U Šviejcaryi paralizavanamu mužčynu ŭžyvili impłanty ŭ mozh i chrybietnik. Ciapier jon znoŭ moža chadzić
Žyćcio hałandca Hierta-Jana Oskama, paralizavanaha 12 hadoŭ tamu ŭ vyniku viełasipiednaj avaryi, u korani źmianiłasia dziakujučy novaj technałohii mazhavych impłantaŭ.
Elektronnyja impłanty biazdrotavym šlacham, praz druhasny impłant u chrybietniku, naŭprost tranślujuć jaho dumki naham, prymušajučy ich iści. Usia sistema znachodzicca ŭ ekśpierymientalnaj stadyi, ale pa słovach ekśpiertaŭ, heta vielmi abiacalny ekśpierymient, piša Bi-bi-si.
Mužčyna ciapier zdolny nie tolki chadzić, ale taksama stajać u viertykalnym stanoviščy i padymacca pa prystupkach.
«Ja adčuvaju siabie małym, jaki tolki vučycca chadzić, — pryznaŭsia Oskam u intervju Bi-bi-si. — Heta byŭ doŭhi šlach, zatoje ciapier ja mahu stajać na nahach i navat vypić piva ź siabrami. A heta ž takoje zadavalnieńnie, pra jakoje mnohija ludzi navat nie zadumvajucca».
Aŭtarami novaj raspracoŭki, pra jakuju paviedamlaje vydańnie Nature, byli šviejcarskija daśledčyki. A tonkuju chirurhičnuju apieracyju pa pierasadcy impłantantaŭ praviała niejrachirurh z Univiersiteta Łazany prafiesar Džosielin Błoch.
Pavodle jaje słoŭ, usia hetaja sistema znachodzicca na pačatkovaj stadyi raspracoŭki i projdzie jašče šmat hadoŭ, pierš čym joju zmohuć šyroka karystacca paralizavanyja ludzi. Adnak navukoŭcy imknucca ŭsimi siłami paskoryć hety praces.
«Dla nas važna nie prosta pravieści navukovy ekśpierymient, ale ŭ kančatkovym vyniku zabiaśpiečyć dostup da hetaj technałohii ludziam z traŭmami chrybietnika, jakija pastajanna čujuć ad daktaroŭ, što im treba pryvykać da taho faktu, što jany ŭžo nikoli nie zmohuć chadzić», — skazała prafiesar Błoch u intervju Bi-bi-si.
Apieracyju pa adnaŭleńni zdolnaściaŭ Hierta-Jana Oskama da samastojnaha pieramiaščeńnia vykanali ŭ lipieni 2021 hoda. Prafiesar Błoch zrabiła dźvie kruhłyja adtuliny pa piać santymietraŭ u dyjamietry pa abodva baki jaho čerapa, u toj vobłaści mozhu, jakaja adkazvaje za kantrol ruchu. U hetyja adtuliny byli źmieščanyja dva impłanty dyskapadobnaj formy, jakija tranślujuć sihnały mozhu, heta značyć pa sutnaści žadańni Hierta-Jana, na dva sensary, zamacavanyja na śpiecyjalnym šlemie, jaki jon nadziavaje na hałavu.
Šviejcarskija navukoŭcy raspracavali ałharytm, jaki praz druhi impłant u śpinnym mozhu pieraŭtvoryć hetyja sihnały ŭ instrukcyi dla ciahlic noh. Hety druhi impłant prafiesar Błoch mudrahielista padłučyła da niervovych kančatkaŭ, zadziejničanych u pracesie chady.
Praź niekalki tydniaŭ trenirovak daśledčyki vyśvietlili, što paralizavany mužčyna moža nie tolki stajać na nahach, ale i pierasoŭvacca, praŭda, z dapamohaj chadunkoŭ.
Pa słovach kiraŭnika hetaha navukovaha prajekta, prafiesara Hrehuara Kurcina ź fiederalnaj Politechničnaj škoły Łazany, ruch paralizavanaha zapavolvajecca, ale płaŭna.
«Heta vielmi kranalna — bačyć, jak naturalna jon ruchajecca, — kaža navukoviec, — u paraŭnańni z tym, što było dastupna raniej, heta vielizarny zruch».
Novyja mazhavyja impłantaty byli stvoranyja na asnovie papiarednich raspracovak prafiesara Kurcina, u jakich dla adnaŭleńnia zdolnaści da ruchu vykarystoŭvalisia tolki impłanty ŭ śpinny mozh. Jon uzmacniaŭ słaby sihnał, jaki idzie ad hałaŭnoha mozhu da paškodžanaj častki chrybietnika, i supravadžaŭsia dadatkovymi zaprahramavanymi sihnałami z kampjutara.
Oskam — nie pieršy pacyjent, jaki atrymaŭ pazvanočnyja impłanty. U 2018 hodzie takuju apieracyju zrabili Devidu Mzieje, pryčym nastolki paśpiachova, što jany z žonkaj paśla hetaha zmahli začać dzicia.
Paźniej padobnuju apieracyju zrabili Mišelu Rakaci, jaki całkam straciŭ adčuvalnaść u abiedźviuch nahach paśla avaryi na matacykle. Jon taksama pačaŭ chadzić dziakujučy šviejcarskaj technałohii.
Abodvum mužčynam dapamahła novaja technałohija, adnak u ich vypadku ruchi, całkam zaprahramavanyja kampjutaram, nahadvajuć ruchi robata. Im davodzicca padładžvacca pad hetuju prahramu, i kali adbyvajecca raśsinchranizacyja, davodzicca spyniacca i prahramavać usio nanova.
Da ŭžyŭleńnia mazhavoha impłantu Hiert-Jan abychodziŭsia adnym chrybietnym. Ciapier, pavodle jaho, jon našmat lepš kantraluje svaje ruchi.
«Raniej u mianie było adčuvańnie, što hetaja sistema kiruje mnoj, a ciapier ja sam kantraluju jaje», — pryznajecca jon.
Zrešty, ni papiaredniaja, ni novaja sistema nie mohuć vykarystoŭvacca na pastajannaj asnovie. Jany zanadta hruvastkija i znachodziacca ŭ stadyi raspracoŭki.
Ale pacyjenty mohuć karystacca imi prykładna pa hadzinie niekalki razoŭ na tydzień u pracesie reabilitacyi. Sam praces chady treniruje ich ciahlicy, i navat kali sistema adklučajecca, peŭnaja zdolnaść da ruchu zachoŭvajecca, tak što jość padstavy mierkavać, što paškodžanyja niervovyja vałokny adnaŭlajucca.
Kančatkovaj metaj navukoŭcaŭ zastajecca minijaciuryzacyja ich pryłady. Ciapier zasnavanaja prafiesaram Kurcinam kampanija Onward Medical zajmajecca ŭdaskanaleńniem technałohij z metaj ich kamiercyjnaha prymianieńnia, kab ludzi mahli karystacca hetymi pryładami ŭ paŭsiadzionnym žyćci.
«Usio jašče napieradzie, — kaža prafiesar Kurcin, — Hiert-Jan atrymaŭ impłanty praz 10 hadoŭ paśla avaryi, a ŭjavicie, što było b, kali b my ŭžyli našu sistemu ŭsiaho praź niekalki tydniaŭ paśla traŭmy. Patencyjał dla adnaŭleńnia byŭ by vielizarnym».
«Tania, my z taboj!» Ułady zapuścili fłešmob u padtrymku žančyny ŭ čyrvona-zialonym VIDEA23
Kamientary