24 maja ŭ suśvietny prakat vyjšaŭ film «Furyjosa: Chroniki Šalonaha Maksa» (Furiosa: A Mad Max Saga), śpin-of i siužetny prykvieł znakamitaha postapakaliptyčnaha bajevika. Čaho ad jaho čakali i što ŭ rešcie atrymałasia?
Novy film režysiora Džordža Milera raspačynajecca biblejskaj scenaj hrechapadzieńnia, kali małaja hareza Furyjosa (Aliła Braŭn) zryvaje dla siabie i siabroŭki dva sakavityja płady z dreva. Dziaŭčynki stanoviacca śviedkami palavańnia čužyncaŭ-bajkieraŭ na dzičynu ŭ ichnich Edemskim sadzie.
Sa słoŭ, jakija hučać za kadram, my daviedvajemsia, što čałaviečaja cyvilizacyja daŭno pała ŭ biaskoncych kanfliktach, a płanieta pieratvaryłasia ŭ zabrudžanuju radyjacyjaj pustaš.
Zialonyja ziemli tysiač matak u hłybini pustyniaŭ Aŭstralii — adzin ź niešmatlikich schavanych aazisaŭ, dzie ŭsio jość. Tut dosyć čystaj vady, kvitnieje les, vodziacca dzikija žyvioły, a vyžyłyja ludzi viaduć tradycyjnuju haspadarku ŭ harmonii z pryrodaj i zdabyvajuć enierhiju z dapamohaj vietrakoŭ.
U hetaj eka-kamunie panuje sapraŭdny matryjarchat — usim zapraŭlajuć miascovyja vajarki-amazonki, a niešmatlikim mužčynam adviedziena druhasnaja rola. Hety raj my bačym usiaho paru imhnieńniaŭ — jak mimalotnuju zdań, jakaja chutka źniknie i bolš nikoli nie vierniecca.
Furyjosa sprabuje pieraškodzić bajkieram, ale sama stanovicca ichniaj achviaraj, jaje vykradajuć z rajskaha sadu. Naŭzdahon pa pustečy vonkavaha śvietu za vykradalnikami imčycca jejnaja maci Mery Džo Basa (Čarli Frejzier), jakoj amal udajecca vyratavać dačku. Žančyny viedajuć, što važniejšaje za ichniaje žyćcio — čaho b heta ni kaštavała, źbierahčy tajamnicu svajho zialonaha kraju.
Dziaŭčynka traplaje ŭ ruki lidara bajkierskaj ardy. U biełych abłačeńniach, z doŭhaj baradoj i vusami, jon słuchaje parady svajho mudraha vieščuna — vobraz, jaki pasavaŭ by caru Sałamonu ci karalu Arturu. Ale Demientusa (Krys Chemsvart) vydaje navat imia: z łatyni demiencyja aznačaje varjactva. Jon taki ž šalony i luty, jak i toj mužčynski śviet, u jaki Furyjosa traplaje.
Na kantraście z žanočym rajem tut pabudavana ŭsio — niedachop vady i ježy, chvaroby, kalectvy, brud, ciemrašalstva, varožaść, hvałt, mašyny i paliva.
Čystaja va ŭsich sensach Furyjosa — kaštoŭnaja dzikovinka, jakuju prahnie zajmieć charyzmatyčny lidar. I nie tolki jon.
Vajna ŭsich suprać usich nikoli nie spyniałasia. Maleńkaja vajarka stanovicca raźmiennaj manietaj u pieramovach Demientusa, jaki prahnie jašče bolš słavy i ŭłady, ź Nieśmiarotnym Džo (Lejčy Chałm), vaładarom Cytadeli, viadomym nam pa aryhinalnaj kinastužcy «Šalony Maks: Daroha lutaści».
U Cytadeli jość i vada, i ježa, ale Furyjosie za ich daviadziecca zapłacić — stać adnoj z žonak u haremie, što musiać naradžać zdarovych dziaciej svajmu haspadaru.
Małoj Furyjosie staje rozumu i sprytu, kab paźbiehnuć hanarovaha rabstva i seksualnaha hvałtu. Jana, chavajučy svaju asobu, stanovicca kaštoŭnym členam postapakaliptyčnaha hramadstva, zdabyvajučy sabie pažytak ułasnymi navykami.
Dziaŭčynka vyrastaje z marami pra toje, kab viarnucca ŭ rodny kraj i adpomścić svajmu kryŭdzicielu. Furyjosa (Ania Tejłar-Džoj) dbajna źbierahaje kostku ad piersika, jaki zastajecca adnymi napaminam pra radzimu, a paśla stanie jaje adpłataj.
Na svaim šlachu da zhublenaha raju jana sustrakaje ŭsiaho adnaho dobraha čałavieka, ale, jak kaža adzin z hierojaŭ filma — «u Pustečy dobrym być nielha». U hetym śviecie nie moža vyžyć dobry, tolki adčajnyja — jak Furyjosa, jakaja raz za razam padymajecca paśla ŭdaraŭ losu.
Śviet «Šalonaha Maksa» vielmi eklektyčny, jon padobny adrazu da ŭsiaho, što było ŭ čałaviečaj historyi: ad biblejskich matyvaŭ da sučasnaj masavaj kultury. Naprykład, stary i mudry Historyk (Džordž Šaŭcoŭ), jaki daje parady małoj dziaŭčynie, a paśla vystupaje apaviadalnikam — vylity Handalf ci Merlin, — kamu jaki fandom bolš daspadoby.
Ale najbolš «Furyjosa» padobna da «Ilijady» Hamiera: tut i vykradańnie cudoŭnaj dziaŭčyny, i kanflikt polisaŭ, i ździek nad ciełam hieroja, pryviazanym da kalaśnicy, i navat «Trajanski koń»!
U pustynnych krajavidach i hetaj eklektycy šmat paralelaŭ sa śvietam «Dziuny», dzie taksama roznyja histaryčnyja pieryjady i kultury byli pieramiašanyja. I tym bolš simvalična, što Ania Tejłar-Džoj źniałasia i ŭ «Dziunie» Vilniova, i ŭ «Furyjosie».
Usie filmy ŭ suśviecie «Šalonaha Maksa» z kanca 1970-ch hadoŭ źniaŭ adzin i toj ža aŭstralijski kinarežysior Džordž Miler. Ci možna tak doŭha paśpiachova daić adnu i tuju ž karovu? Zdajecca, što nie.
Stužka zmantavana amal biezdakorna. Navat sceny bajoŭ u «Furyjosie», jakija składajuć ilvinuju častku jejnaha chronamietražu, nie vyklikajuć zvykłaha žadańnia pieramatać da taho momantu, kali pačniecca apaviadańnie pa sutnaści. A voś z sutnaściu ŭ filma vialikija prablemy.
Pieršyja filmy sieryi, jakija vyjšli ŭ kancy 1970 — 1980-ch hadach, byli adlustravańniem niadaŭnich padziej Chałodnaj vajny i enierhietyčnych kryzisaŭ, kali zdavałasia, što dziaržavy źniščać śviet u baraćbie za mahutnaść i resursy.
Siońnia pytańnie ekałohii hučyć nie mienš vostra, ale na paradku dnia baraćbu za resursy źmianili zusim inšyja hłabalnyja pytańni — hiendarnaj roŭnaści, dyskryminacyi, seksualnaści.
Hetyja tendencyi znajšli adlustravańnie ŭ filmie 2015 hoda: pobač z hałoŭnym mužčynskim piersanažam źjaŭlajecca nie mienš mocnaja hierainia Furyjosy (tady jaje syhrała Šarliz Teron). Ad novaha filma sieryi čakali jašče bolšaj prafieminisckaj optyki, ale nie atrymali ničoha novaha.
Furyjosu pamianiali kresłami z hałoŭnym mužčynskim piersanažam, ale ad pieramieny miescaŭ składajemych suma čamuści nie źmianiłasia. Akazałasia, što dla pośpiechu treba niešta bolšaje, čym rabić vyhlad, što płyvieš pa ciačeńni hiendarnaha mejnstrymu.
Heta ŭsio jašče hrateskna-maskulinnaje kino, za tym vyklučeńniem, što sami mužčyny (pieravažna hiejmiery), jakija byli hałoŭnymi hledačami sieryi, mohuć atajasamlać siabie tolki z urodami, jakija atačajuć Furyjosu.
Dyj sam typaž hieraini-vajarki — heta pradukt patryjarchalnych ujaŭleńniaŭ staražytnaści, kali žančyna moža być na roŭnych z mužčynam, tolki kali stanie jahonaj kopijaj. Takaja situacyja nie spryjaje papularnaści ni ŭ mužčynskaj aŭdytoryi, ni ŭ žanočaj.
«Furyjosie» brakuje taksama drajvu i varjactva aryhinalnaha filma. Mienš ryku matoraŭ, mienš vybuchaŭ, mienš ekstravahantnych varjataŭ z abodvuch bakoŭ i mašyn, jakich pieratvarajuć u mietałałom.
Tut niama zapaminalnych vobrazaŭ, što byli ŭ «Šalonym Maksie», nakštałt hitarysta-ahniamiotčyka. Niama i raźvićcia hieraini, choć my bačym značny pieryjad z žyćcia vajarki: jakoj była ŭ Zialonaj ziamli, takoj i zastałasia za doŭhija hady vyžyvańnia ŭ Pustečy.
Niemahčyma nazvać Furyjosu i maralnym etałonam — z samaha dziacinstva jana była hatovaja chaładnakroŭna zabivać dziela dasiahnieńnia svajoj mety. Možna zapiarečyć, što takoje voś žyćcio ŭ postapakalipsisie! Tak, ale čym jana tady adroźnivajecca ad «admoŭnych» piersanažaŭ? Ciažkim dziacinstvam? U tych, chto žyŭcom raskładajecca i charčujecca ličynkami z trupaŭ u jamach Cytadeli, jano nie było lohkim.
Mahčymaj luboŭnaj historyjaj nas tolki dražniać. «Psieŭda-Maksu», jaki źjaŭlajecca na ekranie i vyklikaje empatyju ŭ hledačoŭ, stvaralnikami filma, jak i ŭsim spadarožnikam Furyjosy, adviedziena rola adnadzionki. Jak u nas kažuć, «pamior Maksim, nu…» — i hetaja fraza idealna apisvaje reakcyju hałoŭnaj hieraini.
Furyjosa — litaralna žyvaja mašyna, jakaja nie maje pačućciaŭ, nie adčuvaje bolu i ruchomaja tolki zakładzienaj prahramaj. Hetaje ŭražańnie tolki ŭzmacniaje mietaličny pratez na ruce (i toje, jak jana jaho zdabyła). Navat Terminatar byŭ bolš čałaviečnym za jaje. Nie vyratoŭvaje vobraz i hulnia ŭzychodnaj zorki Ani Tejłar-Džoj.
Pradać hetuju stužku z usimi jaje chibami možna tolki zaciatym fanatam sieryi filmaŭ i hulniaŭ, jakija z zadavalnieńniem pabačać znajomyja łakacyi Cytadeli, Śvincovaj fiermy, Haztaŭna, a taksama Nieśmiarotnaha Džo i jahonuju śvitu, mudrahielistyja mašyny i prystasavańni ŭ duchu dyziel-panku, i navat nievialikaje kamiea samoha Maksa — fanservisu ŭ filmie bahata.
U prakacie «Furyjosa» z treskam pravaliłasia, sabraŭšy ŭ śviatočny ŭikend $31 młn pry biudžecie ŭ $168 młn. Ahulnaja kasa minułych vychadnych u ZŠA stała najhoršaj za apošnija 30 hadoŭ.
Dla astatnich heta budzie kino, jakoje pa ŭsich paramietrach nie daciahvaje da «Šalonaha Maksa» i ničym nie kampiensuje svaje chiby, ale dosyć dobra źniataje, kab možna było zapluščyć na heta vočy i patracić na jaho adzin viečar.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆVyjšaŭ sieryjał «Zadača troch ciełaŭ» pa tvorach najviadomiejšaha fantasta sučasnaści. Što ŭ im?
Najlepšym filmam Kanskaha kinafiestyvalu stała «Anora»
U čym fienomien režysiora Łancimasa, jaki zdymaje dziŭnyja filmy? Pahladzieli jaho novaje kino z Emaj Stoŭn i Uiljamam Defo
Žančyna, jakaja stała pratatypam stałkieršy z «Alenianiaci», prystrašyła sudom hałoŭnamu hieroju
Kamientary