Razam z velcom my koratka zanatavali historyi pośpiechu piaci hierojaŭ — biełarusaŭ. Ich šlach ad škoły da ŭłasnych prajektaŭ. Chaj heta natchnić vas prydumlać, stvarać i rabić Biełaruś lepšaj.
Kali vy, vašy siabry, dzieci albo dzieci vašych siabroŭ vučacca ŭ 10 ci 11 kłasie: da 11 listapada jany jašče mohuć padać zajaŭku na sacyjalna-adukacyjny prajekt velcom YOUTH i prapanavać svaju ideju ŭ halinie technałohij, kultury ci inkluzii. Padavacca mohuć absalutna ŭsie vučni 10-11 kłasaŭ, jakija chočuć źmianić suśviet. Aŭtary samych cikavych idej atrymajuć mahčymaść pieranieści ich z teoryi ŭ praktyku, vystupić na TEDxYouth@Minsk i, bolš za toje, vyjhrać iPhone Xs.
Ihar Machaniok, techničny kiraŭnik Facebook
— Maja maci pracavała prahramistkaj, tamu ŭ 1990-ja ŭ nas doma stajaŭ kampjutar. Na toj momant heta było redkaściu dla Minska. Spačatku ja prosta hulaŭ u kampjutarnyja hulni, a paśla pačaŭ raźbiracca, jak napisać štości samastojna — stryječny brat padkinuŭ knihu pa prahramavańni.
Maci nastojliva vadziła mianie ŭ spartyŭnyja siekcyi: viełasport, tenis. Heta mianie mała cikaviła, ale dakładna paspryjała raźvićciu. Nieviadoma, jak skłaŭsia b moj los, kali b usiaho hetaha nie było. Jasna, što lubomu tynejdžaru, jakomu niešta cikava, treba ŭvieś čas šukać mahčymaści hetym zajmacca: nie doma, dyk u škole, u siabroŭ i hetak dalej.
Navučańnie ŭ VNU nie zrobić prahramistam: mnohija maje adnakurśniki ŭ vyniku zajmajucca zusim inšymi spravami. Treba, kab tabie vielmi padabałasia prahramavać. Adno žadańnie dobra zarablać nie dapamoža stać dobrym śpiecyjalistam.
U Google ja trapiŭ dziakujučy rekamiendacyi adnakłaśnika Juryja Mielničaka. Ale heta nie značyć, što ŭ vialikich kampanijach možna raspačać karjeru tolki tak. U Facebook ja prabivaŭsia ŭžo sam, praz zvyčajnaha rekruciora.
Viadoma, trapić z Google u Facebook praściej, čym z maleńkaj biełaruskaj kampanii ŭ mižnarodnuju, adnak ja ŭsim raju sprabavać svaje siły. Važny sam fakt, što vy advažylisia padać zajaŭku. Prosta znajdzicie cikavuju vam kampaniju ŭ luboj krainie i napišycie im.
Navat kali vam admoviać, možna pasprabavać prajści intervju i zadańni znoŭ praz paŭhoda ci hod. U Facebook pracuje kala 50 biełarusaŭ, siarod ich i dyzajniery, i inžyniery — daloka nie va ŭsich byli niejkija rekamiendacyi.
Hałoŭnaje ŭ luboj śfiery — praciahvać samaadukacyju. Minimum paŭhadziny ŭ dzień ja vydatkoŭvaju na čytańnie karysnych knih.
U majoj śfiery jość dva typy samaadukacyi. Pieršy tyčycca novych kirunkaŭ prahramavańnia, nakštałt machine learning. Druhi, jaki mnie značna cikaviejšy, źviazany z kamunikacyjami: lidarstva, prodažy, praca ŭ kamandzie. Heta toje, što patrebna ŭsim, niezaležna ad prafiesii, i časam dapamahaje nie tolki ŭ pracy.
Śfiera prahramavańnia maje patrebu ŭ dobrych śpiecyjalistach. Ja baču, jak aktyŭna raźvivajucca biełaruskija startapy: rynak macniejšy, čym byŭ navat 5 hod tamu. Ja raju ŭsim biełarusam z pradprymalnickaj žyłkaj, jakija mohuć stvarać niešta techničnaje, zajmacca hłabalnymi startapami, aryjentavanymi nie tolki na biełaruski rynak. Tak praściej znajści inviestaraŭ.
Kacia Cikota, dyzajnierka
— Da 17 hod ja žyła ŭ vioscy, vučyłasia ŭ zvyčajnaj škole. Akramia teatralnaha hurtka i makrame, jakija ja naviedvała, inšych siekcyj tam nie było. Rasła zvyčajnym dziciom, jakoje staranna robić uroki i vučyć vieršy pa litaratury, začytvajučy ich tatu.
Jon u mianie pa adukacyi — tapohraf, maci — hieołah. Jany šmat pracavali, nie było takoha, kab niechta ź ich siadzieŭ biez spravy. Tata i siońnia pracuje prarabam amal biez vychodnych. U mianie nikoli nie było kryŭdy, što my žyviom ściplej, čym inšyja siemji.
Kali mnie chaciełasia nabyć niejkuju reč, ja sama zarablała na jaje hrošy. Naprykład, źbirała ŭ kałhasie bulbu: u 10-m kłasie navat pakazała najlepšy vynik u rajonie na ŭboračnaj.
Jašče ŭ dziacinstvie zrazumieła, što ŭ mianie dobra atrymlivajecca rabić štości rukami, uvasablać roznyja idei z hałavy. Ale ŭ starejšych kłasach nie viedała, kim budu. Abirała miesca dla atrymańnia vyšejšaj adukacyi pa-dziciačamu, mietadam vyklučeńnia: «Moža, mnie pastupić u Lidu, bo maju maci zvać Lida? Tolki ž tam možna vyvučycca tolki na cyrulnicu. A, moža, na bijołaha, bo mnie dobra dajucca chimija ź bijałohijaj?». U vyniku ja i pastupiła na hieohrafa-bijołaha.
Zastacca ŭ sistemie adukacyi, raz pasprabavaŭšy, ja nie zdoleła. Nie vieryła, što zmahu samarealizavacca. Vyrašycca zaniacca adzieńniem i całkam źmianić žyćcio taksama było niaprosta. Było strašna iści napierad, ale ja adčuvała, što i nazad ruchacca nie mahu, mnie treba było zrabić krok.
Samaje strašnaje — pačać. Kali hety etap projdzieny, dalej užo ŭsio ruchajecca niejak samo saboj.
U luboj spravie aryjenciry dajuć dźvie rečy. Pieršaja — adkaz na pytańnie, dla čaho ty ŭsio heta robiš, jakim ty bačyš siabie praz 5-10 hadoŭ (ščyra pryznajusia, u mianie z hetym i ciapier ciažkaści). I druhoje — heta nastaŭnik. Kali jon jość, to što b ni adbyłosia, ty nikoli nie zastaniešsia adzin. Idealna, kali hetym nastaŭnikam, čałaviekam, jaki adkryje schavanyja reziervy, stanie niechta ź siamji.
Kali parazvažać, ci zmahła b ja realizoŭvacca hetaksama, zastaŭšysia ŭ vioscy… Dumaju, nie. Uvohule, abapirajučysia na svoj dośvied,
ja vystupaju za toje, kab dzieci źjazdžali ad baćkoŭ i žyli samastojna, jak tolki im spaŭniajecca 17 hod. Baćki nie pavinny pražyvać žyćcio svaich dziaciej.
Dumak źjechać ź Biełarusi ŭ mianie niama, niahledziačy na našy realii. Kalekcyju džynsaŭ dla ludziej ź invalidnaściu dla našaj fokus-hrupy, naprykład, na pradpryjemstvie, jakoje nam paraili ŭ «Biellehpramie», adšyvali 9 miesiacaŭ zamiest 3 tydniaŭ, jak było damoŭlena. I ja ničoha nie mahła z hetym zrabić. Było baluča ad biezvychodnaści, apuskalisia ruki… Ale
ŭsio, što ni adbyvajecca z nami, patrebna jak dośvied.
Rečy, jakija ja rabiła ź vintažnaha adzieńnia, zaprasili prademanstravać na Biełaruskim tydni mody litaralna praz hod isnavańnia prajekta Tikota Unique.
Ciapier ja pryjšła da sacyjalnych prajektaŭ: TIKOTA MAMA (adzieńnie dla ciažarnych i kormiačych maci) i TIKOTA INCLUSIVE (kalekcyja dla ludziej ź invalidnaściu). Dla mianie heta jak vychad na novy ŭzrovień asensavańnia, kudy pryviali dośvied i ŭzrost. Dumaju, u niejki momant kožny z nas prychodzić da taho, kab bačyć nie tolki siabie, svaje ambicyi, ale i inšych ludziej, ich prablemy.
Andruś Biezdar, zasnavalnik architekturnaha biuro ZROBYM architects i brenda adzieńnia UND
— Z rańniaha dziacinstva ja razmaloŭvaŭ usio. Špalery, usio. Viadoma, baćki vyrašyli addać mianie ŭ mastackuju škołu. Ja b, moža, i staŭ mastakom, ale škoła źmianiła ŭchił z mastackaha na architekturna-mastacki. Da taho ž, u mianie byŭ adnakłaśnik Cialcoŭ — u jaho baćka i starejšy brat mieli svaju architekturnuju kantoru. I ja ŭžo ŭ 7 kłasie zrazumieŭ, što hrošy tam. Bo ŭ mastactvie ich mała.
Va ŭniviersitecie ja paznajomiŭsia z razvažlivym chłopcam Alaksiejem Karablovym. Jon mnie skazaŭ, što razumnyja ludzi rana ci pozna ŭsio adno adkryvajuć svaju spravu. I pačynać treba jak maha raniej, kab chutčej prajści ŭsie etapy sprob, niaŭdač i pamyłak. Da taho ž, u nas była meta: paśla zakančeńnia ŭniviersiteta raźmierkavacca va ŭłasnuju firmu.
(Andruś nikoli ŭ žyćci nie pracavaŭ na kahości, kali nie ličyć dośviedu ŭpakoŭščyka miuśli, kim jon padpracoŭvaŭ jašče ŭ škole — Red.)
Viedaŭ, kab raspačać svaju spravu, viadoma, nie chapała. Adkazy na pytańni šukali ŭ internecie. Pieršych supracoŭnikaŭ najmali navat nie siarod svaich adnakurśnikaŭ, bo jany ličyli nas varjatami i nie pahadžalisia z nami pracavać. Pracavali sa studentami kaledža pry BNTU.
Architektar pavinien być nie tolki vielmi erudziravanym čałaviekam, viedać techničny bok spravy, raźbiracca ŭ mastactvie, historyi, fiłasofii, ale i ŭmieć razmaŭlać. Namalavać prajekt — pałova pracy. Jaho jašče treba pradać.
Urešcie na nas-taki padali ŭ sud. My jaho prajhrali, spłacili klijentu 2000 dalaraŭ, zvolnili ŭsich supracoŭnikaŭ i stali dumać, što rabić dalej.
Tady da nas dajšło. Kab być paśpiachovymi, treba najmać na pracu ludziej, razumniejšych za nas z Alaksiejem. I heta spracavała! My tady sabrali vielmi mocnuju kamandu. Čatyry čałavieki, jakija kaliści pracavali ŭ nas, adkryli ŭžo svaje architekturnyja biuro.
Ja zamiežnuju movu viedaju drenna, tamu pieramovy z zamiežnikami viadzie ŭ asnoŭnym Alaksiej (30% zamoŭ — zamiežnyja). Ale ja płanuju naniać repietytara pa anhlijskaj movie, jaki b prychodziŭ da nas u studyju i vučyŭ movie nie tolki mianie, ale i ŭsich našych architektaraŭ. Šmat mahčymaściaŭ napieradzie, šmat cikavaj pracy. My ŭsio jašče pa-tvorčamu hałodnyja.
Andrej Kim, zasnavalnik prajekta «Kinakonh» — prafiesijnaja ahučka kino pa-biełarusku
— Ź dziacinstva sa mnoj zastajecca adno zachapleńnie, aktualnaje pa siońnia: ja zajmaŭsia vakałam, praciahvaju śpiavać i ciapier.
Repietycyi, hastroli z choram — času na inšyja pazakłasnyja cikaŭnaści ŭ mianie nie było. Zdarałasia, što ŭ škole ja źjaŭlaŭsia radziej, čym na zaniatkach pa vakale: mianie navat chacieli pakinuć na druhi hod. Ale, kali ščyra, mianie heta nie chvalavała: škołu ja nie lubiŭ.
Choć ja i chadziŭ u adnu z elitnych biełaruskamoŭnych himnazij Minska, ničomu dobramu mianie tam nie navučyli. Było adno praviła: treba być, jak usie.
Nastaŭnikaŭ, jakija mnie štości dali, možna pieraličyć na palcach adnoj ruki. Praŭda, u Kołasaŭskim licei, dzie ja vučyŭsia paźniej, situacyja była ŭžo lepšaj.
Što mianie sapraŭdy raźviła, dyk heta ŭdzieł u debatach i hulni «Što? Dzie? Kali?».
Ja nikoli nie byŭ lidaram, ale čamuści staŭ kapitanam kamandy. Tam ja vučyŭsia pracavać u kamandzie. Kali ty kapitan, hałoŭny, ty musiš prymać rašeńni i nieści za ich adkaznaść. Mienavita ty adkazvaješ za ŭsie pamyłki kamandy.
Svaje pieršyja hrošy ja zarabiŭ jašče ŭ škole — śpievami. Usio addavaŭ baćkam.
Praŭda, adnojčy pasvaryŭsia ź imi i kab suciešyć siabie, zalez u tyja źbieražeńni, uziaŭ 10 dalaraŭ i kupiŭ sabie štości. I prajhraŭ: abmianiaŭ hrošy pa aficyjnym kursie, a jon byŭ zusim niavyhadny. Nu i treba razumieć, što 10 dalaraŭ tady byli niemałoj sumaj: pryblizna ŭ toj ža čas maci zarablała kala 30 dalaraŭ u miesiac.
Paźniej ja mieŭ svaje źbieražeńni z taho, što, naprykład, viarstaŭ sajty. Paśla vyklučeńnia z BDU pracavaŭ navat dvornikam.
Kali ja vioŭ pieramovy z kinateatrami, kab pakazvać filmy ź biełaruskaj ahučkaj, razumieŭ, što ŭsie ciažkaści — heta moj šlach. Možna było b pačać nyć, što maje baćki — nie miljaniery, nie čynoŭniki vysokaha ranhu, ź jakimi b usio davałasia ŭ razy praściej. Nyć, što ja nie taki śvietłaskury, jak inšyja, što mianie dyskryminujuć i tamu ŭ mianie ničoha nie atrymlivajecca… Ale heta samy kiepski z usich varyjantaŭ.
Vielmi važna navučycca nie zaležać ad minułaha. Pamyłki baćkoŭ, učynki prodkaŭ, ułasnyja parazy i pravały ŭ minułym nie pavinny vyznačać ciabie ŭ budučyni. Paśpiachovy čałaviek zdolny pieraadoleć kryzis i na im vučycca.
Pavieł Sapoćka, dyrektar Nacyjanalnaha histaryčnaha muzieja
— Ja zahareŭsia hetym jašče ŭ pačatkovaj škole. Mnie było vielmi cikava stvarać, naprykład, školnuju naścienhazietu, arhanizoŭvać śviaty i zajmalnyja sustrečy. Ja nie maryŭ być tvorčaj asobaj, ale ja maryŭ abjadnoŭvać tvorčych ludziej dziela jakoj-niebudź cikavaj spravy.
Škołu ja nie vielmi lubiŭ, bolš času pravodziŭ u pazaškolnych hurtkach i abjadnańniach. Vučyŭsia ŭ Maładziečnie, tam u Pałacy kultury pracavała aśvietnickaje abjadnańnie «Śvietač». My ładzili imprezy, sustrečy. Vielmi mocnaj była krajaznaŭčaja praca. Potym, va ŭniviersitecie i paśla, z tymi ludźmi, ź jakimi ja paznajomiŭsia ŭ čas «Śvietača», mianie nie raz zvodziŭ los.
Praca ŭ muziei vielmi roznabakovaja. Heta i navukovaja, i vydavieckaja, i mižnarodnaja, i fondavaja, i vystavačnaja dziejnaść. Šmat sił vymahaje finansava-haspadarčaja rabota. Kožny dzień davodzicca niešta rabić upieršyniu, toje, čaho raniej nie rabiŭ. I, kaniešnie ž, praciahvać vučobu.
Akramia adukacyi, jakuju ja ciapier atrymlivaju va Univiersitecie kultury — ja aśpirant kafiedry kulturałohii, pastupiŭ u Akademiju kiravańnia. Ale ja liču, što
najlepšaja navuka — heta praca z razumnymi, daśviedčanymi ludźmi. Šmat paradaŭ ja biaru ŭ svaich starejšych kaleh, nastaŭnikaŭ.
Ciapier ja šmat dumaju nad tym, jak pryciahnuć u muziej naviednikaŭ. Zamanić možna tolki cikavymi, sučasnymi prajektami. Dziela hetaha my šmat jeździm pa muziejach inšych krain, nabirajemsia vopytu. Nu i pracujem z dnia ŭ dzień, kab kožny žychar krainy viedaŭ, što historyka-kulturnaja spadčyna Biełarusi — heta naš honar.
Siońnia ŭ školnikaŭ bieźlič mahčymaściaŭ zajavić pra siabie. Da 11 listapada vučni starejšych kłasaŭ mohuć padać zajaŭku na sacyjalna-adukacyjny prajekt velcom YOUTH, apisaŭšy ŭłasnuju ideju ŭ adnym z troch napramkaŭ (technałohii, kultura, inkluzija). Aŭtary samych cikavych idej atrymajuć mahčymaść pieranieści ich z teoryi ŭ praktyku, vystupić na TEDxYouth@Minsk i vyjhrać iPhone Xs.
Dyk sprabujcie! Usie padrabiaznaści pa spasyłcy
Kamientary