Выйшла кніга пра стваральнікаў Слуцкай персіярні
Манаграфія «Маджарскія: армянскі род у гісторыі Беларусі», прысвечаная гісторыі роду армянскіх майстроў-ткачоў, стваральнікаў знакамітых слуцкіх паясоў, нарэшце, пабачыла свет. Праца над ёй вялася з 2018 года.
23.10.2023 / 12:41
Вокладка кнігі
Гісторыя роду Маджарскіх разглядаецца ў манаграфіі як яскравы прыклад беларуска-армянскіх культурных сувязяў у XVIII стагоддзі. Доўгі час захоўваючы сваю армянскую ідэнтычнасць, прадстаўнікі роду тым не менш здолелі інтэгравацца ў лакальную шляхецкую супольнасць Случчыны і Навагрудчыны.
Кніга, выдадзеная на рускай мове, была падрыхтаваная Нацыянальным гістарычным архівам Беларусі сумесна з Фондам развіцця і падтрымкі армяназнаўчых даследаванняў «АНИВ». Ідэя стварэння такой манаграфіі належыць кіраўніку Фонду «АНИВ» Армену Хечаяну.
Галоўная мэта кнігі — даследаванне гісторыі армянскага роду Маджарскіх на беларускіх землях, у першую чаргу Яна і яго сына Лявона. У ёй праз прызму ўласных лёсаў адлюстраваны асноўныя вехі ў гісторыі справы жыцця іхняга бацькі — фабрыкі-персіярні ў Вялікім Княстве Літоўскім.
І хоць гістарыяграфія даследавання функцыянавання Слуцкай персіярні налічвае ўжо больш за стагоддзе, але дагэтуль заставаўся шэраг нявырашаных праблем. У час працы над кнігай быў зроблены цэлы шэраг асобных адкрыццяў і ўдакладненняў, якія здолелі развязаць праблемныя пытанні.
Уладзіслаў Міцкевіч побач з партрэтам свайго бацькі, паэта Адама Міцкевіча, упрыгожанага слуцкім поясам. 13 мая 1922, Навагрудак. Фота: Association Bibliothèque Polonaise de Paris
Перш за ўсё гэта дата стварэння і пачатковы этап існавання мануфактуры Маджарскіх у Нясвіжы і Слуцку, роля Лявона як прадаўжальніка традыцый бацькі, склад супрацоўнікаў мануфактуры, іх прафесійная падрыхтоўка і міжасобасныя адносіны.
У кнізе таксама разгледжаны працэс інтэграцыі роду Маджарскіх у шляхецкую супольнасць, іх сваяцтва з беларускімі шляхецкімі родамі. Аўтары звярталі ўвагу перш за ўсё не на асаблівасці тэхналагічных працэсаў і аб'ёмы вытворчасці прадпрыемства, а на чалавечы фактар.
Армянскі купец у Амстэрдаме. Карціна невядомага мастака, 1769. г. Сан-Ладзара-дэльі-Армені (Венецыя).
Кніга складаецца з дзвюх частак. У першай разглядаецца гісторыя роду Маджарскіх і асноўныя этапы развіцця іхняй фабрыкі-персіярні. Асноўная частка тэксту належыць беларускім гісторыкам Дзянісу Лісейчыкаву і Яўгену Глінскаму, а за прачытанне і транслітарацыю армянскіх запісаў адказваў Яўген Гурынаў.
У другой частцы апублікаваны выяўленыя ў архівах Беларусі і Польшчы дакументы па гісторыі роду, прадстаўлены ітынерарыі і слоўнік пісьмовай мовы Яна і Лявона Маджарскіх, выкананыя Лісейчыкавым, а таксама пакаленны роспіс роду, выкананы Глінскім.
Сярод выяўленых дакументаў інвентары маёнткаў Маджарскіх, даведкі, кантракты, пастановы дваранскіх сходаў, выпісы з метрычных кніг касцёлаў, асабістыя лісты Яна і Лявона Маджарскіх да Радзівілаў.
Паясы «слуцкага» тыпу на выстаўцы старажытнасцяў і твораў мастацтва, арганізаванай Навуковым таварыствам у Кракаве. 1859 г. Слуцкія паясы ў XIX ст. трывала асацыяваліся са старапольскай культурай і патрыятызмам. Фота: фрагмент кнігі
Таксама ў фондах Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі была выяўлена ўнікальная крыніца — дзелавыя запісы бацькі і сына Маджарскіх, якія яны выконвалі на польскай мове, але армянскімі літарамі.
Візуальны рад, за які адказваў гісторык Кірыл Карлюк, складаецца з больш як 100 раней невядомых і малавядомых ілюстрацый, выяўленых у архівах і музеях Беларусі, Польшчы, Францыі, Італіі, Нідэрландаў, Літвы, Расіі, Украіны, Вялікабрытаніі, а таксама ў прыватных калекцыях.
Дэкаратыўны фартух ліхтарнага слупа ў Мінску, узор на якім, стылізаваны на аснове слуцкіх паясоў, прапанаваны Мікалаем Міхалапам. Міхалап да вайны кіраваў Дзяржаўнай карціннай галерэяй Беларусі, у якой захоўвалася вялікая калекцыя слуцкіх паясоў, страчаная ў гады вайны. Фота з кнігі
Матэрыялы, сабраныя ў час працы над кнігай, адкрываюць цэлы шэраг сюжэтаў для далейшых даследаванняў гісторыі армянскай прысутнасці на беларускіх землях і месца армянаў у гісторыі Беларусі.
Сёння кнігу можна набыць у мінскіх кнігарнях «Клякса» (вул. Ульянаўская, 31) і «Акадэмічная кніга» (пр-т Незалежнасці, 72), а таксама ў ерэванскай кнігарні «Наіры» (вул. Каруна, 8).
Чытайце таксама:
«На беразе Волі». Выйшла новая кніга Андрэя Хадановіча
Выйшла кніга «Круглая Square» Вала Клемэнта — іранічны жыццяпіс чалавека і імперыі
Выходзіць кніга вясёлых ашуканскіх гісторый з ілюстрацыямі Лявона Вольскага