinny być upeŭnienyja, što choć by 100 hadoŭ na Ukrainu nichto nie napadzie. My chočam mieć harantyju ŭłasnaj biaśpieki dla siabie i svaich dziaciej. Heta možna zrabić chutčej za ŭsio praściej za ŭsio. Ukrainie treba ŭstupić u NATA. Abo zrabić z Ukrainy NATA. Jak, naprykład, Izrail. Tak, siońnia alternatyvy NATA niama. Sprečnaje pytańnie adnosna vajennych mahčymaściaŭ NATA. Ale alternatyvy siońnia niama.
12) My pavinny atrymać adčuvańnie nieabmiežavanych mahčymaściaŭ raźvićcia. Luby va Ukrainie pavinien mieć nieabmiežavanyja mahčymaści. A heta — adnaŭleńnie paślavajennaj Ukrainy. Heta toje, pra što ciapier šmat razmoŭ na Zachadzie. Ale ci mahčymaje adnaŭleńnie bieź biaśpieki? Ci zhodny inviestar układać srodki ŭ krainu, dzie zaŭtra moža być znoŭ vajna? I tut ja vas zasmuču. Nie. Nijakich doŭhich pierśpiektyŭ bieź biaśpieki nie isnuje apryjory.
13) Kožny ŭkrainiec pavinien adčuvać, što jon znachodzicca va ŭłasnym domie. Što jon doma. Dzie jon naradziŭsia i vyras, dzie pachavanyja jaho baćki i dzie žyvuć jaho dzieci. U miry i spakoi.
«Ja pryjšoŭ siudy nie krytykavać Zachad ci NATA. Ja absalutna razumieju, što Ukrainie, navat pa Budapiešckim miemarandumie, nichto ničoha nie pavinien. Ukraina štodnia bjecca za vyžyvańnie. Ja prosta chaču, kab spadar Džordž Santajana nie mieŭ racyi. Abo my, čałaviectva, u čyich rukach los XXI stahodździa, byli razumnyja i pamiatali svajo minułaje, kab nie pieražyć jaho ŭ budučyni», — zaviaršyŭ svoj vystup Valeryj Załužny.
Va Ukrainie vyjšła pieršaja bijahrafija eks-hałoŭnakamandujučaha USU Valeryja Załužnaha
Załužny: Adzinym vychadam u vajnie moža stać pavieličeńnie kolkaści čałaviečych resursaŭ
U baraćbie za inicyjatyvu ŭ vajnie Załužny robić staŭku na bieśpiłotniki