Pašpart Novaj Biełarusi pačnuć vydavać z 26 studzienia. Što viadoma i jak atrymać?
Prajekt pašparta Novaj Biełarusi demsiły prezientavali 6 žniŭnia 2023 hoda. Pieršyja asobniki dakumienta musili źjavicca jašče ŭ pačatku minułaha hoda. Paśla adstaŭki z Abjadnanaha pierachodnaha kabinieta Valeryja Kavaleŭskaha i skandału z padradčykam, jaki musiŭ drukavać dakumient, pašpart Novaj Biełarusi pačaŭ kuryravać hramadzianin Litvy Maryjus Hudełajcis. Jon raskazaŭ «Lusterku», što zajaŭki na vydaču buduć prymać užo z 26 studzienia. Ci daść niešta hety dakumient biełarusam, chto i jak budzie zajmacca biaśpiekaj asabistych źviestak i chto dakumient atrymać nie zmoža?
14.01.2025 / 15:12
Terminy
— Kali možna budzie padać zajavu na vydaču pašparta Novaj Biełarusi?
— Płanujem pačać 26 studzienia padčas forumu «Biełarusy hodnyja lepšaha». Technična dakumient adpaviadaje ŭsim mižnarodnym standartam, i pa hetym pytańni my kansultavalisia sa śpiecyjalistami jeŭrapiejskich struktur i ICAO (Mižnarodnaja arhanizacyja hramadzianskaj avijacyi. — Zaŭv. red.).
Ź lipienia viałasia praca nad stvareńniem Biełaruskaha pašpartnaha centra i ŭ Vilni. Pastaŭlenaje nieabchodnaje abstalavańnie dla druku, naładžanaja sistema zboru bijamietryi, vieryfikacyi źviestak. My nadrukavali ŭzory dla rassyłańnia ŭradam i dadavańnia ŭ mižnarodnyja bazy treveł-dakumientaŭ.
— Kolki času projdzie z padačy zajaŭki da atrymańnia pašparta?
— Dakładnaha terminu my pakul nazvać nie možam, usio budzie zaležać ad popytu i zahružanaści centra. Miarkujecca, što zvyčajna heta budzie zajmać kala tydnia.
— Što treba dla zajaŭki?
— «Stary» biełaruski pašpart i dakumient, jaki paćviardžaje lehalnaje znachodžańnie ŭ Jeŭrapiejskim sajuzie. Taksama nieabchodna zarehistravacca na pryjom. Paśla taho jak zajaŭnik atrymaje paćvierdžańnie, jon musić budzie apłacić zbor, zdać bijamietryju. Na sajcie centra budzie ŭsia padrabiaznaja infarmacyja.
— Čamu atrymać dakumient zmohuć tolki ludzi ź vidami na žycharstva ŭ ES?
— Heta vymušanaje rašeńnie. Pakul my nie majem mahčymaści vieryfikavać ludziej, jakija žyvuć u inšych krainach. Ale, viadoma, budziem imknucca adkryć takuju mahčymaść u budučyni.
— Jakija mohuć być padstavy dla admovy ŭ vydačy pašparta?
— Pamyłki ŭ dakumientach, sumnieŭ u sapraŭdnaści, mierkavańni biaśpieki.
Maryjus Hudełajcis na kanfierencyi «Novaja Biełaruś», Litva, Vilnia, 3 žniŭnia 2024 hoda. Fota: Ofis Śviatłany Cichanoŭskaj
Funkcyjanał
— Ci možna budzie padarožničać z novym biełaruskim pašpartam? Ci zachavajecca dla jaho ŭładalnika biaźvizavy režym z tymi krainami, ź jakimi Biełaruś maje adpaviednyja pahadnieńni? Ci treba budzie atrymlivać vizu dla pajezdki, naprykład, u Hruziju ci Turcyju?
— Padarožničać pakul nielha, na siońnia jon nie ŭklučany ŭ mižnarodnyja bazy treveł-dakumientaŭ. Jaki budzie status u pašparta i jakija mahčymaści dla padarožžaŭ — heta ŭsio pradmiet dla pieramovaŭ.
U kožnaj krainie roznaje zakanadaŭstva. Dla pačatku hetych dyskusij nam patrebnyja byli ŭzory, ciapier jany jość. Kali pačniecca afarmleńnie, my budziem abmiarkoŭvać peŭnyja mahčymaści dla ich trymalnikaŭ. Zrazumiejcie, heta biesprecedentny i składany prajekt. Ale našaja meta — kab jon zmoh vyrašać lehalizacyjnyja pytańni biełarusaŭ. I my spadziajomsia na vašuju padtrymku.
Na pytańni pra pryznańnie dakumienta, jaho mahčymaści dla paśviedčańnia asoby i vyrašeńnie administracyjnych zadač adkazaŭ palityčny daradca Śviatłany Cichanoŭskaj Franak Viačorka.
— My tolki atrymali ad pašpartnaha centru ŭzory. Biez hetaha, pakul byŭ tolki kancept, nie mahli vieści pieramovy pra status pašparta. Ciapier heta realnaść. Biezumoŭna, jość vialikaja cikavaść z boku zamiežnych palitykaŭ, my ŭžo razmaŭlali z šeraham ministraŭ, zaraz maje być padrychtavana dadatkovaje jurydyčnaje abhruntavańnie. Pašpartny centr užo pierasłaŭ uzory va ŭsie jeŭrapiejskija krainy, zaraz treba budzie pravieści ŭ kožnaj krainie kansultacyi.
Dla nas važny pašpart nie tolki dla vyrašeńnia lehalizacyjnych pytańniaŭ, ale taksama i dla budavańnia biełaruskaj supolnaści. My razmaŭlajem z partniorami i płatformaj «Novaja Biełaruś», kab intehravać jaho ŭ prajekty, jakija dapamahajuć budavać hramadzianskuju supolnaść.
— Ci pravilna ja razumieju, što ciapier pašpart Novaj Biełarusi — heta, chutčej, simvaličnaje paśviedčańnie, jakoje pakul u zamiežnych dziaržavach nie moža całkam zamianić nacyjanalny dakumient?
— Heta nie tolki simvaličnaje, ale dosyć realnaje paśviedčańnie, praŭda, pakul nie prydatnaje dla mižnarodnych pajezdak. Biezumoŭna, naša meta — kab hety dakumient moh zamianić pašpart zamiežnika, vykarystoŭvacca dla pajezdak, a taksama zamianiaŭ praterminavanyja pašparty pry padačy dakumientaŭ na lehalizacyju, naprykład. Ciaham hetaha hodu my budziem napaŭniać pašpart kankretnym funkcyjanałam.
Biaśpieka
— Jak budzie prachodzić vieryfikacyja zajaŭnikaŭ?
— U adpaviednaści ź mižnarodna pryznanymi pryncypami ŭ nas raspracavanaja sistema vieryfikacyi. Jaje detalaŭ my nie raskryvajem.
— Chto adkazvaje za abaronu piersanalnych źviestak? Dzie jany buduć zachoŭvacca, jak harantujecca ich abarona?
— Za zachavanaść źviestak adkazvaje Biełaruski pašpartny centr. Usio budzie pavodle najvyšejšych mižnarodnych standartaŭ. Dostup da źviestak stroha abmiežavany, i nichto (u tym liku pradstaŭniki režymu) nie zmoža daviedacca, jość u čałavieka hety dakumient ci nie.
My ŭžo prajšli niekalki pravierak biaśpieki i płanujem paŭnavartasny aŭdyt biaśpieki z udziełam arhanizacyj, jakija ŭ hetym śpiecyjalizujucca.
— Chto pracuje ŭ Biełaruskim pašpartnym centry?
— Śpiecyjalisty i prafiesijanały svajoj spravy. Sa zrazumiełych pryčyn nie možam raskryvać ich imiony, a taksama kolkaść supracoŭnikaŭ.
— Ci zmohuć ułady Biełarusi ciapier ci ŭ budučyni, kali dakumient budzie pryznany jakoj-niebudź krainaj, pa mižnarodnych bazach daviedacca imiony ich uładalnikaŭ?
— Režym nie zmoža atrymać dostup da bazy ŭładalnikaŭ pašpartoŭ. My ŭvažliva stavimsia da biaśpieki ŭsich źviestak. Kožny zapyt z boku demakratyčnych krain budzie vyrašacca ŭ indyvidualnym paradku z ulikam biaśpieki i zakanadaŭstva ES.
— Chto budzie drukavać pašpart? Taja ž litoŭskaja kampanija Garsų pasaulis, ź jakoj u Litvie byŭ skandał praz padazreńni ŭ suviazi z režymam Łukašenki?
— Ź mierkavańniaŭ biaśpieki i paśla kansultacyj ź litoŭskimi ŭładami my vyrašyli rabić finalnuju piačatku i piersanalizacyju pašpartoŭ in-house, u samim pašpartnym centry. Garsų pasaulis pieradaŭ nam zakuplenyja raniej materyjały i bazavyja błanki. Nijakaha dostupu ni ŭ Garsų, ni ŭ inšych padradčykaŭ da asabistych źviestak nie budzie. Heta samaje biaśpiečnaje i aptymalnaje rašeńnie.
— Jaki krainavy kod vy budziecie vykarystoŭvać?
— Pakul ułasny — BLS. Ale kali pačnucca pieramovy, mahčyma, pašparty buduć vydavacca i ź inšym kodam.
— Drukavać dakumient buduć u Litvie?
— Tak. Pakul my adkryvajem adzin centr u Vilni. Jaho adras paviedamim na sajcie centra. Ale taksama my razhladajem mahčymaść stvareńnia centraŭ u Polščy i, mahčyma, va Ukrainie.
— Kolki budzie kaštavać pašpart?
— Zbor za afarmleńnie — 97 jeŭra. Apłacić jaho možna budzie anłajn.
— Čym abhruntavany taki košt?
— Heta minimum, nieabchodny dla vytvorčaści, vieryfikacyi, druku, arendy abstalavańnia, zachoŭvańnia źviestak, pracy centra pryjomu dakumientaŭ. My zaklikajem dadatkova padtrymać [nas] danatami dla stvareńnia asobnaha centra ŭ Varšavie, a taksama padrychtoŭki jurydyčna-pravavoj bazy, nieabchodnaj dla pieramovaŭ ź dziaržavami pra status dakumienta. Heta asobny vialiki błok pracy.
— Padać zajaŭku na atrymańnie možna budzie tolki asabista abo jość inšyja sposaby?
— Padača dakumientaŭ — tolki asabistaja. Ale atrymańnie pašparta mahčymaje jak asabista, tak i praz poštu.
— Kali «sini» biełaruski pašpart jašče dziejničaje, to ci možna atrymać novy abo treba admovicca ad raniejšaha?
— Nie treba, jon pracuje nie zamiest, a razam ź inšymi dakumientami i pakul nie zamianiaje ich.
— Kali ŭ biełarusa skončyŭsia «sini» pašpart Biełarusi, niama vidu na žycharstva ŭ krainie znachodžańnia, to ci jość u jaho šaniec atrymać dakumient Novaj Biełarusi?
— Praterminavany stary pašpart Biełarusi — nie prablema. Ale biez VNŽ, PMŽ ci abarony ŭ ES vy nie zmožacie atrymać novy.
— Jak pašpart abaronieny ad padrobak? Nakolki składana zrabić jaho falšyvuju kopiju?
— Jon zrobleny pavodle ŭsich apošnich mižnarodnych standartaŭ biaśpieki, i padrabić jaho vielmi składana. Treba razumieć, što heta ŭ pieršuju čarhu elektronny dakumient (e-passport), a sama «knižka» — jaho papiarovaja viersija. Elektronny pašpart zachoŭvajecca ŭ zašyfravanym vyhladzie ŭ vobłaku, dostup da jaho tolki pa śpiecyjalnym klučy, i lubuju padrobku lohka vyznačyć.