Hramadstva

Biežaniec ci mihrant? U čym roźnica i čamu nazyvać ekanamičnych mihrantaŭ «biežancami» aznačaje škodzić samim biežancam?

Voś užo niekalki miesiacaŭ praciahvajecca mihracyjny kryzis na biełaruska-polskaj i biełaruska-litoŭskaj miažy. Ludziej, jakija ciapier stajać na miažy, jakija stali instrumientam palityčnaha cisku aficyjnaha Minska na jeŭrapiejskich susiedziaŭ, pa dziaržaŭnym telebačańni i ŭ inšych praŭładnych ŚMI apryjory nazyvajuć «biežancami».

Aficyjny Minsk tłumačyć mihracyjny kryzis tym, što Irak (adkul bolšaść mihrantaŭ ciapier na miažy) nibyta byŭ zrujnavany ŭ vyniku vajennaj interviencyi zachodnich krain, i, adpaviedna, hetaja blizkaŭschodniaja kraina stała nibyta adnym z hałoŭnych pastaŭščykoŭ biežancaŭ. 

Ale ŭ hetym vypadku źmiešvajucca ŭ adnu kuču vojny ŭ Livii, Siryi, Iraku i Afhanistanie, chacia pryčyny, čas i nastupstvy hetych vojnaŭ byli zusim roznyja. A taksama śćviardžajecca, što ciapierašni kryzis na miažy jość praciah mihracyjnaha kryzisu 2015-2016 hadoŭ, kali Jeŭropa pryniała bolš za miljon biežancaŭ i mihrantaŭ z razburanaj vajnoj Siryi.

Niekatoryja pradstaŭniki hramadzianskaj supolnaści taksama nazyvajuć ludziej na biełaruska-polskaj miažy «biežancami». Jany ličać, što ludziej abaviazkova treba puścić u ES, bo ŭ ES pierad hetymi ludźmi nibyta jość niejkaja vina.

Ale ci možam my nazyvać mihrantaŭ na biełaruska-polskaj miažy «biežancami» pa zmoŭčańni? «Biežaniec» — heta kankretna vyznačanaje jurydyčnaje paniaćcie ŭ mižnarodnym pravie, i irakskija kurdy ŭ bolšaści vypadkaŭ pad jaho ciapier nie padpadajuć. Nijakich zvyšdramatyčnych padziej u irakskim Kurdystanie ciapier nie adbyvajecca, niama vajny ci masavaha etničnaha pieraśledu, jakimi možna było b patłumačyć takija mihracyjnyja patoki «biežancaŭ» praź Biełaruś.

U śviecie ciapier prosta niama takoha hłabalnaha mihracyjnaha kryzisu, jaki byŭ by paraŭnalny ź situacyjaj u Siryi ŭ 2015 hodzie, tym bolš u Iraku.

Situacyja ŭ hetaj krainie apošnija hady pastupova stabilizavałasia, kolkaść biežancaŭ i ŭnutranych prymusovych pierasialencaŭ paśladoŭna skaračałasia. Za apošnija hady miljony irakcaŭ, jakija raniej byli biežancami albo ŭnutranymi pierasialencami, viarnulisia ŭ svaje damy.

Siońniašni Irak nie prosta pierastaŭ być vialikim pastaŭščykom novych biežancaŭ, ale i pieratvaryŭsia ŭ krainu, dzie znajšli svoj prytułak kala 300 tysiač hramadzian inšych krain (u pieršuju čarhu siryjcaŭ).

Čytajcie taksama: Irak — haračy punkt płaniety i adzin z hałoŭnych pastaŭščykoŭ biežancaŭ u inšyja krainy? Ličby havorać, što heta nie tak

Heta zusim nie aznačaje, što realnych biežancaŭ, jakija adpaviadali b hetamu paniaćciu, na biełaruska-polskaj miažy niama. Viadoma, tam, akramia ekanamičnych mihrantaŭ, jakija chočuć palepšyć svaju jakaść žyćcia, prysutničajuć i realnyja biežancy. Ale ahułam, pavodle ciapierašniaha mižnarodnaha prava, irakskija kurdy majuć mała šancaŭ atrymać palityčny prytułak u Jeŭropie.

U mnohich moža ŭźniknuć pytańnie: «Dy jakaja roźnica, budziem nazyvać my hetych ludziej biežancami ci mihrantami? Jany biahuć ź niepaśpiachovych krain, ad halečy, davajcie nazyvać ich «biežancami».

Dyk čamu nazyvać mihrantaŭ «biežancami», jakija pavodle mižnarodnaha prava imi nie źjaŭlajucca, aznačaje škodzić samim realnym biežancam? 

«Źmiešvańnie ŭ adnu kuču paniaćciaŭ «biežaniec» i «mihrant» moža mieć surjoznyja nastupstvy dla žyćcia i biaśpieki sapraŭdnych biežancaŭ. Biežancy, u adroźnieńnie ad mihrantaŭ, patrabujuć kankretnaj pravavoj abarony, i razmyvańnie hetych dvuch paniaćciaŭ adciahvaje ŭvahu ad abarony realnych biežancaŭ.

Razmyvańnie paniaćciaŭ moža padarvać hramadskuju padtrymku biežancaŭ i samoha instytutu prytułku ŭ toj momant, kali ŭsio bolš i bolš realnych biežancaŭ majuć patrebu ŭ abaronie», — piša ŭ svaim artykule Edryjan Edvard, jaki pracuje va Upraŭleńni Viarchoŭnaha kamisara AAN pa spravach biežancaŭ (arhanizacyja AAN, jakaja zajmajecca akazańniem dapamohi biežancam).

Hetyja słovy aktualnyja i dla situacyi ŭ Biełarusi. Biespadstaŭna nazyvajučy ŭsich mihrantaŭ na biełaruska-polskaj miažy «biežancami», marhinalizujuć u vačach samich biełarusaŭ i častki mižnarodnaj supolnaści bolš za 80 miljonaŭ sapraŭdnych biežancaŭ i vymušanych pierasialencaŭ va ŭsim śviecie — niaščasnych ludziej, jakim treba dapamahać, ź jakoj by krainy jany b ni byli.

Što paśla ŭsiaho hetaha verchału buduć dumać prostyja biełarusy, kali buduć čuć słova «biežaniec»? Jany buduć ujaŭlać sabie nie abiazdolenych ludziej, jakija biahuć i ratujuć svajo žyćcio ad vojnaŭ, palityčnaha pieraśledu i pryrodnych katastrof, a ekanamičnych mihrantaŭ, jakija ŭ pošukach lepšaha žyćcia nie hrebujuć situatyŭnym chaŭrusam z aŭtarytarnym režymam, jakija nachabnaj siłaj i naporam vypraboŭvajuć jeŭrapiejskija zakony i instytuty na tryvałaść.

Jak vyznačyć, chto taki «biežaniec»?

Termin «biežaniec» maje dakładnaje pravavoje značeńnie. Jano prapisanaje ŭ Ženieŭskaj kanviencyi 1951 hoda ab statusie biežancaŭ, a taksama ŭ pratakole 1967 hoda. Kanviencyju i pratakoł, u jakich rehulujucca pytańni biežancaŭ, padpisali absalutnaja bolšaść dziaržaŭ płaniety.

Kanviencyja i pratakoł, u jakich prapisanaje aznačeńnie «biežaniec», źjaŭlajucca asnovaj abarony biežancaŭ. Zamacavanyja ŭ ich pryncypy trapili ŭ mnostva inšych mižnarodnych, rehijanalnych i nacyjanalnych zakonaŭ. 

Pavodle hetych bazavych dakumientaŭ, biežancy — heta ludzi, jakija ŭ siłu abhruntavanych aściaroh stali achviaraj pieraśledu pa prykmiecie rasy, vieravyznańnia, hramadzianstva, prynaležnaści da peŭnaj sacyjalnaj hrupy abo palityčnych pierakanańniaŭ, znachodziacca za miežami svajoj rodnaj krainy i nie mohuć karystacca jaje abaronaj.

To-bok heta asoby, jakija ratavalisia ad uzbrojenaha kanfliktu abo pieraśledu. U kancy 2020 hoda ich naličvałasia 34,3 miljona va ŭsim śviecie. Ichniaje stanovišča nastolki niebiaśpiečnaje i nievynosnaje, što jany pierasiakajuć nacyjanalnyja miežy ŭ pošukach biaśpieki i atrymlivajuć dostup da dapamohi dziaržaŭ, AAN i inšych arhanizacyj.

Takich ludziej pryznajuć biežancami mienavita tamu, što im zanadta niebiaśpiečna viartacca dadomu, i im patrebny prytułak za miažoj. Heta ludzi, dla jakich admova ŭ pradastaŭleńni prytułku maje patencyjna śmiarotnyja nastupstvy, u adroźnieńnie ad ekanamičnych mihrantaŭ.

A voś mihranty vyrašajuć pierajechać u inšuju dziaržavy nie z-za niepasrednaj pahrozy pieraśledu abo śmierci, a dla palapšeńnia svaich žyćciovych umoŭ, pošuku pracy, atrymańnia adukacyi, ŭźjadnańnia siamji ci pa inšych pryčynach.

U adroźnieńnie ad biežancaŭ, jakija nie mohuć biaśpiečna viarnucca dadomu, mihranty nie sutykajucca z takimi pieraškodami dla viartańnia. 

Važna pravilna adroźnivać paniaćci «mihrant» i «biežaniec». Krainy majuć spravu z ekanamičnymi mihrantami ŭ adpaviednaści sa svaimi mihracyjnymi zakonami i pracedurami. A voś pytańni biežancaŭ vyrašajucca inšymi zakonami i pracedurami, jak nacyjanalnymi, tak i mižnarodnymi. 

Pavodle rekamiendacyj Upraŭleńnia Viarchoŭnaha kamisara AAN pa spravach biežancaŭ, mihrant — heta čałaviek, jaki dobraachvotna pakidaje svaju krainu dla taho, kab pierasialicca ŭ lubuju inšuju. Matyvy mohuć być roznyja: siamiejnyja, ekanamičnyja, praha pryhod, niešta inšaje.

Kali mihrant kirujecca vyklučna ekanamičnymi pryčynami, to jon ekanamičny mihrant i biežancam nie źjaŭlajecca. 

U niekatorych vypadkach hetyja paniaćci, praŭda, mohuć złučacca i kambinavacca. Naprykład, kali paharšeńnie ekanamičnaha stanovišča čałavieka źviazanaje ź jahonym pieraśledam pa palityčnych, relihijnych, rasavych i sacyjalnych matyvach.

Kali niejkija dyskryminacyjnyja zachady padryvajuć dabrabyt peŭnaj etničnaj ci relihijnaj hrupy, to taki čałaviek moža być pryznany biežancam. Ale kali čałavieku prosta nie padabajecca ahulnaja ekanamičnaja situacyja ŭ dziaržavie, i jon žyvie ŭ halečy — na asnovie tolki hetaha biežancam jon nie stanie.

Vykarystoŭvajučy pravilnyja aznačeńni, nie błytajučy paniaćci, nazyvajučy mihrantaŭ mihrantami, nie raskidvajučysia słovam «biežaniec» naprava i naleva, my tym samym nie paharšajem situacyju realnych biežancaŭ. Lubuju prablemu možna vyrašyć tolki tady, kali nazyvać rečy svaimi imionami. Słovy majuć značeńnie.

Kamientary

Što pasłuchać pa historyi Biełarusi? Sabrali najlepšyja padkasty

Što pasłuchać pa historyi Biełarusi? Sabrali najlepšyja padkasty

Usie naviny →
Usie naviny

Łatuška — kamandzie Babaryki: Bolšaść vystupaje za toje, kab praciahvać cisk30

U Minpracy raskazali, jak zrabić sabie 3 studzienia vychodnym dniom

Hramadzianina Rasii Dźmitryja Łukašenku zatrymali ŭ Maskvie za narkotyki2

Kanapackaja: Dziaržaŭnyja ŚMI paroŭnu aśviatlajuć pracu ŭsich kandydataŭ u prezidenty6

U Mastach druhakłaśnik vyratavaŭ kata z sabakam ad pažaru2

Džym Kery pradaŭ asabniak u Łos-Andželesie za $20 miljonaŭ, pryčym zrabiŭ źnižku na $9 miljonaŭ

Sankcyi dla sudździaŭ, 30 miljonaŭ jeŭra dapamohi, niepryznańnie vybaraŭ-2025 — raskazvajem pra vyniki Dzion Biełarusi ŭ Bruseli25

Łukašenka padoŭžyŭ biaźviz dla jeŭrapiejcaŭ da kanca 2025 hoda

Pamiatajecie historyju pra chatnich pacukoŭ u centry Minska? Čym usio skončyłasia2

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Što pasłuchać pa historyi Biełarusi? Sabrali najlepšyja padkasty

Što pasłuchać pa historyi Biełarusi? Sabrali najlepšyja padkasty

Hałoŭnaje
Usie naviny →