Śviatkavać treci padzieł Rečy Paspalitaj, dapłačvać Hihinu i adsunuć Marzaluka: jak Rasija choča pierapisać historyju Biełarusi
U rasparadžeńnie biełaruskich žurnalistaŭ-rasśledavalnikaŭ «Biuro Miedyja» trapili kopii analityčnych zapisak za 2022—2024 hady pa histaryčnaj palitycy Biełarusi, padrychtavanych Rasijskim instytutam stratehičnych daśledavańniaŭ (RISD). Hety analityčny centr pry administracyi Uładzimira Pucina dapamahaje fiederalnym orhanam farmavać dziaržaŭnuju palityku ŭ śfiery nacyjanalnaj biaśpieki.
28.11.2024 / 14:42
Vadzim Hihin (pasiaredzinie) i Ihar Marzaluk (sprava) na pasiadžeńni Respublikanskaha savieta pa histaryčnaj palitycy pry Administracyi Łukašenki na bazie NAN. Fota: pres-słužba Łukašenki
RISD uznačalvaje były premjer i kiraŭnik Słužby źniešniaj raźviedki Michaił Fradkoŭ.
Śpiecyjalisty RISD źviartajuć uvahu na važnaść pieryjadaŭ tak zvanaj «staroj historyi» ŭ farmiravańni nacyjanalnaj samaśviadomaści. Mienavita traktoŭka pieryjadaŭ da XX stahodździa vyznačaje miesca krainy siarod inšych narodaŭ i cyvilizacyj.
«Viersija hetaj historyi [«staroj historyi»], jakaja ŭtrymlivajecca ŭ biełaruskich padručnikach i kulturna-histaryčnych prahramach, radykalna razychodzicca z pryniataj u Rasii, praciahvajučy farmavać identyčnaść biełarusaŭ na, pa sutnaści, antyrasijskich pryncypach. (…)
U intaresach Rasii farmiravańnie histaryčnaj samaśviadomaści biełarusaŭ jak pradstaŭnikoŭ adnoj z ruskimi cyvilizacyi, a nie jak tych, chto žyvie pamiž Uschodam i Zachadam», — skazana ŭ analityčnaj zapiscy za hety hod.
Rasijski instytut padrychtavaŭ padrabiaznuju instrukcyju, jak hetaha dabicca. Niekatoryja z punktaŭ užo realizavanyja na praktycy.
Pasiadžeńnie ekśpiertna-kansultacyjnaha rasijska-biełaruskaha savieta pa historyi. Maj 2024. Fota: iinanb / Telegram
Da prykładu, u 2023 hodzie byŭ stvorany ekśpiertna-kansultacyjny rasijska-biełaruski saviet pa historyi, a ŭ 2024 hodzie i miždziaržaŭnaja kamisija pa historyi, kab «abmiarkoŭvać na mižuradavym uzroŭni źmiest školnych padručnikaŭ i padručnikaŭ dla vyšejšaj škoły, kancepcyi muziejnych ekspazicyj, płanaŭ pa restaŭracyi histaryčnych pomnikaŭ».
Sioleta ŭ rasijskich i biełaruskich studentaŭ źjaviŭsia adziny padručnik pa historyi Sajuznaj dziaržavy.
U dalejšych płanach — rychtavać śpiecyjalistaŭ pa historyi i histaryjahrafii Biełarusi i adkryvać navukovyja i analityčnyja centry dla ich dalejšaha pracaŭładkavańnia.
Rasija choča pašyrać pracu ź biełaruskimi historykami-zachodnierusistami, padtrymlivać ich hrantami, apłačvać stažyroŭki ŭ rasijskich archivach, metava finansavać śpiecyjalizavanyja vydańni, hramadska-infarmacyjnyja prajekty.
U jakaści vučonaha prarasijskaj aryjentacyi nazyvajuć deputata i hiendyrektara Nacyjanalnaj biblijateki Vadzima Hihina. A voś historyk-deputat Ihar Marzaluk krytykujecca ŭ dakumientach RISD za «radykalna prapolskija pohlady» na biełaruskuju historyju.
Siarod mierapryjemstvaŭ, prapisanych u instrukcyi, — uviadzieńnie novaha śviata — Dnia adzinstva. Śviatkavać jaho prapanujuć 24 kastryčnika, u dzień, kali ŭ 1795 hodzie byŭ praviedzieny treci padzieł Rečy Paspalitaj, i biełaruskija ziemli kančatkova ŭvajšli ŭ skład Rasijskaj impieryi.
U pres-słužbie RISD admovilisia kamientavać žurnalistam padrychtavanyja imi dakumienty pa histaryčnaj palitycy Biełarusi.
Biełaruś i Rasija raspracujuć adzinyja paniaćci ŭ histaryčnaj navucy
Źjaviŭsia biełaruska-rasijski padručnik dla VNU pa «historyi Sajuznaj dziaržavy»
U škołach užo vykarystoŭvajuć adziny padručnik pa historyi Biełarusi i Rasii