Abmieńnik, łaźnia, šaŭrma. Prajšoŭ miesiac, jak mihranty «pasialilisia» na biełaruska-polskaj miažy. Što tam adbyvajecca siońnia?
Uzhadvajem historyju pamiežnaha kanfliktu i raskazvajem, što adbyvajecca ŭ miescach dysłakacyi mihrantaŭ kala polskaj miažy.
Marš, łahier, šturm
Paśla ŭviadzieńnia sankcyj Łukašenka paabiacaŭ, što Biełaruś bolš nie budzie strymlivać mihrantaŭ, jakija sprabujuć trapić praź jaje terytoryju ŭ Jeŭrasajuz.
Mihranty ź Iraka pakazali, jak jany dva tydni žyli ŭ lesie na biełaruska-łatvijskaj miažy. VIDEA
Tak i adbyłosia, ź leta kolkaść haściej z Uschodu i Afryki płanamierna rasła, jany praryvalisia na terytoryi Litvy i Polščy, biełaruskija pamiežniki nijak hetamu nie pieraškadžali.
Ale arhanizavany «pachod na Jeŭropu» pačaŭsia ranicaj u paniadziełak 8 listapada. Vialikaja kałona mihrantaŭ pajšła prosta ŭ nakirunku punkta propusku «Bruzhi» na biełaruska-polskaj miažy.
Da samoha punkta propusku jany nie dajšli — źviarnuli ŭ les, dzie zastalisia ŭ pamiežnaj zonie ź biełaruskaha boku. Ludzi sprabavali prarvacca na terytoryju Polščy, siekli drevy, palili vohniščy, parušajučy hetym i biełaruskija zakony, i praviły znachodžańnia ŭ pamiežnaj zonie, ale biełaruskija siłaviki nijak nie reahavali na dziejańni mihrantaŭ.
Kolkaść mihrantaŭ aceńvałasia ŭ niekalki tysiač čałaviek, bolšaść składali irakskija kurdy.
Palaki nie dapuścili praryvu, u vyniku čaho niekalki tysiač čałaviek prosta ŭstała namiotavym łahieram u pamiežnaj zonie. Akramia mužčyn, tam byli žančyny, dzieci.
A praz tydzień, 16 listapada, mihranty pajšli na šturm pamiežnaha pierachoda «Bruzhi». Jany kidali kamiani, butelki, pałki ŭ bok Polščy.
Raźbirali plitku na biełaruskaj terytoryi, kidalisia joju ŭ polskich siłavikoŭ. U adkaz palaki ŭžyli haz, vadamioty, śviatłošumavyja hranaty. Biełaruskija telekanały i dziaržSMI viali pramyja tranślacyi ź miesca padziej.
Pry hetym za vialikaj hrupaj mihrantaŭ byŭ bačny šerah biełaruskich siłavikoŭ — ale jany zvykła nie reahavali na dziejańni «turystaŭ».
Za razbureńnie mihrantami biełaruskaha punktu propusku nivodnaj spravy nie zaviali (a jakraz punkt propusku «Bruzhi» rekanstrujavali da pačatku II Jeŭrapiejskich hulniaŭ u 2019 hodzie. Na rekanstrukcyju patracili bolš za 4 miljony dalaraŭ).
Śledčy kamitet zavioŭ spravu pa fakcie dziejańniaŭ polskich siłavikoŭ, kvalifikavaŭšy ich jak «złačynstva suprać biaśpieki čałaviectva».
Čamu Polšča nie puskaje mihrantaŭ?
Pa-pieršaje, tamu što nivodnaja kraina nie puścić da siabie ludziej, jakija sprabujuć prarvacca siłaj.
Pa-druhoje, palaki nie ličać mihrantaŭ biežancami (padrabiazny razbor tut).
Pa-treciaje, kab prasić pra prytułak u Polščy, treba ci pierajści miažu ciškom, ci trapić tudy aficyjna. Ale apošniaje było niemahčyma — 8 listapada kałona mihrantaŭ nie pajšła afarmlać dakumienty na vyjezd ź Biełarusi i ŭjezd u Polšču praz pahraničny pierachod, a źviarnuła ŭ les, dzie pačalisia sproby šturmu hranicy.
I, samaje hałoŭnaje, mihranty i sami nie chočuć u Polšču — ich meta Hiermanija. Ale, pa Dublinskim rehłamiencie, mihranty musiać prasić prytułak u toj ža krainie, dzie jany ŭpieršyniu pierasiekli miažu ES. Ale jany nie chočuć prasić prytułak u Polščy — tolki Hiermanija.
Mihranty na biełaruskaj miažy pieryjadyčna ładziać «fłešmoby», jak praviła z udziełam dziaciej. Im razdajuć samarobnyja płakaty za napdpisami «Help us Germany», a časam pišuć prama na dziciačych tvarach. Pasył adzin: Hiermanija, dapamažy, my chočam u Hiermaniju!
Abmieńnik, łaźnia, šaŭrma
Uviečary 16 listapada, paśla šturmu miažy i pahromu ŭ Bruzhach, mihrantaŭ zaprasili ŭ pamiaškańnie transpartna-łahistyčnaha centra. Tam im vydali matrasy, paviedamili, što možna zastavacca kolki patrebna. Častka ludziej «pierajechała» ŭ pamiaškańnie, častka zastałasia ŭ namiotach la miažy.
Tudy adrazu pajechali roznaha kštałtu čynoŭniki i dziaržaŭnyja dziejačy: ad Karanika i Karajeva da Aleha Hajdukieviča i matuchny Haŭryiły. Papijarycca na biežancach pryjechaŭ navat rasijski fryk-palityk Vital Miłonaŭ.
Pabyvaŭ tam i sam Łukašenka.
A litaralna 9 śniežnia TŁC naviedała Natalla Kačanava, pa tradycyi razdavała dzieciam cacki i sałodkija nabory.
Pastupova vakoł TŁC pačała vyrastać infrastruktura. Zapracavali palavyja kuchni, štodnia mihrantam razdajuć haračuju ježu — sami jany nie hatujuć. Praŭda, byvali i ekscesy, naprykład, skarhi, što ŭ niekatorych praduktaŭ skončyŭsia termin prydatnaści.
Kiraŭnik Hrodzienskaj vobłaści Uładzimir Karanik paśla hetaha kazaŭ: «U dzień abjom vydačy dachodzić da 5 kh na čałavieka. Uzmocnim i kantrol za zachoŭvańniem praduktaŭ biežancami. Praterminavanych praduktaŭ niama».
Mihrantam pryvoziać srodki hihijeny, miedykamienty (darečy, biełarusam, jakija traplajuć na Akreścina za palityku, takija opcyi časta niedastupnyja). Dapamahajuć ciopłymi rečami, dla dziaciej pryvoziać cacki.
Taksama jość miedycynski punkt. Da mihrantaŭ pryjazdžajuć navat animatary — zabaŭlać dziaciej. U dadatak pracuje palavaja łaźnia.
Biełaruskija ŭłady kažuć, što mienš čym za miesiac na dapamohu mihrantam było vydzielena 25 miljonaŭ dalaraŭ — i hetaja suma raście štodnia. Dla razumieńnia, taki ž hadavy biudžet u Ščučynskaha rajona, dzie žyvie 35 tysiač čałaviek.
18 listapada źjaviłasia infarmacyja, što mihrantaŭ pačali vakcynavać kitajskaj vakcynaj ad karonavirusa. Cikava, što vakcyna dvuchkampanientnaja, pamiž pryščepkami musili prajści try tydni. Ale ž ułady hety momant nijak nie patłumačyli.
Taksama na miažy adkryli ažno dva punkty abmienu valut i aŭtałaŭku.
«Šaviermahiejt» u łahiery mihrantaŭ praciahvajecca. Haspadynia fudtraka: «My nie padymali ceny, źviarnicie ŭvahu na ruki!»
Haspadary fudtraka abvierhli heta, u vyniku, situacyja dajšła da Karajeva, pamočnika Łukašenki pa Hrodzienskaj vobłaści, jaki byŭ vymušany zapeŭnivać, što historyja z koštami — fejk.
Taksama la Bruzhoŭ arhanizavali handal adzieńniem i abutkam, a paźniej tudy prybyŭ i jašče adzin fudtrak, z burhierami i nahietsami. Pa jakim pryncypie vybirali handlaroŭ, nieviadoma, haspadynia fudtraka z šaŭrmoj kazała «Našaj Nivie», što jaje zaprasili haradskija ŭłady.
Nie abychodzicca i biez kanfliktaŭ. Čyrvony kryž biaspłatna razdavaŭ adzieńnie i abutak. A kali mihranty dzialili apošniuju pryviezienuju skryniu ź ciopłym abutkam, pačałasia bojka.
«Padstaŭ dla roznych kanfliktaŭ chapaje: ad adzieńnia da cyharet abo haračaj vady. Usio, zdavałasia b, jość, ale i vialikaja kankurencyja», — niečakana adznačaje praŭładny Sputnik.
Zastałasia tysiača, što dalej — niezrazumieła
Siońnia ŭ transpartna-łahistyčnym centry zastajecca kala tysiačy čałaviek, rapartuje sb.by. Situacyja pakul «zavisła» — aktyŭnych dziejańniaŭ mihranty nie pradprymajuć, ale i kančatkova pakidać TŁC chočuć nie ŭsie.
Sproby pierasiačeńnia miažy taksama pieryjadyčna fiksujucca polskimi pamiežnikami. Polšča ž i sprabuje damovicca, i pahražaje.
Palaki zajavili, što navat hatovyja vyłučyć hrošy i prafinansavać viartańnie mihrantaŭ na radzimu. Ale nie vyklučajuć poŭnaha zakryćcia miežaŭ ź Biełaruśsiu.
Taksama palaki štodnia departujuć kala 20 nielehałalnych mihrantaŭ, choć jeŭrapiejski sud pa pravach čałavieka i zabaraniŭ im heta rabić.
Praciahvajuć kursiravać i evakuacyjnyja rejsy ź Minska ŭ Irak. Na radzimu viarnułasia ŭžo kala troch tysiač mihrantaŭ. Pry hetym, biełaruskija ŭłady praciahvajuć adznačać, što prymušać zamiežnikaŭ viartacca ŭ Irak nichto nie budzie.
Chacia tut rytoryka biełaruskich uładaŭ mianiałasia nie adzin raz. Spačatku Łukašenka abiacaŭ mihrantam: «Budziem rabić usio tak, jak vy pažadajecie, navat kali heta budzie drenna dla palakaŭ, łatyšoŭ i jašče kahości».
Ale ŭžo praz čatyry dni jon zajaŭlaŭ, što mihrantaŭ buduć prasić viarnucca nazad, bo humanitarnaha kalidora ŭ Jeŭropu nie budzie.
Praciahvajecca piedaliravacca tema mihrantaŭ i ŭ dziaržaŭnych ŚMI.
Štodnia vychodziać materyjały pa temie — u toj ža «Sovietskoj Biełoruśsii» kožny dzień publikujecca kala dziasiatka artykułaŭ, pryśviečanych biežancam. Ale ž u tym, što mihranty pakutujuć i miorznuć la miažy, biełaruskija čynoŭniki i žurnalisty vinavaciać vyklučna Jeŭropu.
Ludmiła Hładkaja, ahladalnica i reparciorka «SB», u svaich materyjałach adkryta nazyvała palakaŭ fašystami, praŭładny analityk Šaŭcoŭ abvinavaciŭ u pamiežnym kryzisie ukraincaŭ, a sam Łukašenka kazaŭ, što praź mihrantaŭ Zachad «napružvaje» Biełaruś i takim čynam «strymlivaje biełaruskaje vojska».
Infarmacyjnaje supraćstajańnie idzie i ŭ sacsietkach. Kampanija Meta (raniej Facebook) zajaviła, što maje dokazy taho, što biełaruski KDB vykarystoŭvaŭ fejkavyja akaŭnty, jakija vydavalisia za staronki žurnalistaŭ i aktyvistaŭ, kab raspalvać napružanaść u suviazi ź mihracyjnym kryzisam na miažy Biełarusi i Polščy.
Śćviardžajecca, što hetyja akaŭnty publikavali krytyku Polščy na anhlijskaj, polskaj i kurdskaj movach, uklučajučy fatahrafii i videa pra polskich pamiežnikaŭ, jakija nibyta parušajuć pravy mihrantaŭ. Kab zrabić falšyvyja vobrazy pierakanaŭčymi, niekatoryja z ulikovych zapisaŭ mahli vykarystoŭvać technałohii «dypfejku».
Usiaho Meta vyjaviła i vydaliła 41 akaŭnt u Facebook, čatyry akaŭnty ŭ Instagram i piać hrup u Facebook, jak śćviardžajecca, źviazanych ź biełaruskim KDB. Taksama kampanija vyjaviła asobnuju polskuju sietku z fejkavych akaŭntaŭ, jakija vydavali siabie za mihrantaŭ, što sprabavali adhavaryć ludziej ad ujezdu ŭ Jeŭrapiejski sajuz.
Tym časam ludzi praciahvajuć hinuć. 3 śniežnia pamierła žančyna, jakuju ŭ listapadzie ŭ ciažkim stanie znajšli na miažy. Jana była ciažarnaj, niemaŭla vyratavać taksama nie atrymałasia. A 7 śniežnia na terytoryi Polščy ŭ 9 kiłamietrach ad miažy znajšli cieła mužčyny z zaplečnikam, u jakim byŭ pašpart Nihieryi. Ahułam užo zahinuli 10 čałaviek.
Biełarusam zahadana maŭčać
Samo saboju, biełarusam vykazvać niezadavolenaść situacyjaj stroha zabaroniena. Da tych, chto pakidaŭ «niapravilnyja» kamientaryi pra mihrantaŭ, užo pačali prychodzić siłaviki.
Viadoma pra niekalki takich vypadkaŭ u Homielskaj vobłaści: ludziej zabirali ŭ milicyju, prymušali vybačacca na videa. Paśla videa z vybačeńniami pakazvali pa rehijanalnym telebačańni.
«Naša Niva» pahavaryła ź niekatorymi kamientatarami: kažuć, zabrali prosta z pracy, kali znachodzili niešta «nie toje» ŭ telefonach, to paśla jašče i sudzili. Pry hetym niezrazumieła, što za kramoła była ŭ tych kamientaryjach.
Naprykład, adzin z mužčyn, jaki vybačaŭsia, napisaŭ usiaho tolki: «Vuń dźviery, vuń Irak». Hetaha było dastatkova dla taho, kab pa jaho pryjšli siłaviki.
Kamientary