«Надзея можа з’явіцца ў любы момант». Прагноз на 2025 год
Гісторык і палітычны аналітык Аляксандр Фрыдман падвёў вынікі адыходзячага года і зрабіў прагнозы на будучы.
26.12.2024 / 17:01
Аляксандр Лукашэнка выступае на пленарным пасяджэнні Сусветнага кліматычнага саміту ААН COP29 у азербайджанскім Баку. 12 лістапада 2024 года. Фота: Rafiq Maqbool / AP
Пераменаў не відаць на гарызонце, але…
«Ці наблізіў нас 2024 да змены ўлады?» — спытаў журналіст Ілля Маліноўскі палітычнага аглядальніка Аляксандра Фрыдмана ў пераднавагоднім выпуску «Фридман. Политика».
На думку Фрыдмана, адказ хутчэй адмоўны. Разгортваючы адказ на гэта пытанне, эксперт звярнуў увагу на наступныя моманты:
- Механізмы транзіту ўлады (праз Канстытуцыю ці іншыя схемы) у краіне існуюць, але Лукашэнка вырашыў застацца на чарговы тэрмін.
- Палітычная сістэма не стала больш дэмакратычнай; наадварот, працягваюцца рэпрэсіі, запалохванні і ціск на апанентаў.
- Эканамічна Беларусь у 2024 годзе не абрынулася, нягледзячы на санкцыі. Экспарт пераарыентаваны на Расію.
- Вайна ва Украіне афіцыйна не закранула тэрыторыю Беларусі, а беларускае войска не ўключылася ў канфлікт напрамую.
- Захад, заняты Украінай і ўласнымі праблемамі, не нанёс рэжыму «непапраўных» санкцыйных удараў.
У выніку Лукашэнка выглядае больш упэўнена і стабільна, чым год таму — канстатуе палітолаг.
З іншага боку, «гэтая стабільнасць можа быць зманлівай». Гісторыя сведчыць, што знешне маналітныя рэжымы часта развальваюцца імгненна пад ціскам унутраных ці знешніх фактараў.
Сёння Лукашэнка патрэбны Крамлю як саюзнік у вайне з Украінай. Але калі баявыя дзеянні будуць замарожаныя, роля Беларусі як пасярэдніка можа страціць вартасць у вачах Масквы, што ўзмоцніць ціск Крамля на Лукашэнку.
Вайна, перамовы і рызыкі для рэжыму
Вынік вайны ва Украіне і ўмовы патэнцыйнага перамір’я непасрэдна паўплываюць на будучыню Беларусі, мяркуе Фрыдман.
Калі вайна пяройдзе ў стадыю «замарожанага» канфлікту, для Беларусі гэта можа азначаць узмацненне ізаляцыі.
Імаверна, Захад не пойдзе на кампрамісы, якія б далі магчымасць Лукашэнку гандляваць з еўрапейскімі краінамі без палітычных патрабаванняў.
Расія, у выпадку замарозкі канфлікту, перастане мець вострую патрэбу ў падтрымцы беларускага рэжыму і можа ўзмацніць свой ціск, патрабуючы яшчэ большай лаяльнасці і здачы суверэнітэту. Лукашэнка, у сваю чаргу, застанецца тады «сам-насам з Крамлём».
Падагульняючы, вядучы адзначае: год завяршаецца, а эксперты застаюцца даволі песімістычнымі ў плане хуткіх зменаў у Беларусі і спынення рэпрэсій.
Фрыдман у адказ, аднак, падкрэслівае, што ў палітычных крызісах «надзея можа з’явіцца ў кожны момант». Гісторыя паказвае, нагадвае ён, што «перамены часта здараюцца тады, калі гэтага менш за ўсё чакаеш».
Фрыдман: Уся гэтая рыторыка пра ўдзел Лукашэнкі ў перамовах ужо надакучыла ўкраінцам
Кулямёт замест кантрактаў. Чым запомніцца візіт Лукашэнкі ў Аман?