Voj, jakoje fota ! Usio b źjeŭ. Darečy, draniki j razahretyja taksama smačnyja, nia tolki śviežyja...

at
navat
nie budu čytać (nie ŭmieju)) bo
moj muž (tataro-monhoł, kak ja jeho nazyvaju)) niejak skazaŭ -
po arieału rasprostranienija dranikov možno sudiť, kak daleko rasprostraniałoś našie Vielikoje Kniažiestvo Litovskoje

nuŭ. niejak tak)

i dzie b my ni byli.. jon šukaje ŭ mieniu tolki draniki i boršč
i zamaŭlaje tolki ich

voś niejak tak)

jakraz Biełaruś, Litva, Ukraina - apošnija chto dałučyŭsia da areału raspaŭsiudu dranikaŭ, užo pierad samaj I Suśvietnaj vajnoj. Hety areał supadaje z areałam niamieckaha kulturnaha ŭpłyvu, jaki jakraz dasiahnuŭ pierad toj vajnoj piku, a potym byŭ značna zvužany ŭ vyniku abiedźviuch suśvietnych vojnaŭ. A kali nie chočacca čytać, dyk viadoma, nichto nie prymusić

Gorliwy Litwin, nie.

Žvir,a čamu "nie"? čytajcie artykuł, z kankretnymi datami pa krainach. Ci ŭ vas intuityŭna-vusnaja vieda šaptuńniaŭ, jakaja va ŭmovach Biełaj Rusi zaŭždy vyšej za piśmovuju? 

Gorliwy Litwin, tamu što tak skazaŭ cepter... centnier... Ćfu Ceśler! Vy suprać? A mo vy antysiemit?

Gorliwy Litwin, a Vam hety artykuł, jak Biblija, čy Tora? Dziŭny Vy... Siońnia pišuć usie, kamu nie lanota, što chočuć, jak u hałavu zojdzie. Kankretnyja daty... U mianie kankretnyja ludzi ŭ śviedkach, a vy mnie daty, vysmaktanyja z palca. Moj pradzied małym vychoŭvaŭsia ŭ svajho dzieda, bo baćki nia mieli mahčymaści, ciažkaja šmathadzinnaja praca, pieraśled kamuniačych šakałaŭ, hoład, paźniej prosta represii. Dyk voś, toj stary vychavaciel naradziŭsia ŭ 1830-m hodzie j pražyŭ doŭhaje žyćcio (jak i sam pradzied, darečy), bolš za sto hadoŭ, pry jasnym rozumie j na svaich nahach da skonu. Jon pamiataŭ navat paŭstańnie Kalinoŭskaha, inšyja roznyja cikavyja rečy, i šmat usiaho navat z raniejšych časoŭ, pra što sam, małym, čuŭ ad svajakoŭ... Imiony, padziei, daty... Zrazumieła ž, i stoł, i zvyčki, taksama nie byli kinutymi j zabytymi, i staryja tradycyi siamji (u takich momantach, jak kuchnia) byli žyvyja šče navat u 80-ja hady, płojma historyjaŭ z realnaha žyćcia 150 hadovaj daŭniny. Było j piśmovaha šmat, nie zachavałasia... Prodki nie byli z "prostych", jak siońnia kažuć, adukavanyja, z zamiežnymi movami, z vałodańniem muzykalnaj hramataj... Nia budu šmat udavacca ŭ padrabiaznaści, tym bolš, heta pa-za temaj, ale heta paŭniejšaja łuchta, što taja strava (ja pra dzieruny tyja) pryjšła j zamacavałasia ŭ Biełarusi pierad samaj pieršaj vajnoj, praź niejki ta niamiecki ŭpłyŭ. Nikomu heta nie kažycie. Jana dakładna była na stale biełarusaŭ (na Litvie) užo ŭ pačatku 19 st., moža j raniej. Navat u roznych varyjantach, i z dadatkam morkvy, i z cybulaj, i navat z dadatkam drobna skryšanaha vysmažanaha sała... Jaki da djabła niamiecki areał, što Vy, prabačcie, mielecie?.. At, vam aby, prabačcie, źvinieć,.. kavałdaj u rejku... A ludzi ž pačytajuć, i buduć dumać, što tak jano j jość, jak Vy kažacie, albo pišacie, kali heta Vy...

Žvir, jość piśmovaja historyja, i jana dranikaŭ u Biełarusi i susiednich krainach nie fiksuje da pačatku XX st. (moža być, samaha kanca XIX st.) A spasłacca na vusnuju razmovu ź niabožčykam jaki niešta čuŭ ad inšaha niabožčyka - heta jakraz samy raspaŭsiudžany ŭ biełaruskaj humanistycy naboj. Tyja draniki na pačatku XIX st. nie krambambulaj zapivali raptam? 

Gorliwy Litwin, piśmovaje, heta taksama vusnaje, tolki zapisanaje. Vy ž moj kamentar pračytali, ci pačuli ? Tak i vašyja "piśmovyja fakty". Kimści napisana na stolki, na kolki było pačuta z słovaŭ (albo niekali vyčytana ź niezachavaŭšychsia, ci navat zachavaŭšychsia dasiul, listoŭ) niejkich śviedkaŭ, jakija bačyli... Ci vy ličycie, što tuju stravu vynajšli, albo pieraniali, akurat u momant, kali častavali joju aŭtaraŭ listoŭ časoŭ pieršaj vajny, u jakich jana zhadvajecca ? :)) Ci, pa-vašamu, naprykład (utryravana), kali vy siońnia napišacie pra štany, na jakija ŭzhadvałasia ŭ niečych listach z1915-ha, značyć z taho času im(štanam) i nakanavana isnavać u rehijonie ? :)) Ja ž čuŭ ad realnych ludziej i ź ich realnaha žyćcia, u absalutna naturalnych i niezaanhažavanych umovach. Bolš taho, peŭnyja stravy supravadžalisia historyjaj, niejkaj padziejaj, pry jakoj jany niekali padavalisia, dziela kahości, byli na stale, u niečy honar, kali chočacie, jak i muzyka, jakaja vykonvałasia, jak minimum za 50 hadoŭ da toj pieršaj vajny j niemcaŭ. Najbolš znakavaje było j piśmova, staryja viedali. Tak, nie zachavałasia, niešta było skanfiskavana albo źniščana, inšaje źvieziena vyratavaŭšymisia, i naŭrad-ci zachavałasia. Pra tych mnie amal ničoha nie viadoma, akrom što vyjechali jany cieraz Polšču j Londan u Kanadu. Mnie potym stała viadoma, što baćka sprabavaŭ ich znajści, pisaŭ niekudy, asabista źviartaŭsia da niekatorych biełarusaŭ zamiežža, u čas jašče pieršaha ichnaha źjezdu ŭ Miensku, kab dapamahli. Ničoha ŭ jaho nie atrymałasia, ja b viedaŭ. Navat važnyja dakumanty, kali baćka źviartaŭsia ŭ archivy za infarmacyjaj, nie zachavalisia, "zhareli ŭ vajnu", - taki byŭ adkaz... Dziva, što jon ŭsio ž niejak zdoleŭ damahčysia reabilitacyi svajakoŭ u toj čas (papiery zachavalisia, na ich štempiel z Pahoniaj))). Ciapier by peŭna j razhladać nia stali, pasłali b da lesu... Zachavałasia kniha muzyčnych tvoraŭ 1908-ha hoda, jaje ja na svaje vočy bačyŭ, trymaŭ u rukach, i kniha vydańnia 1836-ha hoda, jana sa mnoju. Karaciej, łuchtu Vy viarziecie, šanoŭny... Ja heta ŭsio nie dziela taho, kab Vam zapiarečyć, prosta, kab viedali, što Vy, z razumnym vyhladam, i biezapielacyjna (jak durań, značycca), tyražujecie łuchtu, i vyhladajecie śmiešna, jak toj, prabačcie, pieršaadkryvalnik siakiery pad łavaju... Praŭda.

Arieał rasprostranienija dranikov, hdie ich nie umiejut hotoviť dažie v riestoranach, dažie v kulinarnych šou.

no vaša ž mama peŭna ŭmieje

"spasłacca na vusnuju razmovu...heta jakraz samy raspaŭsiudžany ŭ biełaruskaj humanistycy naboj". Eto zabłuždienije. Vam iźviestno, čto takoje isśledovatielskoje, ili istoričieskoje intiervju, mietodika sbora ? Suŝiestvujut i tieorietičieskije, mietodołohičieskije, koncieptualnyje podchody ustnoj istorii, davno razrabotana i tiechnołohija sozdanija ustnych istoričieskich istočnikov. Eto drievniejšij puť istoričieskoho isśledovanija. Vami zatronutaja tiema kak raz objektivno i raskryvajetsia imienno v ustnych istoričieskich istočnikach, tak kak ona i prisutstvujet horazdo v bolšiej stiepieni v ustnych izłožienijach. Tie piśmiennyje matieriały, kotoryje priedstavleny v staťje, v kačiestvie jakoby piśmiennych istoričieskich istočnikov, voobŝie takovymi nie javlajutsia i nie viedut k priedłahajemym vyvodam.

Ślehka utočniu, majecie racyju. Jak prykład, pryviadu śviedčańni ludziej, što pieražyli vajnu j chałakost, jakija zbolšaha vusnyja, byli zapisanyja historykami, jak vusnyja histaryčnyja krynicy(!), ź pieršych ruk, albo pierakazanych svajakami, ź siamiejnaha koła tych niepasrednych śviedkaŭ padziejaŭ. Vusnyja krynicy historyi fiksavalisia na niejki nośbit, mahnitafonnuju stužku, papieru, navat vinił... Miemuary niejkich dziejačoŭ, taksama prykład mienavita vusnaj histaryčnaj krynicy. Razmovy śviedkaŭ (albo pierakaz u siamiejnym kole) pra padziei niejkaj daŭniny, taksama jość krynicami vusnaj historyi ! Zapisy intervju ź ludźmi, jakija vałodajuć važnaj, karysnaj infarmacyjaj - z taho ž šerahu, heta taksama fiksacyja krynicaŭ vusnaj historyi... Taksama prykładam vusnych histaryčnych krynicaŭ(!) źjaŭlajucca i historyi, pieradavajemyja z pakaleńnia ŭ pakaleńnie... Ale kamu tut heta viedać ? Hetamu miascovamu prafanu-śpiekulantu, što prylapiŭ da siabie šyldu historyka, dy vypuskaje z-pad jaje roznuju napaŭpraŭdu (što horš za chłuśniu) dy ščyruju bzduru ? Kamu tut viedać, što jsnujuć (i jany pryznajucca, razhladajucca j vyvučajucca historykami, jak vusnaja tradycyja!) navat falkłorna-histaryčnyja krynicy(!), histaryčnyja śviedčańni pieradavajemyja abradavymi śpievami, albo baładami, i t.p. ? Isnujuć adpaviednyja instytuty daśledvańnia vusnaj historyi, dzie z vusnymi histaryčnymi krynicami(!) pracujuć prafesijnyja historyki-daśledčyki... Dziŭna, što mnie, nieadmysłoŭcu, davodzicca tłumačyć heta dy źviartać na heta ŭvahu pychlivych apałahietaŭ savieckich šablonaŭ u histaryčnaj navucy... Tak i žyviem...

vusnaja historyja ničoha nie moža viedać pra čas i abstaviny źjaŭleńnia ŭ Biełarusi, Litvie, Ukrainie dranikaŭ (abo ich anałahaŭ). Tamu što nivodny čałaviek nie pamiataje ničoha pra pačatak XX st. a tym bolš pra jašče daŭniejšyja časy. I ŭ siamiejnaj tradycyi takija rečy nie pieradajucca vusna, tolki ŭ samych redkich vypadkach. mohuć pieradavacca recepty, ale nichto nie źviartaje ŭvahu na čas źjaŭleńnia, na daciroŭku. Heta pytańnie možna daśledavać tolki z dakumientalnych krynic, a taksama šlacham supastaŭleńnia z dalnimi i bližnimi susiedziami. I pa dranikach jość absalutna jasnaja karcina: śviedčańni pieršych biełaruskich haziet, uspaminy Ułaščyka - heta pieršaja fiksacyja dranikaŭ, 1910-ja hady. Jany mahli źjavicca nu chaj na 20 hadoŭ raniej, kaniešnie ž z zachadu, tady heta byli b 1890-ja, ale heta supier aptymistyčny prahnoz, nasamreč u hetyja časy tolki i źjaŭlajucca źviestki pra bulbianyja aładki ŭ Hiermanii i inšych krainach Jeŭropy. Budu žyvy i zdarovy, hadoŭ praz 10 mahčyma naźbiraju jašče bolš dakładnuju karcinu ŭźniknieńnia i raspaŭsiudu kancepcyi aładak z tarkavanaj bulby.

Gorliwy Litwin, aj, chto vam tut davodzić čas i abstaviny źjaŭleńnia ? Ja ? Nie. Heta nie mahčyma "vyličyć" dakładna, karystajučysia tymi matarjałami, jakija vy prapanujecie. Vy možacie vyznačyć čas, kali pra tuju stravu ŭvohule pačali pisać, a nie kali jana źjaviłasia j jakim čynam heta adbyłosia, ź niamieckim upłyvam, ci bieź jaho. A pisać hazety pačynajuć nie abaviazkova praz źjaŭleńnie čahości novaha, ale j praz banalnuju cikavaść da takoj infarmacyi, praź raptam uźnikšuju zapatrabavanaść u čytača, da niejkaj śpiecyfičnaj padziei, praz uražańni aŭtara, praz uspamin, navat praz fakt źjaŭleńnia samoj haziety, jakaja raniej prosta nie vydavałasia, nia vychodziła ŭ śviet, i jašče tysiačy inšych, dalokich ad pryrody samoj źjavy, tryhieraŭ, prymusiŭšych uźniać temu na svaje staronki... Tyja listy jość ni čym inšym, jak prykładam vusnych krynicaŭ infarmacyi, jak i źviestki ź pieršych biełaruskich haziet, jak i matarjały, što dali Ŭłaščyku padstavy dla jahonych mierkavańniaŭ. Maja ž analahičnaja infarmacyja, zachavaŭšajasia cieraz pakaleńni, abviarhaje vašyja vysnovy, h.z. nia ŭsio, što pisali pieršyja biełaruskija hazety, daje adkaz na śvidrujučaje Vas pytańnie. Jak minimum, data ssoŭvajecca hadoŭ na 70-80, ale nie fiksujecca ... Tut bolš nadało b jasnaści, naprykład, vyznačeńnie času źjaŭleńnia ŭ biełaruskich haspadyń patrebnych dla pryhatavańnia dranikaŭ rečaŭ, naprykład tarki, a nie pošuk hazetnych publikacyjaŭ. Voś nad čym papracujcie, kali majecie sapraŭdnuju cikavaść da pytańnia. Daju padkazku, pieršy pratatyp tarki ŭźnik u Francyi, až u 16 st., a vykarystoŭvałasia pryłada dla zdrabnieńnia syru...