«Niedaloki čałaviek, jaki zajmajecca paklopam». Biełaruska raskazała, jak musiła likvidavać biznes i źjechać paśla napadak Bondaravaj
Da maja 2024 hoda ŭ Śviatłany było paśpiachovaje ivent-ahienctva ŭ Minsku. Ale potym daviałosia zakrycca: ułady nie davali pracavać z vypusknymi, a apošniaj kroplaj stała ŭvaha Volhi Bondaravaj. Paśla šerahu pastoŭ prapahandystki biełaruska vyrašyła nie čakać «haściej» i vyjechała ŭ Polšču. Svaju historyju jana raskazała «Lusterku». Imia hieraini tekstu źmieniena ŭ metach biaśpieki.
«Treba było paćvierdzić, što ŭ ciabie nie było «administratyvak»
Śviatłanie krychu bolš za 40 hadoŭ. Ułasnaje ivent-ahienctva jana adkryła kala 10 hadoŭ tamu. Razam z kamandaj biełaruska arhanizoŭvała roznyja mierapryjemstvy, časta brałasia i za školnyja vypusknyja. Svaju pracu jana lubiła (a asabliva dziciačyja mierapryjemstvy):
«Dzieci 11 hadoŭ vučylisia, i dla ich vypuskny — adno z samych, na moj pohlad, hałoŭnych śviataŭ u žyćci. Jany zasłuhoŭvajuć jaho. Tym bolš što VNU ciapier praktyčna nie śviatkujuć zakančeńnie vučoby».
Žyćcio Śviatłany i jaje siamji z tryma dziećmi pačała mianiacca jašče ŭ 2022 hodzie. Tady jaje muža zvolnili z pracy jak «niadobranadziejnaha» (u 2020-m jon adsiedzieŭ «sutki»). Znajści miesca z takoj charaktarystykaj u Biełarusi jamu było składana, tamu mužčyna pierajechaŭ u Polšču. A praź niejki čas da jaho pierabrałasia i Śviatłana ź dziećmi. Ale kidać biznes jana nie źbirałasia.
«Kali heta sprava ŭsiaho žyćcia, ty hetym žyvieš, to nie možaš na raz-dva ŭsio zakryć, — upeŭnienaja biełaruska. — Uvohule daviałosia faktyčna žyć na dźvie krainy, tamu što pryjazdžać treba było dosyć časta».
U takim režymie Śviatłana pražyła prykładna paŭtara hoda, praciahvajučy arhanizoŭvać mierapryjemstvy. Jašče ŭ kancy 2023-ha jaje ahienctva ŭziałosia za budučyja vypusknyja. Surazmoŭca tłumačyć, što takija śviaty zaŭsiody pačynali rychtavać jašče da kanca pieršaj čverci ŭ škołach.
«Heta značyć ty rychtuješ hetaje mierapryjemstva dla dziaciej dzieviać-dziesiać miesiacaŭ, pačynaješ ledź nie za hod, — uspaminaje jana. — Heta nasamreč vielmi składany praces, tamu što treba prysłuchoŭvacca da baćkoŭ, dziaciej, šukać kampramisy.
U nas usio išło vydatna. Jašče dva hady tamu dla ivent-śfiery ŭviali śpiecyjalny rejestr, i kab tudy trapić, treba było paćvierdzić, što ŭ ciabie nie było «administratyvak», ty nidzie nie byŭ zaŭvažany (havorka pra rejestr arhanizataraŭ kulturna-vidoviščnych mierapryjemstvaŭ, jaki ŭviali ŭ 2022 hodzie. — Zaŭv. red.). Hetaje pytańnie my vyrašyli, tamu što pracavać treba było aficyjna, z vypłataj padatkaŭ. Baćkam ža taksama važna razumieć, kudy jany addajuć hrošy.
U pačatku hetaha hoda ŭžo zanialisia ŭzhadnieńniem padradčykaŭ (jašče dva hady tamu nas abaviazali atrymlivać hastrolnyja paśviedčańni i ŭzhadniać usio, pačynajučy ad viadučaha i zakančvajučy płejlistom)».
«Pisała, što my naradzili treciaje dzicia, kab nam dali kvateru»
Ale ŭ lutym-sakaviku, uspaminaje Śviatłana, paśla słoŭ Alaksandra Łukašenki pra ścipłyja vypusknyja ŭpraŭleńni adukacyi stali ŭstaŭlać pałki ŭ koły šmatlikim ivent-ahienctvam.
«Da sakavika było padrychtavana ŭsio, za vyklučeńniem drobiaziaŭ. I tut nibyta va ŭpraŭleńnie adukacyi stali prychodzić skarhi, što «hetyja paršyvyja ludzi try škury ździrajuć z baćkoŭ». I pastupiła ŭkazańnie ad upraŭleńnia razabracca, kudy iduć hrošy, — uspaminaje biełaruska. — Skazali, na jakuju sumu treba skaracić, što prybrać, ad kaho admovicca. Usio zrabili. Ale va ŭzhadnieńni znoŭ stali admaŭlać.
A potym jašče nakiravali da nas pravierku z ABEZ: siadziš u ofisie, da ciabie prychodziać, zabirajuć noŭtbuki, usie pakiety dakumientaŭ. Viadoma, u nas ničoha nie znajšli i ŭsio viarnuli potym, ale častku pracy pryjšłosia pierarablać. Uvohule pałki ŭ koły nam ustaŭlali, zapałochvali, było prosta chamskaje staŭleńnie z boku ŭpraŭleńnia adukacyi i dyrektaraŭ škoł».
Pakul Śviatłana vyrašała pytańni z uładami i dyrektarami škoł, na jaje (i na mnohich jaje kaleh) źviarnuła ŭvahu prapahandystka Volha Bondarava. Jak ličyć surazmoŭca, infarmacyju praŭładnaj aktyvistcy pieradavaŭ adzin z arhanizataraŭ mierapryjemstvaŭ, jakoha nie ŭklučyli ŭ zhadany rejestr.
«Jon pakryŭdziŭsia na nas u niejkaj stupieni. Choć, nakolki pamiataju, u jaho byŭ zusim słaby pradukt. I voś hety čałaviek byŭ u mianie ŭ padpisčykach u instahramie. Staronka daŭno zakrytaja, ale dzieści zastałasia infarmacyja pra toje, jak u 2020 hodzie ja dapamahała źbitym ludziam, jakija vychodzili z «sutak». I hetyja fatahrafii apynulisia ŭ Bondaravaj, — raspaviadaje biełaruska. — I potym jana pačała prosta pisać pra mianie.
Ja naohuł ničoha nie viedała, zajmałasia svajoj spravaj, navat nie dumała, što apynusia ŭ epicentry. Mnie krychu paźniej pakazali jaje abureńni: maŭlaŭ, ja «ŭporataja bečebešnica», my z mužam chavajemsia ŭ Polščy, čaho nam nie chapała. I ŭsiaki inšy brud».
Śviatłana ŭspaminaje: Bondarava apisvała šmat historyj, jakija sama žančyna čuła ŭ pieršy raz u žyćci. Naprykład, što pradprymalnica nibyta kupiła niejkuju firmu, kab trapić u rejestr. Jašče prapahandystka krytykavała siamju surazmoŭcy.
«Pisała, jak jany lubiać kazać pra šmatdzietnych, što my naradzili treciaje dzicia, kab nam dali kvateru. Ale nichto mnie ničoha nie daŭ, na spodačku ničoha nie prynios. Ja ni razu tołkam u dekrecie nie siadzieła, adrazu pačynała pracavać. I kali treciaje dzicia naradziłasia, u mianie ŭžo była hetaja kvatera.
Tak, nam pierahledzieli ŭmovy pražyvańnia, my atrymali lhoty. Ale heta naohuł nie było padstavaj zavodzić jašče adno dzicia, — kamientuje napadki prapahandystki surazmoŭnica. — I viadoma, usio heta ŭpłyvała na maralny stan. Užo i tak zakopvajuć tvoj biznes, dyk jašče i pačynajuć psavać reputacyju».
«Ludzi, jakija trapili ŭ pole zroku Bondaravaj, užo ŭ niejkich śpisach»
Da kanca viasny ŭ śfiery arhanizataraŭ iventaŭ pačałasia, jak apisvaje Śviatłana, «tatalnaja začystka».
«Pa čarzie vyklučali z rejestra, byli zatrymańni. Ja dumaju, heta takaja pomsta za 2020 hod — tady mnohija ivent-ahienctvy dapamahali arhanizoŭvać mierapryjemstvy kamandzie Cichanoŭskaj, — ličyć žančyna. —
I prosta za niekalki tydniaŭ da vypusknych nam skazali, što anulujuć usie dazvoły. Heta značyć, užo maj, ty prajšoŭ siem kołaŭ piekła pa padrychtoŭcy i ŭzhadnieńni, a tabie havorać skasoŭvać damovy i viartać hrošy. My tak i zrabili, bo dla nas była važnaja reputacyja. Ale pakolki da svajoj pracy stavimsia vielmi bieražliva i pa-trapiatkomu, chaciełasia, kab chacia b dzieci atrymali śviata, chaj i biez nas. Tamu pieradali napracoŭki škołam, kab jany «svaimi siłami», pa sutnaści, usio toje ž samaje praviali. I pajšli.
U niejkaj stupieni navat była palohka, što ŭsio skončyłasia. Choć i kryŭda taksama. Heta ž prosta niejki ździek ź biznesu, ź ludziej».
Słovy Bondaravaj Śviatłana nie prymała blizka da serca. Toje, što pra jaje pisali, surazmoŭnica nazyvaje «łuchtoj» i ŭspaminaje: u toj momant joj było važniej razabracca sa spravami, čym reahavać na pasty prapahandystki.
«Ja ŭ heta nie zahłyblałasia. Tamu nie mahu skazać, što jana mianie niejak tak ukałoła abo zrabiła zusim drenna. Ja takich ludziej prosta nie baču. Nie źbiraju ni na kaho nijakuju kryŭdu, tamu što heta, naadvarot, razburaje, — ličyć pradprymalnica. — Marnavać svaju enierhiju, svaje siły na hetych niedalokich ludziej niama sensu. Ja prosta vieru, što heta kali-niebudź skončycca i možna budzie va ŭsim raźbiracca. Boh usio bačyć, jak kažuć».
Kali mnohija kantrakty ahienctva Śviatłany ŭžo byli skasavanyja, Volha Bondarava praciahvała złaradničać u svaim telehram-kanale.
«Za dzień-dva da vypusknych jana pisała, maŭlaŭ, nu pahladzim, ci buduć niešta arhanizoŭvać, — raskazvaje surazmoŭca. —
Naohuł u mianie skłałasia ŭražańnie, što Bondarava vidavočna z kimści supracoŭničaje. Tamu što zvyčajny čałaviek nie moh viedać, ci była ŭ mianie kvatera raniej, što ja šmatdzietnaja, za kaho padpisvałasia ŭ 2020-m. Heta mahli viedać tolki asobnyja struktury.
A jana, na moj pohlad, sapraŭdy niedaloki čałaviek, jaki ničoha nie baicca i zajmajecca paklopam.
Ale ja bolš čym upeŭnienaja: tyja ludzi, jakija trapili ŭ pole zroku Bondaravaj, užo ŭ niejkich śpisach. Takoje sakretnaje praviła: jak tolki jana pra kahości piša, da hetych ludziej adrazu cikavaść.
A pakolki moj biznes i tak zakryli, jaje apošnija pasty pastavili va ŭsim tłustuju kropku».
Paśla apošnich publikacyj prapahandystki Śviatłanaj stali cikavicca siłaviki. U jaje znajomych i byłych kaleh daviedvalisia, jak jaje znajści i dzie jana.
«Dobryja ludzi papiaredzili, što treba terminova prybrać łajki, pačyścić kamientary, — uspaminaje jana. — U svoj apošni pryjezd ja ŭžo razumieła, što ryzykuju (navat była biez telefona). Ale kali siłaviki stali pytacca pra mianie, sabrała rečy i źjechała litaralna za hadzinu».
«Uźnikajuć dumki naohuł źmianić śfieru dziejnaści»
Paśla zakryćcia biznesu ŭ mai hetaha hoda Śviatłana ŭziała sabie nievialiki pierapynak. Cełaje leta adpačyvała, adnaŭlałasia i dumała, jak być dalej. Narešcie navažyłasia adkryć ivent-ahienctva ŭžo ŭ Polščy.
«Ciapier usio tolki pačynajecca. Niaprosta ŭsio rabić z nula. Ale kali ja startavała ŭ Biełarusi, u mianie nie było dośviedu, nijakich napracovak, partfolia, suviaziaŭ. A ciapier užo ŭsio bolš zrazumieła, — kanstatuje jana. — Da taho ž tut tabie nichto nie zabaraniaje rehistravać lubuju dziejnaść, zaklučać damovy.
Choć, kali kazać ščyra, ivent-śfiera ŭ Biełarusi našmat macniejšaja. U nas sapraŭdy vielmi mocnyja śpiecyjalisty, maksimalnaja klijentaaryntavanaść. Tut, hruba kažučy, tabie hatovyja płacić bolš, a ŭzrovień pasłuh nižejšy. Tamu kryŭdna, viadoma, što Biełaruś zaraz hublaje svaje lepšyja kadry i my raźvivajem hetuju śfieru tut».
Pačać novuju spravu paśla zakryćcia biznesu, jaki budavaŭsia hadami, Śviatłanie było niaprosta. Uspaminaje, jak pieršy čas była ledź nie «łomka», chaciełasia zaniacca čymści inšym.
«Napeŭna, jość svajho rodu psichałahičnaja traŭma. Paśla ŭsiaho, što ja prajšła ŭ Biełarusi, uźnikajuć dumki naohuł źmianić śfieru dziejnaści. Tamu što źniščeńnie biznesu, jakoje adbyvajecca na tvaich vačach, nakładaje adbitak, — dzielicca jana. —
Ale razumieju, što ŭžo para adpuścić. Raz my vybrali hety šlach, pryjechali ŭ Polšču, to treba hadok raskačacca i vychodzić na polski rynak. Razmaŭlać, vučyć movu, pryvykać da novaha žyćcia.
Tut na samaj spravie vielmi šmat mahčymaściaŭ. Naprykład, kupiŭ kvitok za 20 jeŭra — i praz paru hadzin ty ŭ Barsiełonie. Prosta treba być adkrytymi. Ciažka, składana, ale treba ruchacca napierad i zachoŭvać pazityŭ».
Bondarava vyklikała na dziaciej milicyju, ale tam nie zrazumieli, što nie tak
Prabiełaruskija łukašysty jadnajucca suprać prarasijskich
«Pryviet palityčnym prastytutkam». Bondarava najechała na Azaronka z-za adnaho prynazoŭnika
«Pravakacyja pierad prezidenckimi vybarami». Pa danosie Bondaravaj u Minsku admianili kancert rasijskaha rok-hurta
Bondarava zajaviła, što vyjhrała sud. I zaklajmiła tych, chto ŭsadziŭ joj nož u śpinu
Danosčycu Bondaravu vyhnali z Kamunistyčnaj partyi
Kamientary
Nie. Samo, nažal, nie skončycca. Treba metanakiravana skančać. A hetaj mety, padobna, niama. Ani ŭ taho, chto raspaviadaje historyju, ani ŭ tych, chto jaje publikuje dy repościć.