Гісторыя4040

Не Мураўёў-Вешальнік і не Кацярына ІІ: каму належыць выраз «што не дарабіў рускі штык, даробіць рускі чыноўнік, руская школа і рускі поп»

Часта гэтыя словы прыпісваюцца Міхаілу Мураўёву-Вешальніку, віленскаму генерал-губернатару, душыцелю паўстання Каліноўскага. Часам пішуць нават, што іх сказала Кацярына ІІ. Але дзве гэтыя версіі, найхутчэй, не адпавядаюць рэчаіснасці.

Кацярына ІІ.

Расійская царыца нямецкага паходжання Кацярына ІІ, хоць і далучыла беларускія землі да Расійскай Імперыі, актыўна русіфікаваць вялізную новую тэрыторыю не давала рады, а мо і не бачыла патрэбы.

Міхаіл Мураўёў-Вешальнік.

«Міхаіл Мураўёў таксама не мог сказаць гэтых словаў, — лічыць Аляксандр Фядута, даследчык літаратуры ХІХ стагоддзя, які падрыхтаваў да публікацыі ўспаміны Мураўёва «Нататкі пра кіраванне Паўночна-Заходнім краем і падаўленне ў ім бунту». —

Ён не мог ужыць выраз «рускі поп». Ён быў сапраўды веруючы чалавек і слова «поп» не ўжываў.

Яно ні разу не трапляецца ў яго лістах, успамінах, іншых пісьмовых крыніцах яго аўтарства. А прыпісалі, відаць, таму, што Мураўёў быў вядомай персонай. Дарэчы выраз «Я не з тых Мураўёвых, якіх вешаюць, я з тых, якія вешаюць» таксама прыпісаны Мураўёву. Ён такога не казаў», — упэўнены Аляксандр Фядута.

Найхутчэй, словы пра рускі штык, папа і чыноўніка належаць куратару Віленскай навучальнай акругі ў 1864—1868 Івану Карнілаву. 

Іван Карнілаў.

«Гэта быў мураўёвец, — адзначае Фядута.

— Ён, напрыклад, шмат зрабіў для публікацыі старажытных актаў, дакументаў па гісторыі Віленскага краю, але рабіў гэта аднабакова, у бок русіфікацыі».

Задачай Карнілава, прызначанага на Віленшчыну з Пецярбурга пасля паўстання, русіфікацыя і была.

Ён адразу звольніў практычна ўсіх настаўнікаў-палякаў, выплаціўшы ім на год наперад заробак.

Грошы «на нужды образованія» бралі з 10-працэнтнага збора з землеўласнікаў — удзельнікаў паўстання. Навучанне па-польску было забаронена,

Закон Божы каталікам у школах было загадана выкладаць «на местном наречіі» (не з вялікай любові да беларускай ці літоўскай мовы: па-руску вучні маглі папросту не зразумець).

«Карнілаў напісаў успаміны, яны не перавыдаваліся ад ХІХ стагоддзя, але ёсць у Нацыянальнай бібліятэцы. Калі іх перавыдаваць, трэба пісаць грунтоўныя каментары. Іначай у чытача створыцца скажонае ўяўленне пра тую эпоху», — кажа Аляксандр Фядута.

Каментары40

У Жлобінскім раёне прагрымеў выбух. Загінулі тата і двое маленькіх дзяцей1

У Жлобінскім раёне прагрымеў выбух. Загінулі тата і двое маленькіх дзяцей

Усе навіны →
Усе навіны

У выніку ўдару па інтэрнаце ў Суджы на Куршчыне 95 чалавек апынуліся пад заваламі5

Міністр замежных спраў Літвы назваў «небяспечна памылковай» ідэю аднаўлення імпарту расійскага газу дзеля міру ва Украіне9

Алексіевіч: Я не думаю, што ёсць хоць адзін чалавек, які сапраўды разумее, што адбываецца ва Украіне48

Адміністрацыя Трампа хоча, каб ва Украіне сёлета прайшлі выбары28

Мінскі Lidbeer Dvor пераедзе на новае месца3

Сцэнарыста з Барысава асудзілі два месяцы назад, а цяпер на яго завялі яшчэ дзве крымінальныя справы

«Камунарка» аб'явіла пра пачатак выпуску дубайскага шакаладу5

Гіганцкі асетр напаў на расійскую сінхраністку ў Кітаі падчас воднага шоу ВІДЭА16

Расійскі настаўнік на працягу двух гадоў таемна зняў дакументальны фільм аб прапагандзе ў школе

больш чытаных навін
больш лайканых навін

У Жлобінскім раёне прагрымеў выбух. Загінулі тата і двое маленькіх дзяцей1

У Жлобінскім раёне прагрымеў выбух. Загінулі тата і двое маленькіх дзяцей

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць