Восеньскія праблемы. Як прадухіліць сезонныя хваробы
Восень нясе нам не толькі небяспеку частых прастуд. Абвастраюцца многія хранічныя хваробы — ад гіпертаніі да астэахандрозу, хвароб суставаў, запалення нырак і нават язвы. Як зберагчы здароўе ў перыяд няўстойлівага і халоднага надвор'я, як прадухіліць абвастрэнне хвароб, расказала «Звяздзе» доктарка-гігіеністка Мінскага абласнога цэнтра гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя Кацярына Азарава.
20.10.2023 / 14:43
Ілюстрацыйнае фота «Наша Ніва»
Прастуда і ангіна — спадарожнікі восені
Грып як такі ў восеньскі перыяд даволі рэдкі — яшчэ не сезон. «Восеньская хвароба» — прастуда. Часта гэта адэнавірусная інфекцыя ці старая знаёмая ангіна. Абедзве яны пашкоджваюць міндаліны і насаглотку.
Сімптаматычна адэнавірус падобны на вірус грыпу, толькі радзей дае характэрныя для яго цяжкія ўскладненні. А так усё падобна — хвароба пачынаецца з павышэння тэмпературы, галаўнога болю, слабасці, мышачных боляў і зніжэння апетыту. Часам можа назірацца пачырваненне вачэй, кан'юнктывіт і павелічэнне лімфавузлоў.
Зніжаны імунітэт дае добрую глебу для рэзкага і бескантрольнага размнажэння так званых умоўна-патагенных бактэрый, якія жывуць на паднябенных міндалінах. Пачынае балець горла, падымаецца тэмпература, ломіць у суставах. Міндаліны павялічваюцца і пакрываюцца характэрным белым налётам — менавіта так заяўляе пра сябе ангіна. Лячэнне ангіны часцей за ўсё складаецца ў прыёме курса антыбіётыкаў, але адэнавірусная інфекцыя (як і іншыя рэспіраторныя вірусныя інфекцыі) іх не баіцца. Таму нельга прымаць антыбіётыкі без прызначэння спецыяліста. За гэта можна расплачвацца да канца жыцця дысбактэрыёзам або іншымі ўскладненнямі.
Вельмі важна халоднай восенню апранацца па надвор'і: цёпла, але не так, каб пад кучай адзення вы ўвесь час адчувалі сябе мокрым ад поту. Абутак павінен быць надзейны, каб раз і назаўжды выключыць непрыемную магчымасць прамачыць ногі.
Не лянуйцеся браць з сабой парасон. Адкрытая ў халоднае надвор'е шыя — лёгкая здабыча для ангіны. Ахоўвайце яе, не забываючы надзець світар з высокім каўняром ці шалік.
Цыстыт і запаленне нырак
Прастудзіць лёгка можна не толькі горла ці дыхальныя шляхі, але таксама ныркі і мочапалавую сістэму. Пра такія хваробы, як цыстыт або піеланефрыт часцей за ўсё мы ўспамінаем менавіта ў восеньска-зімовы перыяд. Пры гэтым цыстыт з'яўляецца «першынцам», з якога вырастае мноства запаленчых пашкоджанняў мочапалавога тракту, у тым ліку і запаленне нырак — піеланефрыт.
Цыстыт прыходзіць разам з частымі абцяжаранымі і балючымі позывамі да мочаспускання. У такія моманты хочацца аддаць усё, каб мець магчымасць схадзіць у туалет без болю.
Мача мутнее, тэмпература цела павышаецца да субфебрыльнай, пераследуе агульнае недамаганне. Запушчаная хвароба мае і хранічную форму — у перыяд рэмісіі нічога не нагадвае аб ёй, акрамя хіба што пачашчанага мочаспускання. Але пройдзе некаторы час, і перыяд абвастрэння зноў заявіць аб сабе. Гэта хвароба не любіць, калі яе запускаюць. Хваробатворныя мікробы, якія і выклікаюць цыстыт, лёгка падымаюцца па мочавыводзячых шляхах аж да нырак.
Так узнікае ўзыходны піеланефрыт, які па пачатковых сімптомах падобны да банальнай прастуды: павышаецца тэмпература, з'яўляюцца галаўныя болі і млоснасць. Але ёсць і яркія адметныя прыкметы — болі ў вобласці паясніцы ззаду, якія аддаюць у жывот, сцягно і пахвінную вобласць. Піеланефрыт лёгка становіцца хранічным захворваннем. Ён можа ўвесь час турбаваць тупымі ныючымі болямі ў паясніцы, асабліва ў сырое халоднае надвор'е, а таксама энурэзам або балючым мочаспусканнем, як пры цыстыце.
Галоўная абарона ад цыстыту — пазбягаць пераахаладжэння. Нельга доўга сядзець у адной позе, асабліва ў халодным памяшканні, трэба пазбягаць празмерных фізічных нагрузак, нерацыянальнага харчавання, пастаяннага недасыпання, стрэсаў. Дастаткова тонкай бялізны пад міні-спадніцай, і цыстыт не прымусіць сябе чакаць.
Высокі ціск, боль у суставах, язва
У гіпертонікаў восенню свае клопаты. Неспакойнае надвор'е нясе з сабой скачкі атмасфернага ціску, і, такім чынам, павышаецца ціск артэрыяльны. Дозу неабходных лекаў даводзіцца павялічваць і быць увесь час напагатове, трымаць пад рукой танометр.
Нельга абысці ўвагай і болі ў суставах. Справа ў тым, што суставы, хоць бы аднойчы пацярпеўшы ад любога ўздзеяння (няхай гэта будзе траўма ці запаленне), становяцца больш порыстымі і пачынаюць прапускаць вільгаць. У дрэннае надвор'е вільготнасць паветра павышана, а значыць, больш растворанай у паветры вады здольна пракрасціся праз скурнае покрыва ў пашкоджаныя ўчасткі касцяной тканкі. Менавіта таму нашы косткі часам «ныюць» перад дажджом ці снегападам.
Калі вы пакутуеце на астэахандроз, восеньскія месяцы таксама не пройдуць без следу. Рэзкі боль, прастрэлы пры рухах у шыі і паясніцы могуць наведваць у некалькі разоў часцей. А выратаванне простае — не ленавацца і рабіць спецыяльную лячэбную зарадку.
Язвавая хвароба ў восеньскі перыяд таксама часта абвастраецца. Варта наведаць свайго ўрача і загадзя прыняць прафілактычнае лячэнне. Курс спецыяльных прэпаратаў дапаможа пазбегнуць непажаданага абвастрэння захворвання.
Ужывайце прыродныя антыбіётыкі
Даўно заўважана: сыты чалавек не стоміцца і не змерзне — пры ператраўліванні ежы вылучаецца гэтак неабходная арганізму цеплыня. Але энергію арганізму даюць не бялкі, а тлушчы і вугляводы. Усяго 200 грамаў ранішняй кашы з маслам дапамогуць не змерзнуць па дарозе на працу або ва ўніверсітэт.
У абед не адмаўляйце сабе ў бялковай ежы. Мяса, рыба, птушка змяшчаюць вялікую колькасць бялкоў, незаменных тлустых кіслот, вітамінаў, нарэшце, жалеза і цынку ў лёгказасваяльнай форме. Яны дапамагаюць нам умацаваць імунітэт, павысіць працаздольнасць, адчуваць сябе бадзёрымі і актыўнымі ў самае золкае надвор'е. Пры недахопе ў восеньскім рацыёне мясной ежы развіваецца анемія, з'яўляецца слабасць, дрымотнасць, зніжаюцца ахоўныя сілы арганізма. Зразумела, часовая адмова ад мяса можа аказаць дабратворны ўплыў на арганізм. Аднак восень — не самы лепшы час для вегетарыянства.
Не забывайце аб прыродных антыбіётыках — хрэне, цыбулі і часныку. Гэтыя агароднінныя прыправы здаўна выкарыстоўваліся для барацьбы з прастуднымі захворваннямі. Хрэн змяшчае ў 5 разоў больш вітаміну С, чым цытрусавыя.
Карані гэтай расліны нашпігаваныя велізарнай колькасцю цукроў, мінеральных соляў, эфірных алеяў, фітанцыдаў, утрымліваюць вітаміны групы В, нікацінавую кіслату і лізацым. Хрэн валодае бактэрыцыдным, супрацьзапаленчым дзеяннем, здольны надзейна абараніць нас ад прастуды пры рэгулярным ужыванні. Яго ядуць пры ўпадку сіл і стоме.
Цыбуля багатая на эфірныя алеі, вітаміны С і групы В, флаваноіды, жалеза і мінеральныя рэчывы. Цыбульны сок аказвае выдатнае антыбактэрыяльнае дзеянне, утрымлівае раслінныя гармоны, якія зніжаюць узровень цукру ў крыві. Для абароны ад прастуды неабходна з'ядаць палову сярэдняй сырой цыбуліны ў дзень.
Часнок валодае выдатным антыбактэрыяльным, супрацьвірусным і імунастымуляцыйным дзеяннем. З дапамогай часнаку здаўна лячылі не толькі прастуду, але і чуму, халеру, воспу. Цяпер нам вядома, што часнок валодае супрацьракавым дзеяннем, зніжае халестэрын і разрэджвае кроў.
У любую пару года старайцеся ўжываць як мага больш гародніны, ліставой зеляніны, садавіны. Папесціце сябе прысмакамі. Салодкае проста неабходна для добрага настрою і павышэння працаздольнасці ва ўмовах недахопу святла і цяпла. Шакалад, гарачая какава або пірожнае дададуць бадзёрасці і ўпэўненасці ў сабе.
Чытайце таксама:
Як правільна прыгатаваць хатнія запасы і не атруціцца імі?
Дзеці могуць прапускаць у школе да пяці дзён без даведкі — Мінздароўя
Дажыць да 120 можа стаць магчымай перспектывай