Telefonnyja machlary: jak jany pracujuć i jak nie patrapicca
Apošnim časam usio bolš biełarusaŭ padmanvajuć telefonnyja machlary — asabliva pažyłych. Raspaviadajem pra pryjomy machlaroŭ i toje, jak zrazumieć, što heta jany.
21.07.2023 / 08:48
Ahulnyja praviły
Samaje važnaje, što varta viedać — na telefonnyja machlarstvy čaściej za ŭsio traplajuć pažyłyja ludzi, u asnoŭnym žančyny. Pahutarycie ź imi. Skažycie im nikoli nie pieradavać pa telefonie źviestak svajoj kartki abo hrošaj ni pad jakija ŭmovy. Patłumačcie im, što ani banki, ani śpiecsłužby tak nie pracujuć.
Taksama čaściej za ŭsio zvanki pastupajuć praź miesiendžary. Patłumačcie starejšym svajakam, što kali banki i śpiecsłužbisty telefanujuć u «Vajbier», to heta amal napeŭna machlary.
Prainśpiektujcie ŭsich vašych pažyłych abo mienš daśviedčanych svajakoŭ, što kali im pastupaje zvanok byccam by z banka abo ad śpiecsłužbaŭ, to im treba adrazu pakłaści słuchaŭku i paraicca z vami abo inšymi bolš pilnymi ŭ takich spravach svajakami.
Kali vy ŭsio ž pavialisia i zrazumieli, što zhubili hrošy, to skažycie pra heta vašym svajakam abo znajomym i adrazu pieraryvajcie z machlarami suviaź. Prainstruktujcie tak rabić i vašych starejšych svajakoŭ.
Časam machlary mohuć hrać taki śpiektakl vielmi doŭha — žančynu z Hrodna, jakaja pradała ŭłasnuju kvateru pa prośbie «supracoŭnika banka» i pieraviała hrošy machlaram, paŭhoda vadzili za nos, a paśla zmusili padpalić mašynu MUS. Kali b jana źviarnułasia ŭ milicyju, to moža i nie viarnuła b hrošy, ale zastałasia b paciarpiełaj, a nie abvinavačanaj.
«Dapamažycie śpiecsłužbam»
Pieršaja ź vielmi raspaŭsiudžanych schiemaŭ — heta słavutyja «pradstaŭniki bankaŭ» abo «pravaachoŭnych orhanaŭ». Ciapier jany pracujuć składaniej, pieraklučajucca ad «supracoŭnika» da «inšaha supracoŭnika». U adnoj razmovie moža być zadziejničana niekalki roznych supracoŭnikaŭ machlarskich koł-centraŭ, jakija telefanujuć pa čarzie i nazyvajucca supracoŭnikami roznych viedamstvaŭ.
Sutnaść zvyčajna zvodzicca da taho, što na vaša imia, byccam by, uziali kredyt i vam treba terminova abo aformić jašče adzin kredyt, kab znajści machlaroŭ, abo pradyktavać niejkija źviestki vašaj kartki i vydać inšyja piersanalnyja źviestki, kab štości pravieryć. Vam navat mohuć skinuć paśviedčańnie niejkaj słužbovaj asoby. Machlary nastojvajuć na tym, što nielha ničoha ŭdakładniać u banka abo milicyi, maŭlaŭ, usio sakretna.
Byvajuć i varyjacyi. Viadomaja taksama schiema, kali pažyłoj žančynie telefanuje byccam by śpiecsłužbist, jaki kaža, što za joj sočyć złačynca, jaki choča jaje abrabavać, a kab jaho złavić, treba terminova vykinuć usie najaŭnyja hrošy ŭ akno — pad im užo staić hrupa chutkaha reahavańnia, jakaja złović złačyncu. Maŭlaŭ, jaho chutka zatrymajuć i viarnuć hrošy. A na spravie hrošy padbiraje kurjer machlaroŭ.
A adnu žančynu zmusili ŭstalavać fišynhavuju prahramu, i jana straciła ŭsie nakapleńni.
Kali vam telefanuje niechta byccam by z banka abo ad siłavikoŭ i adrazu pačynaje z taho, što na vas uziali kredyt abo vam treba terminova za niešta zapłacić, abo pierachodzić da hetaha pytańnia paśla — heta dakładna machlary.
Kali vam tak budzie spakojniej, to nabiarycie ŭ 102 abo ŭ bank i spytajciesia, ci jość supracoŭnik z takim słužbovym paśviedčańniem i kali tak, to čamu jon prapanuje vam vyrašyć niešta tajemna. Ź imaviernaściu 99,9% vam adrazu adkažuć, što heta machlary.
Da taho ž i supracoŭniki bankaŭ, i siłaviki mohuć atrymać da vašych źviestak i rachunkaŭ dostup biez usialakich prablemaŭ. Navošta im u vas pra niešta pytacca, tym bolš dystancyjna?
Taksama banki nie vyrašajuć amal anijakich spravaŭ na adlehłaści. A ŭziać kredyt u Biełarusi biez vašaj prysutnaści niemahčyma, kali vy nie pazbaŭleny dziejazdolnaści (u takim vypadku ŭziać kredyt moh by vaš apiakun).
«Svajak u biadzie»
Druhaja — heta schiema, u jakoj telefanujuć ad imia svajaka, jaki «patrapiŭ u DTZ» abo inšuju biadu. Machlary zvyčajna abo prapanujuć za hrošy «vyrašyć prablemy», abo śćviardžajuć, što vašamu svajaku treba terminovaja darahaja apieracyja. Tamu vy musicie sabrać usie vašy źbieražeńni i pieradać im.
Kab nie pavieścisia, paprasicie pačakać, kab paźbiehnuć uhavoraŭ i pahrozaŭ, i pakładzicie słuchaŭku. Spakojna padumajcie. Pa-pieršaje, nijakija śpiecsłužbisty nie buduć vyrašać spravy voś tak, praz zvanok. Pa-druhoje, ekstrannaja miedycyna ŭ Biełarusi biaspłatnaja.
Pazvanicie abo napišycie svajaku, jaki byccam by «patrapiŭ u biadu», abo tamu, chto ź im ščylna kantaktuje. Vy chutka adkryjecie, što ź im usio dobra.
«Prodaž na «Kufry»
Byvajuć bolš redkija schiemy. Naprykład, schiema «kupli na Kufry». Vam telefanuje čałaviek, jaki, byccam by, choča nabyć reč, jakuju vy vystavili na placoŭku prodažu i časta navat za vyšejšy košt, bo čałaviek u inšym horadzie. Dla hetaha, byccam by, treba ŭvieści źviestki na staroncy, jakaja imituje staronku apłaty dastaŭki ŭnutry «Kufra», abo pradyktavać danyja kartki. Paśla hetaha vam telać jašče raz i prosiać terminova skazać parol paćvierdžańnia tranzakcyi.
Takaja ž schiema isnuje z fejkavym sajtam Biełpošty, inšych słužbaŭ dastavak, naprykład, Jeŭrapošty, i internet-bankinhaŭ.
Rašeńnie prostaje — nikomu nie kažycie danych vašaj kartki ni ŭ jakim vypadku. A ŭsie dadatkovyja pasłuhi nakštałt dastaŭki apłočvajcie ŭnutry płatformy, a nie pa spasyłkach, jakija dasyłajuć vam u miesiendžary.
Inšyja schiemy
Taksama isnujuć dziasiatki schiemaŭ anłajn-machlarstva inšaha kštałtu: mahičnyja bijadabaŭki, «harantavany zarobak ad Iłana Maska», prapanovy ŭkłaścisia ŭ «Biełnaftachim» abo «Biełaruśkalij» i hetak dalej.
Va ŭsich vypadkach hałoŭnaje mieć chałodnuju hałavu. Machlary sprabujuć zahavaryć vas i adklučyć racyjanalnaje myśleńnie. Kab hetaha paźbiahać, va ŭsich niezrazumiełych situacyjach kładzicie słuchaŭku (u vypadku internet-machlarstva — ihnarujcie). Supakojciesia i padumajcie, ci moža być praŭdaj toje, što vam kažuć.
Čytajcie taksama: