Беларусь ператворыцца ў Паўночную Карэю ці да такога не дойдзе?
Палітолаг Валер Карбалевіч у сваім артыкуле на сайце «Свабоды» аналізуе курс уладаў на пераўтварэнне аўтарытарнага рэжыму ў таталітарны і вызначае яго абмежаванні. Коратка пераказваем змест.
30.03.2024 / 19:31
Фота: Valery Sharifulin Sputnik Kremlin Pool Photo via AP
Карбалевіч адзначае, што для Лукашэнкі падзеі 2020-га года сталі новым адлікам беларускай гісторыі. Для таго, каб яны не паўтарыліся, улады вырашылі правесці татальную перабудову ўсёй сістэмы.
Найперш змены закранулі палітычны рэжым, які стаў набываць рысы таталітарнага. На погляд палітолага, у краіне пабудаваная класічная паліцэйская дзяржава, асноўным элементам якой з'яўляюцца сілавыя структуры.
У цэлым палітычная сістэма пачала нагадваць савецкую. Пастаўлена задача, якая ў савецкія часы фармулявалася як фармаванне «новага чалавека». Уся сістэма адукацыі, праца ідэалагічнай вертыкалі скіраваная на выхаванне лукашыстаў.
Ацэньваючы геапалітычны разварот Беларусі ў бок Глабальнага Поўдня, палітолаг падкрэслівае, што гэта не проста змена вектара, а змена каштоўнасцяў. У якасці ўзору Лукашэнка імкнецца ўзяць кітайскую палітычную сістэму.
Але, на погляд Карбалевіча, у перабудове сацыяльнай, грамадска-палітычнай сістэмы існуюць пэўныя абмежаванні.
Лукашэнка не можа цалкам забараніць прыватны сектар, бо разумее, што эканоміка пачне падаць. Палітычная адданасць кадраў абарочваецца іх невысокім прафесіяналізмам.
Недэмакратычная палітычная сістэма прыводзіць да разрыву сувязяў паміж грамадствам і ўладамі, якія перастаюць разумець, што адбываецца ў грамадскім асяроддзі. Адсутнасць даверу насельніцтва да дзяржаўных інстытутаў дзяржава мусіць кампенсаваць жорсткімі рэпрэсіямі.
Натуральным абмежавальнікам стварэння таталітарнай сістэмы з'яўляюцца настроі ў грамадстве.
Палітолаг адзначае, што класічная таталітарная сістэма прадугледжвае пастаянную палітычную і ідэалагічную мабілізацыю грамадства.
Але на адным страху мабілізацыю не зладзіш, патрэбнае сапраўднае адзінства ўлады і народу. А ў Беларусі людзі не маюць даверу да дзяржаўных інстытутаў. Акрамя гэтага, фарміраванню «новага чалавека» перашкаджае адсутнасць ідэалогіі.
Карбалевіч бачыць і пэўныя абмежаванні ў выбудове таталітарнай сістэмы, звязаныя з культурай, менталітэтам і калектыўным бессвядомым.
Ператварэнню персаналісцкага рэжыму ў таталітарны, на думку палітолага, перашкаджае яго залежнасць ад канкрэтнага ўладара. Фізічнае жыццё Лукашэнкі з'яўляецца натуральным абмежавальнікам, бо няма механізму транзіту ўлады.
Сапраўдны таталітарызм, нагадвае Карбалевіч, павінен сягаць у вечнасць. У выпадку Беларусі невядома, колькі яшчэ пакіруе Лукашэнка, чым скончыцца вайна ва Украіне. Адчуванне часовасці, магчымасці перамен у будучым таксама з'яўляецца моцным абмежавальнікам фарміравання сталага і стабільнага таталітарызму.
Чытайце таксама:
Хітрыя чыноўнікі хацелі знайсці сінекуру ў прэзідыуме УНС. Але ўсё пайшло не так
Карбалевіч: Лукашэнка мог аказацца ў сітуацыі «кульгавай качкі»