Navukoŭcy zrazumieli pryčynu ŭsplosku ankałohii ŭ maładych
Daśledčyki skancentravalisia na pošuku taho, što masava ŭvajšło ŭ racyjon ludziej ad 1960-ch hadoŭ ci źmianiła čałaviečyja zvyčki prykładna paśla taho ž času.
04.01.2025 / 15:46
Chirurhičnaja apieracyja. Ilustracyjnaje fota: Naša Niva
Apošnija hady va ŭsim śviecie naziracca rost zachvorvańnia rakam straŭnikava-kišačnaha trakta ŭ ludziej, maładziejšych za 50 hadoŭ. Pavodle daśledavańnia 2022 hoda, rak toŭstaj kiški ciapier dyjahnastujecca siarod maładych ludziej amal u dva razy čaściej, čym u 1990-ch hadach. A ŭ Biełarusi rak toŭstaj kiški vyjšaŭ na pieršaje miesca siarod ankałahičnych zachvorvańniaŭ.
Jak piša The Wall Street Journal, pryčyny takoha stanovišča nieabchodna šukać u navakolnym asiarodździ i ładzie žyćcia.
Kamanda vučonych z ankałahičnaha centra Masačusietskaj balnicy ahulnaha profilu ŭ Bostanie vyjaviła suviaź pamiž ryzykaj rańniaha raźvićcia raku toŭstaj kiški i atłuścieńniem, spažyvańniem vialikaj kolkaści hazirovak, a taksama niedachopam fizičnaj aktyŭnaści.
Adnak hetyja daśledavańni nie dakazvajuć pramoj pryčynnaj suviazi. U dalejšym vučonyja płanujuć skancentravacca na atłuścieńni i ałkaholi.
Tak, raniejšyja daśledavańni pakazali, što ŭžyvańnie ałkaholu pobač z dyjetami z vysokim utrymańniem tłušču i zališnich cukraŭ źviazana z ryzykaj rańniaha raźvićcia raku toŭstaj kiški. Taksama vučonyja vyjavili, što ŭ hrupie ryzyki znachodziacca ludzi, jakija spažyvajuć bolš ultraapracavanych praduktaŭ.
Kamanda daśledčykaŭ z ankałahičnaha centra Univiersiteta Cyncynaci vyjaviła, što racyjon, jaki ŭklučaje vialikuju kolkaść praduktaŭ, bahatych na sieru, naprykład, śpirtnyja napoi i apracavanaje miasa, pry niedachopie sadaviny i harodniny, źviazany z pavyšanaj ryzykaj raku kišačnika. Bakteryi ŭ kišačniku pierapracoŭvajuć sieru ŭ sieravadarod, jaki moža vyklikać zapaleńnie kišačnika i spryjać raźvićciu rakavych zachvorvańniaŭ.
Adnak, jak zaŭvažajuć śpiecyjalisty, niekatoryja pacyjenty, jakija viaduć zdarovy ład žyćcia, usio roŭna sutykajucca z rakam kišačnika na poźniaj stadyi ŭ 33 hady, što pakazvaje na isnavańnie niedaśledavanych faktaraŭ ryzyki.
Siarod mahčymych pryčyn vučonyja dapuskajuć i doŭhaterminovaje ŭžyvańnie antybijotykaŭ, choć pramych dokazaŭ pakul niama.
Taksama daśledavańni na myšach prademanstravali, što parušeńnie cyrkadnaha rytmu źmianiaje mikrabijom kišačnika. Niekatoryja sa źmien źviazanyja ź źnižeńniem uzroŭniu achoŭnaj ślizi, što pavyšaje ŭraźlivaść da škodnych bakteryj.
Vučonyja taksama miarkujuć, što pastajannaje ŭździejańnie śviatła ad telefonaŭ, noŭtbukaŭ i inšych pryład moža parušać unutranyja rytmy, što niehatyŭna ŭpłyvaje na imunitet, mietabalizm i mikrabijom, spryjajučy raźvićciu raku.
Inšyja daśledčyki źviartajuć uvahu na ŭpłyŭ na zdaroŭje tak zvanych «viečnych chimikataŭ», jakija ciažka raskładajucca ŭ navakolnym asiarodździ. Siarod ich — rečyva PFOS, jakoje vykarystoŭvajecca dla vyrabu materyjałaŭ, ustojlivych da plam i tłušču. Roznymi šlachami jano traplaje ŭ pitnuju vadu.
Ekśpierymienty na myšach pakazali, što pitnaja vada, u jakoj prysutničaje PFOS, vyklikaje źmieny ŭ tkankach kišečnika, jakija mohuć pavialičvać ryzyku raźvićcia raku.
Takim čynam, tajamnica taho, što vyklikaje rak u maładych ludziej, chavajecca ŭ kišačniku, ale kankretny adkaz pakul nie znojdzieny. Dapuskajuć, što pryčyna moža być i ŭ rezkim pavieličeńni kolkaści mikrapłastyku ŭ pryrodzie, asabliva ŭ pitnoj vadzie.
Jak zaŭvažajuć vučonyja, adzinaha ratunku, svajho rodu «cudoŭnaj tabletki», moža i nie isnavać, ale razumieńnie taho, jak ład žyćcia, charčavańnie i źmieny ŭ mikrabijomie ŭpłyvajuć na raźvićcio raku, daje nadzieju na novyja sposaby prafiłaktyki i lačeńnia.
Fizičnyja praktykavańni ŭ maładości mohuć źnizić ryzyku raku na 40% — navukoŭcy
Usplosk raku toŭstaj kiški źviazany sa snekami i kaŭbasami — vučonyja
Rak toŭstaj kiški siarod nasielnictva Biełarusi na pieršym miescy
Vučonyja vyjavili suviaź mikrapłastyku z šeraham ciažkich zachvorvańniaŭ