Чэслаў Мілаш

20.08.2004 / 13:00

У 1985 годзе, калі я ўпершыню прачытаў у «Encyclopedia Britanniсa» пра ягоны «Скуты розум», мне было цяжка паверыць, што ён яшчэ жыве. Сёньня ня менш цяжка ўявіць, што ён ужо адышоў.

Апошнія 15 год Мілаш быў з намі. На пачатку 90-х ён арганічна ўпісаўся ў стыль і настрой віленскай «НН». Ягонае «Вялікае княства Сіліцыяніі» знайшло сябе побач з «Бабілёнскай бібліятэкай» Борхеса, кельцкімі лябірынтамі Мэвы Марон, панам Блішчынскім Лесьмяна. А яшчэ Эдгар По, Кундэра, Гэрбэрт ды іншыя. Мілаш відавочна быў наш.

Таму, калі ў Сэйнах на Сярэднеэўрапейскім форуме культуры Сакрат Яновіч пасадзіў мяне сам-насам зь Мілашам, на «паўгадзінкі», я не асабліва ўразіўся. Мы размаўлялі пра нашу Літву. Было пэўнае сугучча, была й насьцярога.

Для нас абодвух нашая Літва была сном. Але для яго гэты сон быў дзяцінным, салодкім, прамінулым. Сном каранёў і глебы, радзіннага маёнтку. Для нас жа Літва была тады адной з магчымых будучынь, яна сачылася з будучыні як атрутная спакуса. Мілаш імкнуўся захаваць памяць пра тых, хто лічыў гэтую зямлю сваёй. Мы ж спрабавалі зьмяніць канон культуры, якая ў сваім народніцкім паходзе адвучылася сьніць салодкія сны.

У яго было неверагодна доўгае жыцьцё.

Поўнасьцю гэты артыкул можна прачытаць у папяровай і pdf-вэрсіі "Нашай Нівы"

Ігар Бабкоў

***

Чэслаў Мілаш

Сэнс

— Калі я памру, я ўбачу падшэўку сьвету.

Зь іншага боку, за птахам, гарою й заходам сонца.

Сапраўдныя знакі, што прагнуць, каб іх расчыталі.

І зробіцца слушным усё, што было няслушным.

І зробіцца ўцямным усё, што было няўцямным.

— А калі няма ніякай падшэўкі сьвету?

Калі дрозд на галіне — гэта зусім ня сымбаль,

Проста дрозд на галіне, а дзень і ноч

Настаюць па чарзе і ня дбаюць пра сэнс,

І нічога няма на зямлі, апроч гэтай зямлі?

Калі нават і так, усё адно застанецца

Слова, абуджанае ў нетрывалых вуснах,

Што бяжыць і бяжыць, нястомны пасланьнік,

У міжзорных палёх, у вірох галяктык,

І крычыць, і гукае, і пратэстуе.

1991

Пераклаў з польскай Андрэй Хадановіч