«Hłazuravanyja syrki pačali rabić na prośbu ziemlakoŭ». Jak biełarusy z sabakami i końmi pierajechali ŭ Polšču i varać tam syr
Julija i Alaksiej žyli ŭ Brasłaŭskim rajonie. Jany trymali vialikuju haspadarku, zajmalisia vytvorčaściu syroŭ. Ciapier anałahičny biznes biełarusy raspačynajuć u Polščy. Siudy jany pierajechali razam z častkaj haspadarki, piša «Radyjo Svaboda».
«U mašynu ŭziali čatyroch vialikich sabak, tamu na rečy nie zastałosia miesca»
Alaksiej i Julija mieli davoli paśpiachovuju haspadarku ŭ kurortnym Brasłaŭskim rajonie. Jany hadavali koniej, aviečak, koz, śviniej, karoŭ. Zajmalisia vytvorčaściu roznych hatunkaŭ syru. U 2020 hodzie siamja vyrašyła pierajechać, kab «šukać raźvićcio i novyja haryzonty». Pavoli zanialisia rasprodažam majomaści.
«Koniej i sabak vyrašyli ŭziać z saboj. Dakładniej, vyrašyli, što kali siezon-2021 adpracujem dobra, zarobim hrošy, to zmožam pieravieźci koniej. Bo heta davoli darahaja pasłuha. Škada było pakidać ich, bo ŭžo prajšli razam šmat vyprabavańniaŭ i stali siabrami. A znajści nadziejnaje miesca, kab my byli za koniej spakojnyja, u nas nie atrymałasia. Troch sabak my addali našym dobrym znajomym i siabram. Bo ŭ nas ich było siem u Biełarusi», — raskazvaje Julija.
Čatyroch vialikich sabak haspadary nie chacieli kidać ci addavać čužym ludziam. Dla pierajezdu na sabak i koniej patrebnyja byli pašparty i pryščepki. Na koniej navat analizy treba było zdać. U vyniku ŭsie pytańni byli vyrašanyja. U śniežni 2021 hoda siamja vypraviłasia ŭ padarožža. Koni jechali asobna, ź pieravozčykam. Sabaki — u aŭtamabili. Jany zaniali tam usio volnaje miesca, tamu Julija i Alaksiej abmiežavalisia dvuma valizkami. Astatnija rečy, navat nieabchodnaje abstalavańnie, daviałosia ci pakinuć u Biełarusi, ci pradać.
«My by zastalisia, u nas byŭ chutar dobry, chacieli ŭkładacca ŭ jaho, raźvivacca, ale niejak nie bačyli pierśpiektyvy», — tłumačyć Julija.
Aviečak, koz i karoŭ para pradała. Siamja damoviłasia, što ŭ Polščy im daduć časovy prytułak «znajomyja znajomych». Paśla pačatku rasijskaj ahresii va Ukrainie volnaje žytło ŭ Polščy, tym bolš dom z učastkam, znajści było davoli ciažka.
«Daviałosia taksama šmat šukać, jeździć, chutka vučyć polskuju movu», — kaža Julija.
U vyniku biełarusy znajšli dom u arendu niepadalok ad Krakava z tryma hiektarami ziamli. Ciapier u ich haspadarcy tyja ž «biełaruskija» koni, sabaki, a jašče 20 aviečak i 18 koz, jakich nabyli ŭžo ŭ Polščy.
«Našych žyvioł susiedzi vykarystoŭvajuć jak hazonakasiłku»
Miascovyja žychary spačatku sustreli čužakoŭ naściarožana. «Ale hetak budzie ŭ luboj vioscy, u luboj krainie. Potym jany pryjšli da nas znajomicca. Prynieśli chto bulbu, chto buraki, bo akurat byŭ siezon harodniny. Ciapier my žyviom mirna, bo kali ty stavišsia da ludziej dobra, to i jany tak da ciabie buduć», — tłumačyć Julija.
Žyvioły biełarusaŭ navat «dapamahajuć» haspadaru doma. Bo jon nie žyvie stała na vioscy, a travu na troch hiektarach abaviazany kasić pavodle polskaha zakanadaŭstva.
«Tamu našy žyvioły jamu jaje «kosiać». Pryčym naš hazon letaś byŭ samy dahledžany. Kozy i aviečki saskubajuć travu praktyčna da ziamli. Ciapier i susiedzi prosiać, kab našy žyvioły paśvilisia na ich hiektarach. Bo pakasić travu kaštuje hrošaj», — raskazvaje Julija.
Pavodle nazirańniaŭ Julii, palaki ŭ hetaj miascovaści (Małapolskaje vajavodstva) davoli kansiervatyŭnyja ŭ spažyvańni syroŭ. Jany majuć niekalki svaich hatunkaŭ tradycyjnych syroŭ, na jakija aryjentujucca jak vytvorcy, tak i spažyŭcy.
«Našy ž adroźnivajucca tym, što jany lubiać, pa-pieršaje, roznyja hatunki. I bolš adkrytyja da niečaha novaha, da paznańnia, u tym liku i novych hatunkaŭ syroŭ. Tamu pakul my aryjentujemsia na biełarusaŭ. Dla ich robim i syry ź ćvillu, i macarełu z rykotaj», — kaža Julija.
«Hłazuravanyja syrki rabili ŭ adpaviednaści z savieckim HOSTam, tolki cukru kłali mienš»
Julija raspaviadaje, što ŭ letni siezon zapatrabavanyja takija syry, jak fieta i macareła.
«Leta — siezon sałataŭ, harodniny, pamidoraŭ. Lohkija syry da hetaha ŭsiaho pasujuć. Biełarusy lubiać syr chalumi. Voś jon — pa-za siezonam. Jaho smažać i letam na «šašłykach», i ŭzimku. Chalumi dobry tym, što jon nie płavicca na patelni, a mienavita smažycca. Pryčym na tym ža tłuščy, jaki sam vydzialaje. Voś jakaja skarynačka atrymlivajecca», — Julija pakazvaje adrazu na patelni — jak pravilna smažyć chalumi.
Kłasičny recept chalumi jana pierapracavała jašče ŭ Biełarusi z ulikam miascovych asablivaściaŭ. Tak u im źjavilisia žuraviny. I takaja viersija spadabałasia pakupnikam.
Ciapier para zajmajecca dakumientami, jakija dazvolać im pradavać ułasnyja syry na kirmašach i rynkach Polščy. Dla hetaha jak haspadary, tak i ich hadavancy zdavali analizy.
«Nu i treba, kab małako prachodziła roznyja testy. Nasamreč, heta ŭsio nie składana. Bo tut ja sutykajusia z tym, što čynoŭniki nie chočuć ciabie jak maha chutčej pakarać, a starajucca patłumačyć, dapamahčy, papiaredzić», — kaža biełaruska.
Pakul ža asnoŭnyja pakupniki ŭ haspadarcy Julii i Alaksieja — biełarusy, pryčym nie tolki z Polščy. Zamovy prychodziać ź Litvy, Čechii, Niamieččyny. Była navat zamova sa Šviejcaryi. Adnak pierasyłka praduktaŭ tudy vielmi darahaja. Ad biełarusaŭ pastupiŭ taksama zakaz na hłazuravanyja syrki.
«Raniej my ich nie rabili. Vyrašyli pasprabavać. Viadoma, my nie možam paŭtaryć toje, jak robiać syrki na pradpryjemstvach. U jakaści standartu my ŭziali saviecki, tolki źmienšyli tam cukar napałovu. Ciapier ludzi starajucca nie spažyvać šmat cukru. Niekatoryja prosiać uvohule biez cukru rabić. My robim syrki ŭ horkim, małočnym, biełym šakaładzie, u apielsinavaj hłazury, ź jahadami», — raskazała Julija.
Jana dadaje, što biełarusy zamaŭlali ŭ ich hłazuravanyja syrki nie tolki dla siabie, ale i na śviaty, a taksama dla pačastunku polskich kaleh.
«Mnohija našy kupcy stali za hetyja hady našymi siabrami. Bo mnohija byli našymi klijentami jašče ŭ Biełarusi. Ciapier jany tut i achvotna jak kuplajuć našyja syry, tak i pryjazdžajuć u hości», — kaža biełaruska.
Kamientary
voś tak - Polša i inšyja krainy Zachadu atrymali čarhovy raz pracavitych kvalifikavanych ludziej z "Uschodu" - to bok ź Biełarusi i Ukrainy. a ŭ nas chto pryjedzie na miesca tych, chto źjechaŭ? ź jakoha Uschodu (Azii) ci Afryki?