«Zialonaja kniha»: natchnialnaje kino pra siabroŭstva i pra toje, što biez bolu źmianić śviet niemahčyma
Hałoŭny hieroj — kłubny vyšybała, italjanski emihrant Toni Valełonha (cikava, što Valełonha — proźvišča adnaho sa scenarystaŭ i pradziusaraŭ filma). Ale kłub zakryvajuć na ramont, i Toni vymušany šukać sabie časovuju padpracoŭku. Hienijalnamu pijanistu Donu Šyrli jakraz patrebien kiroŭca i mieniedžar dla tura pa paŭdniovych štatach. Jon kirujecca ŭ łohava rasistaŭ, kab źmianić ujaŭleńni pra čarnaskurych. Toni ŭ rozdumach: ci tak užo patrebnyja jamu hrošy, kab prysłužvać čarnaskuramu…
«Zialonaja kniha» ŭžo atrymała prestyžnuju amierykanskuju premiju «Załaty hłobus» jak najlepšy film, a taksama za najlepšy scenar. Ciapier «Zialonaja kniha» — i ŭ čatyroch naminacyjach na «Oskar». Vykanaviec roli pijanista Dona Šyrli, Machieršała Ali, — pieršy akcior-musulmanin, jaki atrymaŭ «Oskar». Mahčyma, sioleta atrymaje druhi raz.
Hladzicca film, kaniečnie, trochi jak kazka: niedaloki Toni, rasist i hrubijan, nastolki pranikajecca kłasičnaj muzykaj Dona Šyrli, što hatovy kardynalna źmianić svaje pohlady. Kazka kazkaj, ale akazvajecca, što film źniaty na asnovie realnych padziej.
Don Šyrli — amierykaniec u pieršym pakaleńni, dzicia jamajskich emihrantaŭ. Z dvuch hadoŭ ihraŭ na fartepijana, u 9 byŭ zaprošany na vučobu ŭ Leninhradskuju kansiervatoryju. U Amierycy nie zmoh atrymać vyšejšuju muzyčnuju aśvietu i vyvučyŭsia na psichołaha, daśledavaŭ upłyŭ muzyki na padletkavuju złačynnaść. U siaredzinie 50-ch viarnuŭsia ŭ muzyku, zapisaŭ dva dziasiatki fartepijannych albomaŭ z kłasikaj i impravizacyjami. Toni Valełonha staŭ akcioram, ihraŭ pieravažna mafijozi, u tym liku ŭ kultavym sieryjale «Kłan Saprana». Šyrli i Valełonha hadami zachoŭvali ciopłyja adnosiny i pamierli ŭ adzin hod, 2013-y, stałymi i zasłužanymi ludźmi.
Kanva siužetu — dzikija noravy rasisckaj Amieryki 1960-ch (pryčym mienavita poŭdnia, u filmie heta vyrazna padkreślena). Samyja adukavanyja i bahatyja biełyja apładzirujuć pijanistu Šyrli, a ŭ antrakcie nie puskajuć jaho ŭ prybiralniu — ź miłymi ŭśmieškami nakiroŭvajuć na dvor, u draŭlanuju budku: «Tam nie tak strašna, jak zdajecca».
Ale za fabułaj — niekalki ŭniviersalnych dumak, jakija pravodzić film. Biez bolu źmianić śviet niemahčyma. Nie varta achviaravać saboj navat dziela vysokaj mety. Čałaviek moža akazacca nie takim, jakim pryvyk być. A stereatypy i strachi, ad jakich uciakaješ, abaviazkova abhoniać i zazirnuć prosta ŭ vočy.
A «Zialonaja kniha» — heta daviednik, jaki isnavaŭ u ZŠA ŭ 1936 — 1966 hadach. U im paznačalisia adrasy baraŭ, hatelaŭ, kram, dzie absłuhoŭvali čarnaskurych. Cikava, što na vokładcy daviednika zaŭždy malavali tolki biełych ludziej.
Kamientary