Historyja žyćcia Natalli Kačanavaj: jak valejbalistka z vodakanała stała samaj vysokapastaŭlenaj žančynaj Biełarusi
Natalla Kačanava ŭznačaliła Saviet Respubliki. Dahetul jana pracavała vice-premjeram, kiraŭnicaj Administracyi prezidenta stała i ŭžo tady była samaj vysokapastaŭlenaj žančynaj u historyi niezaležnaj Biełarusi.
«Naša Niva» publikuje archiŭny artykuł pra historyju žyćcia Kačanavaj.
Ruskaja pa nacyjanalnaści
U ankiecie na sajcie Navapołackaha harvykankama Kačanava paznačyła siabie jak «ruskaja». Rod jaje baćki pachodziŭ z Padmaskoŭja, svajaki pracavali na kuchni ŭ Kramli.
Ivan Tałkačoŭ byŭ kavalom u liciejna-miechaničnym cechu, a jahonaja žonka Nina pracavała na šviejnaj fabrycy.
U siamji hadavałasia troje dziaciej, ale ŭ pieršaha syna byŭ inšy baćka. Leanid Čyčeryn, starejšy brat Natalli, ciapier žyvie u Krasnadary. U svoj čas jon advučyŭsia ŭ Maskvie ŭ Vajskovainžyniernaj akademii i staŭ kadravym vajskoŭcam. Leanid doŭhi čas słužyŭ u Hiermanii. Jakija pohlady ŭ jahonaj siamji? Plamieńnica Kačanavaj štodnia publikuje na svajoj staroncy ŭ «Adnakłaśnikach» karcinki, pryśviečanyja «hiejropie» i padabienstvu Baraka Abamy z małpaj.
Starejšamu bratu čynoŭnica abaviazanaja svaim imieniem. Siamiejnaja lehienda kaža, što pieršym kachańniem Leanida ŭ dziciačym sadku była dziaŭčynka pa imieni Natalla. Tamu, maŭlaŭ, i siastru chłopiec prapanavaŭ nazvać hetaksama.
Małodšy brat, Aleh, skončyŭ Simfieropalski technikum charčovaj pramysłovaści. Pavodle infarmacyi ŭ sacyjalnych sietkach, ciapier jon žyvie ŭ Kijevie. Palityčnych prychilnaściaŭ Aleh Tałkačoŭ nie vykazvaje, jahonaja stužka navinaŭ strakacić vyjavami pravasłaŭnych śviatych.
Dziacinstva ŭ elitnaj kamunałcy
Siamja Tałkačovych žyła ŭ kamunalnaj kvatery. «Ja da 30 hadoŭ pražyła na supolnaj kuchni. U nas nie było ni vanny, ni haračaj vady. Ale tady my nie ličyli, što ŭ nas niešta drenna», — uzhadvała Natalla Kačanava. Žychary hetaha doma niekalki dziesiacihodździaŭ karystalisia piečkami.
Zrešty, davajenny trochpaviarchovy dom, u jakim žyli Tałkačovy, byŭ niaprostym. Jon znachodzicca ŭ samym centry Połacka, na vulicy Kamunistyčnaj. Heta byŭ pieršy šmatpaviarchovik u horadzie. Paśla vajny u jaho zasialili kiraŭnictva novastvoranaj Połackaj vobłaści.
U hetym domie prajšła bolšaja častka žyćcia čynoŭnicy.
Za jakija zasłuhi pakoi ŭ damach na Kamunistyčnaj vydzialalisia inšym žycharam? Naprykład, baćki Niny Aziernikavaj, jakaja žyvie tut dahetul, byli zasłužanymi nastaŭnikami Biełarusi. Žančyna taksama adpracavała nastaŭnicaj niekalki dziesiacihodździaŭ. Jana raskazvaje, što Kačanava vyrasła ŭ jaje na rukach — baćki čynoŭnicy taksama niejkim čynam atrymali žyllo ŭ hetym domie.
Kvatery pierastali być kamunałkami tolki ŭ kancy 1980-ch. Žycharoŭ adsialili na čas rekanstrukcyi, adnak praz dva hady daloka nie ŭsie viarnulisia ŭ svaje kvatery. Mnohija atrymali inšaje žyllo. A voś Kačanava zmahła palepšyć žyllovyja ŭmovy.
Nina Aziernikava raskazvaje, što z dapamohaj svaich byłych vučniaŭ u domaŭpraŭleńni paspryjała tamu, kab paśla rekanstrukcyi budynka Kačanava atrymała asobnuju kvateru: «Adzin z susiedziaŭ mocna piŭ, dyk ja ŭprasiła, kab jaho vyturyli z kvatery i addali jaje našaj darahoj Natašańcy».
Na toj momant Kačanava była inžynieram u navapołackim vodakanale. Tady jašče jaje karjera raźvivałasia nie nadta imkliva.
Pośpiechi ŭ valejbole, a nie ŭ vučobie
Natalla maryła stać vychavacielkaj u dziciačym sadku. Adnak kali pajšła ŭ škołu (7-ja škoła, a ciapier himnazija №1 imia Francyska Skaryny znachodziłasia pad voknami doma), zachapiłasia sportam. U małodšych kłasach dziaŭčynka zajmałasia lohkaj atletykaj, a paśla razam ź siabroŭkami pierajšła na valejboł. Natalla vystupała za zbornuju škoły na rehijanalnych spabornictvach.
Jak čaściakom byvaje ŭ takich vypadkach, pośpiechi ŭ navučańni byli horšymi. «Jana vučyłasia ŭ šerańkim, ścipłym kłasie. Siarednimi byli i adznaki», — uzhadvaje Nina Aziernikava. Razam z tym nastaŭniki adznačajuć starannaść i dobrazyčlivaść vučanicy.
Škoła śpiecyjalizavałasia na anhlijskaj movie. Jaje pačynali vučyć jašče ŭ małodšych kłasach, a ŭ starejšych navat pravodzili pa-anhlijsku niekatoryja zaniatki pa matematycy i historyi.
«Jaje hrupa była składanaja. Šmat vučniaŭ, i ŭ mnohich słaboje viedańnie movy», — raskazvaje Natalla Nialubava, jakaja vučyła čynoŭnicu zamiežnaj movie ź siomaha kłasa. U ankietach Kačanava paznačaje, što vałodaje anhlijskaj, adnak u realnaści tak i nie zahavaryła na joj svabodna.
Sport — propusk u budučyniu
Pastupleńnie ŭ Navapołacki politechničny instytut (ciapier Połacki dziaržaŭny ŭniviersitet) taksama adbyłosia dziakujučy sportu. Navučalnyja ŭstanovy byli zacikaŭlenyja nabirać abituryjentaŭ, jakija mahli b vystupać na spabornictvach, niachaj i ŭ stratu pośpiecham u vučobie. Voś valejbolny trenier i zaprasiŭ Tałkačovu (Kačanavu).
«Ščyra kažučy, ja tady pra hetuju VNU navat nie padumvała. Ale, paddaŭšysia na ŭhavory, my ź siabroŭkaj pajechali padavać dakumienty … Vučycca mienavita ŭ hetuju VNU pajšła, kab mieć mahčymaść zajmacca sportam», — raskazvała Kačanava.
Vybar śpiecyjalnaści adbyvaŭsia naŭprost pierad padačaj dakumientaŭ. Budučaja čynoŭnica ŭpadabała «vodazabieśpiačeńnie i kanalizacyju». Čamu? «Mianie čamuści pryvabiła hetaja śpiecyjalnaść. Jak ciapier pamiataju stend z karcinkami, schiemami ačyščalnych zbudavańniaŭ», — uzhadvała jana. I pryznavałasia: «Na pieršym kursie ja siabie nie bačyła nikim».
Kačanava krajniaja źleva.
Adnakurśniki nie mohuć adznačyć jaje pośpiechi ŭ navučańni. Zatoje spartyŭnyja vystupleńni davali dziaŭčynie roznyja pieravahi. Naprykład, na bulbu jana nie jeździła.
Vypusknica biez ambicyj
Pa raźmierkavańni Natalla apynułasia ŭ Śvietłahorsku. Adnak na tamtejšym «Chimvałaknie» jaje nie nadta čakali. Kačanavaj namiaknuli, što buduć nie suprać, kali jana sama znojdzie inšuju pracu. Dyj navapołacki palitech tady nie adsočvaŭ pilna tych vypusknikoŭ, chto nie dajazdžaŭ da pryznačanaha miesca.
Natalla nie stała zmahacca za pracu ŭ Śvietłahorsku, a viarnułasia ŭ Połack, dzie ŭładkavałasia dyśpietčaram na «Vodakanale». Try miesiacy jana adkazvała na zvanki i vypisvała puciavyja listy, paśla čaho jaje pieraviali na zajzdrosnuju pasadu inžyniera pa technicy biaśpieki.
«Mnie zaŭsiody ŭsio padabałasia. Ja nikoli nie dumała niadkul sychodzić… Kali była ŭ dekrecie, mnie prapanavali pierajści na pradpryjemstva ŽKH. Ja i pajšła. Nu i da čaho ja imknułasia? Dy ni da čaho, — ščyra raskazvaje svaju žyćciovuju fiłasofiju čynoŭnica. — U mianie nikoli nie stajała takaja meta — dasiahnuć niejkich vyšyń u karjery».
Muž-baskietbalist
Jašče va ŭniviersiteckija časy padčas spabornictvaŭ Natalla paznajomiłasia sa svaim budučym mužam. Leanid Kačanaŭ taksama byŭ spartsmienam, jahony profil — baskietboł.
Jon pracavaŭ fizrukom u Połackim handlova-technałahičnym kaledžy. Paśla pieravodu žonki ŭ stalicu jon zvolniŭsia i pierajechaŭ u Minsk.
Pieršaja dačka ŭ siamji naradziłasia ŭ 1985-m. Volha pastupiła ŭ Biełaruski dziaržaŭny miedycynski ŭniviersitet na śpiecyjalnaść «piedyjatryja». Advučyŭšysia, jana viarnułasia na małuju radzimu razam z mužam, taksama piedyjatram. Ciapier Volha pracuje ŭ navapołackim raddomie. U siamji hadujecca dvoje dziaciej.
Druhaja dačka čynoŭnicy, Alena, maładziejšaja za siastru na dzieviać hadoŭ. Jana skončyła adździaleńnie zamiežnych movaŭ historyka-fiłałahičnaha fakulteta Połackaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta. Što stała pryčynaj vybaru prafiesii? U himnazii, dzie vučyłasia dziaŭčyna, byŭ arhanizavany kulturny abmien sa Šviecyjaj. Nastaŭniki Aleny ŭzhadvajuć, što žyćciovyja płany dziaŭčyny źmianilisia paśla pajezdki ŭ Skandynaviju. Mienavita tam jana zrazumieła, nakolki patrebnaje viedańnie zamiežnych movaŭ.
Niadaŭna Alena vyjšła zamuž.
Znajomyja kažuć, što Alena razumnaja i patryjatyčnaja dziaŭčyna.
Karupcyjnaje kiraŭnictva Połacka
Praca ŭ žyllova-kamunalnaj haspadarcy Połacka źmianiłasia pierachodam u harvykankam. Nieŭzabavie Kačanava stała namieśnicaj kiraŭnika Połacka Uładzimira Tačyły, jana adkazvała za śfieru ŽKH i budaŭnictva.
«Prychod u Połacki harvykankam byŭ dla mianie poŭnaj vypadkovaściu, bo dahetul ja pracavała prosta inžynieram i ni pra jakuju ŭładu nie dumała … Dziakuj majmu mudramu i vopytnamu nastaŭniku Uładzimiru Tačyłu. Mienavita jon prymusiŭ mianie pavieryć ŭ svaje siły i zrabić nastupny krok u žyćci», — kazała Kačanava.
Cikava, što mer byŭ jaje susiedam pa domie na Kamunistyčnaj. Tam jon zapisaŭ čatyrochpakajoŭku na starejšuju dačku. Zrešty, na nieruchomaści Tačyła i prahareŭ. U pačatku 2010 hoda była zaviedziena kryminalnaja sprava za vydzialeńnie ŭčastkaŭ kala Spasa-Jefrasińnieŭskaha manastyra. Uładzimir Tačyła i jahony namieśnik Siarhiej Kuksaŭ nabrali sabie i svaim blizkim ziamlu pad katedžy. Nie čakajučy suda, mer napisaŭ prašeńnie ab pamiłavańni i vyjšaŭ na volu.
Sprečki pamiž Połackam i Navapołackam
Kačanava pajšła na pavyšeńnie jašče da sumnieŭnaha vydzialeńnia ziamli połackim čynoŭnikam. U 2007-m jaje niečakana pryznačyli staršynioj Navapołackaha harvykankama. Haradžanie nazyvajuć jaje prateže Alaksandra Kosinca, jaki na toj momant byŭ vicepremjeram, a paśla staŭ hubiernataram Viciebščyny.
Adnoj ź idej Kosinca było abjadnańnie Połacka i Navapołacka ŭ adnu administratyŭnuju adzinku, bo adlehłaść pamiž haradami składaje ŭsiaho 5 km. Razmova pra źlićcio ŭ metach aptymizacyi vydatkaŭ viałasia jašče z savieckich časoŭ, ale papiarednik Kačanavaj Alaksandr Kamaroŭ aktyŭna supraciŭlaŭsia hetaj idei.
Žychary Navapołacka nie ŭchvalali prajekt, bo chacieli, kab padatki «Naftana» išli na ich horad, a nie na budaŭnictva infrastruktury ŭ nie takim bahatym Połacku. Ź inšaha boku, mnohija pałačanie staviacca da Navapołacka ŭsiaho tolki jak da pryharada svajho staražytnaha horada.
* * *
«U niekatorych momantach u mianie navat ślozy vystupali na vačach, bo ja adčuvała ščyraść hetaha čałavieka», — kazała Kačanava paśla taho, jak pasłuchała vystup Łukašenki na «ŭsiebiełaruskim schodzie».
* * *
Začyščanaje palityčnaje pole
Čynoŭnica kiravała Navapołackam siem hadoŭ. Što źmianiłasia padčas jaje ŭłady?
«Hramadskaja aktyŭnaść padčas jaje kiravańnia była źniščanaja — nivodnaj dazvolenaj akcyi. Kačanava davoli ahresiŭna ŭsprymała aktyŭnaść hramadzian», — uzhadvaje navapołacki pravaabaronca Źmicier Sałaŭjoŭ. Na maŭklivyja akcyi pratestu ŭ 2011-m źbiralisia sotni ludziej, niekatorych ź ich zatrymlivali i davali štrafy. A harvykankam u dni «apładysmientaŭ» pravodziŭ na centralnaj płoščy Navapołacka zabaŭlalnyja mierapryjemstvy. Sama ž Kačanava dała intervju pad nazvaj «U pošukach alternatyvy pivu, tupańniu i plaskańniu».
Inšaja niepryjemnaja situacyja zdaryłasia ŭ 2012-m. U «Sovietskoj Biełoruśsii» byŭ apublikavany artykuł pra prykruju situacyju z navapołackim Domam kultury, u jakim nijak nie mahli skončyć ramont. Dyrektara Alaksandra Rahačova adrazu ž vyklikali ŭ harvykankam i prapanavali samomu napisać zajavu ab sychodzie. Maŭlaŭ, jon zhańbiŭ Navapołack na ŭsiu krainu. Rabotniki Doma kultury zastupilisia za Rahačova i zajavili, što chočuć, kab toj zastaŭsia pry pasadzie. Kačanava ŭ adkaz zajaviła: «A my nie chočam». Dyrektaru daviałosia syści.
Pry papiaredniku Kačanavaj u horadzie źjaviŭsia dendraryj, pry joj skončyłasia budaŭnictva novaha ZAHSa. Čynoŭnica inicyjavała adkryćcio novaha muzieja historyi i kultury Navapołacka. Siarod inšych vyhodaŭ — madernizavany radzilny dom, dzie pracuje dačka čynoŭnicy, a taksama budaŭnictva łyžarolernaj trasy na hrošy Jeŭrasajuza.
A voś, naprykład, da stadyjona «Atłant», na jakim hulaje «Naftan», ruki nie dajšli. Jon ličycca najhoršym stadyjonam krainy siarod tych, na jakich vystupajuć kamandy vyšejšaj lihi čempijanatu Biełarusi. Futbolny kłub byŭ hatovy rekanstrujavać jaho za svaje hrošy, ale nie dazvolili — heta haradskaja ŭłasnaść.
Słužbovy katedž u pasiołku «čarhavikoŭ»
Navapołack — adzin z samych bahatych haradoŭ u krainie. Za košt dachodaŭ rabotnikaŭ «Naftana» siaredni zarobak u śniežni 2014 hoda daros da 8,2 miljona rubloŭ. Pavodle Biełstata, bolš zarablali tolki ŭ Salihorsku i Minsku.
Kvater u haradskich panelnych karobkach miascovaj elicie nie chapała ŭžo daŭno, tamu niepadaloku ad Navapołacka paŭstała «vioska miljanieraŭ». Hrošaj na budaŭnictva ŭ haradžan nie brakavała. Tut žyvuć biznesmieny, a taksama rabotniki «Naftana». Katedžam u Mižreččy mohuć pazajzdrościć žychary staličnych pradmieściaŭ. Pobač z damami vodnyja kanały z mościkami, spartovy centr z tenisnymi kortami, adździaleńnie banka, niekalki baraŭ. Maładyja pary z Połacka i Navapołacka pryjazdžajuć siudy na fotasiesii padčas viasiella.
Niekalki hadoŭ tamu na ŭjeździe ŭ Navapołack z boku Ekimani staŭ farmiravacca novy pasiołak, tak zvanyja «palimiraŭskija katedžy». Niekatoryja ŭčastki pradavalisia praz aŭkcyjony, bolšaść vydzialałasia dla čarhi na palapšeńnie žyllovych umovaŭ. Kab atrymać ziamlu ŭ Navapołacku, dastatkova pačakać piać hadoŭ.
Najbolš prestyžnyja ŭčastki pasiołka znachodziacca ŭ vodaachoŭnaj zonie na bierazie Zachodniaj Dźviny. Siarod ich ułaśnikaŭ — namieśnik kiraŭnika haradskoj milicyi, dyrektar miascovaha parku kultury, pratestancki pastar. Pavodle dakumientaŭ, adnym z damoŭ u kvartale vałodaje navapołackaje ŽREA. Pa słovach byłych susiedziaŭ, u hetym katedžnym pasiołku žyła i siamja Kačanavaj.
Chobi — litaratura
Natalla Kačanava nazyvała siabie pravasłaŭnaj. U saviecki čas jana była dalokaja ad viery, adnak paśla pieraasensavała pohlady. Połacki archijepiskap Fieadosij u 2013 hodzie ŭznaharodziŭ čynoŭnicu ordenam Jeŭfrasińni Połackaj.
Razam z pravasłaŭnaj carkvoj jana inicyjavała kampaniju suprać abortaŭ. «Kačanava pieršaja pastaviła śviečku ŭ znak padtrymki antyabortnaj akcyi», — adznačałasia na carkoŭnym sajcie.
Svaim chobi Kačanava nazyvaje čytańnie. «Vielmi lublu pieračytvać ruskuju kłasiku: Tałstoha, Dastajeŭskaha…» — pryznavałasia jana. Praŭda, kali ŭ navapołackaj biblijatecy adkryłasia vystava «Lubimyja knihi viadomych ludziej horada», čynoŭnica była «pradstaŭlenaja» žanočymi ramanami.
A voś muž čynoŭnicy — zaŭziaty rybak. Kali ŭ siamji zhareła pavietka ŭ dvary doma na Kamunistyčnaj, Kačanava narakała na stratu novych vudaŭ.
Nastaŭniki himnazii, u jakoj vučylisia jaje dzieci, kažuć, što čynoŭnica starałasia nie prapuskać baćkoŭskija schody. Navat paśla karjernaha rostu Natalla nie stała fanaberlivaj i hanarlivaj. Jana adkrytaja dla ludziej, ź joj pa-raniejšamu možna parazmaŭlać na vulicy. Nie curajecca Kačanava i žurnalistaŭ.
Niečakanaje pryznačeńnie
Zdavałasia, što kiravańnie Navapołackam — viaršynia karjery Natalli Kačanavaj. Jaje ŭźlot na pasadu vice-premjera pa sacyjalnych pytańniach u kancy 2014 byŭ niečakanym dla ŭsich.
«Navat ciažka skazać, što Kačanava paniuchała i pakaštavała, jana ž išła pa ŽKH. Jana naturalnym čynam pryjšła na hetuju pasadu, sumlenna pracujučy na svaich pasadach, — raskazaŭ Alaksandr Łukašenka padčas sioletniaj pres-kanfierencyi. — Prapanova pa pryznačeńni Kačanavaj pryjšła ad siłavych struktur. Ja paprasiŭ Andrejčanku piśmova paručycca. Jon adazvaŭsia stanoŭča».
Śpikier pałaty pradstaŭnikoŭ Uładzimir Andrejčanka i zhadany vyšej Alaksandr Kosiniec abodva viciebskija, jany mahli łabiravać pryznačeńnie ziamlački.
Moh dać uchvalnuju charaktarystyku i były vykładčyk vyšejšych kursaŭ KDB Anatol Tozik, na miesca jakoha tady pryznačyli Kačanavu.
Budoŭla ŭ Drazdach
Dva miesiacy tamu Kačanava pačała vyrašać svajo kvaternaje pytańnie. Jana atrymała ziamlu pad budaŭnictva doma ŭ elitnym katedžnym pasiołku ŭ Minsku.
Pačać budoŭlu Kačanava jašče nie paśpieła. Susiedam stanie bankir Alaksandr Rakaviec, jaho katedž sprava.
Čynoŭnicy vydzielili nadzieł pamieram kala 15 sotak rašeńniem Minharvykankama №3058 ad 13 kastryčnika 2016 hoda.
Nahadajem, ziamla pad budaŭnictva katedžaŭ u Minsku raźmiarkoŭvajecca nastupnym čynam: spačatku jaje musiać prapanavać šmatdzietnym siemjam z čarhi. Kali achvotnych niama, nadzieł vystaŭlajecca na aŭkcyjon.
Ni ŭ jakim pravavym akcie nie było skazana, što vice-premjer Natalla Kačanava, jakaja pryjechała ŭ Minsk mienš za dva hady tamu, mieła pieršasnaje prava na budaŭnictva ŭ stalicy.
Ad 1999 hoda ŭ Biełarusi isnuje śpiecyjalny słužbovy žyllovy fond. Byŭ składzieny śpis čynoŭnikaŭ, jakim vydzialajucca kvatery ci damy na čas pracy na peŭnaj pasadzie.
Kačanava razam ź siamjoj žyła ŭ takim katedžy ŭ Navapołacku, kali pracavała staršynioj harvykankama. Paśla adjezdu ŭ Minsk dom treba było vyzvalić.
A voś katedž u «Drazdach-2» zastaniecca z Kačanavymi nazaŭsiody. Ziamla vydzialałasia ŭ pažyćciovaje spadčynnaje vałodańnie.
Panaramnaje fota, naciśnicie dla pavieličeńnia. Praz darohu ad Kačanavaj dabudoŭvajecca śpiavak Anatol Jarmolenka.
Padčas kryzisu ŭ Biełarusi abvalilisia ceny na nieruchomaść. Ciapier za katedž u Drazdach składana atrymać $1 miljon. U abjavach ab prodažy tamtejšych damoŭ najčaściej paznačanyja $750—800 tysiač. Adnak i heta hihanckija hrošy. Dom Kačanavaj budzie kaštavać jak siaredni zarobak biełarusa za 175 hadoŭ.
***
Natalla Kačanava naradziłasia 25 vieraśnia 1960 u Połacku. Pa nacyjanalnaści ruskaja. Skončyła Navapołacki politechničny instytut (1982) i Akademiju kiravańnia (2006).
Pracavała ŭ połackim «Vodakanale» (1982—1995), u žyllovakamunalnaj haspadarcy Połacka (1995—2002).
U 2002—2007 — načalnik adździeła ŽKH, namieśnica staršyni Połackaha harvykankama pa budaŭnictvie i ŽKH, u 2007—2014 — staršynia Navapołackaha harvykankama.
2014—2016 — namieśnik premjer-ministra Biełarusi.
2016—2019 — kiraŭnik Administracyi prezidenta.
Z 2019 — staršynia Savieta Respubliki.
Kamientary