Stvaralniki siamiejnaha brenda @SiesnaBrama: «My raskazvajem, što naš ściah nie suprać čahości, jon — za»
Biełarusy Arciom i Marjana (imiony źmienienyja) źjechali z Mienska ŭ 2021-m. A niekalki tydniaŭ tamu staronku @ciesnabrama, dzie jany pakazvajuć i pradajuć cišotki dy chudzi z biełaruskimi simvałami, siłaviki adnieśli da «ekstremisckich materyjałaŭ». Stvaralniki siamiejnaha brenda raskazali «Salidarnaści» pra toje, čym status «ekstremistaŭ» moža być pryjemny, jak zbližajuć biełarusaŭ z palakami i litoŭcami i jak 1918-y pieraklikajecca z 2020-m.
— To my jašče takija maładyja «ekstremisty», — uśmichajecca Arciom, raskazvajučy, što ŭspryniali z žonkaj hetuju navinu dvajaka. — Z adnaho boku, troški kłopatna, bo chtości z padpisčykaŭ u Biełarusi, i heta moža mieć nastupstvy. Ź inšaha, było navat pryjemna zrazumieć, što i my majem niejki ŭpłyŭ na biełaruskaje hramadstva. Što naša sprava nie darma.
«Jość zadumka bolš zbližać palakaŭ ź biełarusami»
— Naš prajekt @CiesnaBrama aŭtarski. Mastak — heta ja, a žonka padkazvaje idei i dapamahaje z raspaŭsiudam. Na Marjanie vielmi mocnaja arhanizacyjnaja častka.
Prajekt naradziŭsia ŭžo ŭ Varšavie. Tam ja vyrašyŭ sabrać usie svaje tvory, jakija kaliści addavaŭ na prodaž u mienskija kramy. I takim čynam pierazapuściŭ biełaruski prajekt užo ŭ Polščy. Štości namalavaŭ ŭžo ŭ emihracyi. Kancepcyja nasamreč nie źmianiłasia, heta taki biełaruski mierč z tradycyjnymi chryścijanskimi kaštoŭnaściami.
— Mo jaki novy nastroj ci akcenty da jaho ciapier dadajacie?
— Jość zadumka bolš zbližać palakaŭ ź biełarusami. U nas vyjšła novaja papularnaja cišotka, na jakoj pobač hierb polski i naša Pahonia, a jašče pieraplatajucca polski i biełaruski ściahi. My robim heta dla pašyreńnia dyjałohu pamiž našymi narodami ŭ kantekście ahulnaha minułaha Rečy Paspalitaj. Z abodvuch bakoŭ baču na heta zapyt: daviedvacca pra ahulnyja punkty sudakranańnia našych kultur, historyi, tradycyj.
My zrabili cišotku z Kastusiom Kalinoŭskim, dzie na biełaruskaj łacincy byli vytrymki z «Mužyckaj praŭdy». I proźvišča napisali biełaruskaj łacinkaj.
Kali my zapuścili rekłamu hetaha dyzajnu na Polšču i Litvu, to pabačyli, što i palaki ź litoŭcami stavili łajki. Pazityŭnych było bolš, ale ž niekatoryja ź Litvy pisali nam, što «heta nie Kalinoŭski, a Kalinaŭskas, papraŭcie». Taksama adzin palak napisaŭ, što nasamreč Kalinoŭski byŭ palakam. Ale z masavym chiejtam my nie sutykalisia.
My šmat razmaŭlali z palakami, raskryvali minułaje Biełarusi i bačyli, što im vielmi cikava.
Pakazvaješ mapu, raspaviadaješ pra našych ahulnych hierojaŭ, jakija ŭdzielničali ŭ šmatlikich paŭstańniach, pačynajučy z Kaściuški da Listapadaŭskaha i Studzieńskaha. I proćma inšych ahulnych kulturnickich źjaŭ i padziej, u jakich udzielničali mienavita prodki palakaŭ i prodki biełarusaŭ.
Ale i dahetul na Reč Paspalituju litoŭcy pišuć «heta naša Litva», a palaki — «naša Polšča». Kali takoje čujem, to nahadvajem, što biełarusy tam taksama byli. I pačynajecca sprečka: «Dyk Biełarusi ž tady nie było, dzie hetaja nazva?»
I my pačynajem raskazvać pra fakty, jakija śviedčać, što biełarusy taksama majuć prava na hetu spadčynu, ź jakoj vyciakaje ŭ tym liku naša mientalnaść i naš kulturny kod, naša historyja i mova. Bo jana mieła raźvićcio akurat praz usie nasłajeńni hetych dziaržaŭ, chaŭrusaŭ i navat akupacyi. A potym i vyzvaleńnia.
Heta ŭsio upłyvała na kulturu, movu i raźvićcio narodaŭ. Bo biełarusy — heta nie inšapłaniecianie, jakija prylacieli na Ziamlu ŭ XX stahodździ. I my chočam danosić heta praz našy dyzajny, cišotki i chudzi.
«Bjuć zvany, byccam na boj iduć vajary — štoś takoje łunała ŭ pavietry»
— Jak źjaviłasia vaša karcina «Vulicy svabody» ź Niamihaj, biełarusami dy ściahami?
— Ja namalavaŭ jaje da hadaviny pieršaha niadzielnaha maršu ŭ žniŭni 2020-ha, kali na vulicach byŭ akijan ź biełarusaŭ i našych ściahoŭ. Ja byŭ tady na bierazie Śvisłačy, tolki ź inšaha boku, z rakursu «doma Čyža».
My zajšli ŭ kramu padsiłkavacca i ŭbačyli zdalok, jak natoŭp idzie pa praśpiekcie Pieramožcaŭ. Bačyŭ raku i natoŭp ludziej sa ściahami, jaki padymaŭsia ŭ Vierchni horad.
U toj momant bili zvany Maryinskaha kaścioła na płoščy Svabody. Heta nahadvała niejkuju histaryčnuju batalnuju scenu. Bjuć zvany, byccam na boj iduć vajary — štoś takoje łunała ŭ pavietry.
I voś hetyja viežy cerkvaŭ stali dla mnie ŭzhadkaj, jakaja spracavała, kab stvaryć hetuju karcinu. Kali ja jaje malavaŭ, pryjšła dumka vykarystać adlustravańnie ŭ vadzie, byccam ź minułaha prodki štości nam pieradajuć, padtrymlivajuć. Svojeasablivaja suviaź z prodkami praz hetyja zvany.
I viedajecie, u kamientarach da hetaj karciny nie ŭsie paznavali Miensk i Niamihu. Niekatoryja bačyli Viciebsk, inšyja — Harodniu, a byli i tyja, chto kazaŭ, što heta Žodzina i navat Baranavičy. Biełarusy pačali paznavać svaje rodnyja harady.
Mnie vielmi spadabałasia heta: z-za taho, što karcina dzieści nie vielmi daskanała namalavanaja pa architektury i łakalizacyi, kožny ŭbačyŭ svajo. Kruta, što karcina vyjšła za miežy Mienska.
— Na jakuju z vašych karcin bolšy popyt?
— Samaja papularnaja cišotka «Spakon viakoŭ». Jana vytrymanaja ŭ šerych tanach, na joj hierb Pahonia naniesieny na kamień, a pobač skryžali ź dziesiaćciu zapaviedziami Božaha zapavietu.
Cišotka z Kalinoŭskim taksama papularnaja, jak i «Vulicy svabody».
— Vy pisali u instahramie pad malunkam z karnikami: «AMAP, jaki paśliznuŭsia na lodzie. Tak i pryjšła narešcie viasna. Ale pakul u našaj krainie panuje niavola, pamiatajma, što ŭ lubuju paru hodu my — lod pad nahami AMAPa». Adkul heta i ci jość cišotki z hetym malunkam?
— Ja namalavaŭ heta ŭ 2020-m, zimoj. Paśla taho, jak art-partyzany rasfarbavali lod na Niamizie našymi ściahami, a supracoŭniki ŽESa vyrazali piłami hetyja malunki. I vykarystaŭ kavałak ź pieśni «My lod pod nohami majora…», byŭ taki antysaviecki trek u 80-ch.
My nie vielmi heta afišujem, bo sam hurt «Hraždanskaja oborona» davoli supiarečlivy ŭ svajoj ideałohii, ale my ŭziali ich farmuloŭku dla tych, chto razumieje i pamiataje antysaviecki supraciŭ u rok-muzycy tych časoŭ.
Ja pabačyŭ anałohiju z 2020-m i Biełaruśsiu, kali ludzi svaim mirnym pratestam sprabavali strymać suajčyńnikaŭ z dubinkami.
«Chto pasieje kiepskija kaštoŭnaści — pažnie złoje»
— Jašče u vas jość malunak z amapaŭcam i dubinkaj, jakomu supraćstaić dziadźka ź Biblijaj… Nie raz čuła, što «kali b isnavaŭ hety vaš Boh, to jon by nie dapuściŭ piekła…» Vy nie rasčaravalisia?
— Heta daŭniaja sprečka, prablema isnavańnia zła. Kali Boh jość, to čamu nie reahuje, i čamu zło naohuł isnuje?
Ja vieru, što ludzi mohuć paźbiehnuć pakarańnia pry žyćci, ale nie pierad Boham. Tamu baraćba za svabodu i spraviadlivać nasamreč nie marnaja. Tak, jość vojny, ale jość i hieraičnyja zmahańni, i pieramohi, u tym liku dabra nad złom. Usio maje svaju važnaść u viečnaści, i kožny paniasie adkaznaść za svaju spravu.
Ja viedaju tych, chto kaža, što Boha niama, a ludzi nasamreč — źviary. I dalejšyja ich vysnovy jašče bolš žudasnyja, u hetym možna dajści da taho, što i dyktatary majuć racyju.
— Mnie zdajecca, na hetaje pytańnie možna adkazać słovami Vasila Bykava, jaki kazaŭ, što «ludzi dzielacca nie pa sasłoŭnaj ci kłasavaj prynaležnaści, nie pa prafiesii ci pasadach, a na dobrych i złych. I na adnaho dobraha ŭ žyćci traplajucca 10 złych. Dabrata niemahčymaja biez Bohu, a sa złom u čałavieku abaviazkova pasialajecca djabał, jakomu ŭžo nichto nie daść rady».
— I heta praporcyja Bykava «na adnaho dobraha 10 złych» — heta ž i pra našuju Ciesnuju bramu. Devizam svajoj staronki ŭ instahramie my zrabili cytatu ź Biblii: «Bo ciesnaja brama i vuzki šlach, što viaduć u žyćcio, i mała chto znachodzić ich».
I Biblija pra heta kaža, i Vasil Bykaŭ heta zaŭvažyŭ, i my. Što praź Ciesnuju bramu i dabro prachodzić mała ludziej, na žal. Značna bolš abyjakavych i złych u hetym śviecie. Bo kab prajści praz «ciesnuju bramu», treba siabie trochi paabrezać, u tym liku svajo zło i eha. Bo tolki tak možna zaŭvažyć sapraŭdnyja vartyja kaštoŭnaści i zdabyć štości dobraje. Mienavita žyćcio. Chto ž pasieje kiepskija kaštoŭnaści — i pažnie złoje.
«My raskazvajem, što naš ściah nie suprać čahości, jon — za. Za Biełaruś, za naša adradžeńnie, za našu niezaležnaść»
— Ci moža hety biznes — chudzi dy cišotki z karcinami pra Baćkaŭščynu — prakarmić vašu siamju ŭ emihracyi?
— Dla nas heta nie biznes-prajekt. Jon, biezumoŭna, kamiercyjny, ale heta nie asnoŭny dachod. Heta bolš słužeńnie Baćkaŭščynie i našaj hramadzianskaj supolnaści, kab uzbahacić rynak biełaruskich pryntoŭ dy dyzajnaŭ. Abo kab padpichnuć kahości. Bo dobraja kankurencyja stvaraje šmat novych prajektaŭ. Hałoŭnaje — znajści svaich ludziej, u nas heta atrymałasia.
— U vas jość karcina «Viasna, 1918», pra ŭtvareńnie BNR. Kali na jaje hladziš, čamuści bačyš Miensk 2020-ha…
— Jość znakamity fatazdymak, zrobleny ŭ 1918-m la kaścioła ŭ budynku, dzie muzyčnaja škoła, na płoščy Svabody. Padčas pryniaćcia Druhoj ustaŭnoj hramaty, amal sto hod tamu, z bałkona taksama vyviesili bieł-čyrvona-bieły ściah. I ja adčuŭ niejkuju mistyku, kali ŭ 2020-m ludzi taksama vyviešvali ściahi z voknaŭ.
Heta karcina zaraz visić u Varšavie na vulicy Pułaŭskaj, 114, tam chryścijanskaja supolnaść i kavorkinh. Adnojčy mnie zadali pytańnie, čamu ludzi na toj karcinie takija šeryja: «Vy chočacie skazać, što ŭsie, chto vychodziŭ u 2020-m — šeraja masa?»
Ja adkazaŭ, što ludzi na joj u starych kapielušach i vopratcy. Bo časy ŭ 1918-m byli bolš strohija. Akazałasia, dziaŭčyna pierabłytała 1918-y z 2020-m, bo mała što viedała pra abviaščeńnie niezaležnaści BNR sto hod tamu.
Karciny časam dajuć nahodu parazmaŭlać z našymi ziemlakami, biełarusami, padkazać, kali jany niešta nie viedajuć. I jany štości padkazvajuć, čaho my nie bačym. Takaja voś pazityŭnaja ŭzajemaadukacyja.
Ja sustrakaŭ ludziej, jakija byli ŭpeŭnienyja, što nacyjanalny ruch pačaŭsia z 2020-ha. I jany taksama pačynajuć cikavicca, spaznavać svaju historyju.
Kali čuju: «A, heta ž ściah apazicyi, ściah pratestu!» — kažu, što heta nie tak. Heta nie ściah pratestu i nie ściah apazicyi, heta biełaruski nacyjanalny simvał. A ŭžo potym naš nacyjanalny simvał moža vykonvać peŭnyja funkcyi, u tym liku i jak simvał pratestu, i jak simvał miru, abjadnańnia biełarusaŭ.
My raskazvajem, što naš ściah nie suprać čahości, jon — za. Za Biełaruś, za naša adradžeńnie, za našu niezaležnaść, rodnuju krainu, kulturu, historyju i Baćkaŭščynu.
60-hadovy mužčyna, jaki ŭ 2020-m naziraŭ za vybarami z taburetki praź binokl, paśla advajavaŭ dva hady va Ukrainie
Minskaje «Dynama» hulaje ŭ Varšavie. Na trybunach — BČB-ściahi i palityčnyja baniery ŠMAT FOTA
«Siłaviki pahartali kalandar z maimi karcinami, chacieli zabrać, a potym skazali: «Aj, pryhožy — niachaj visić!»
«Sa svajoj kotkaj ja razmaŭlaju pa-rasiejsku». Biełaruska ź Italii raskazała, jak moŭna biełarusizavałasia za try dni da vajny
Jak biełaruskija fanaty pierajšli ad impierskaha rasijskaha da bieł-čyrvona-biełaha ściaha – i ŭ vyniku pakinuli stadyjony
Łatuška: Ryžankoŭ maryć stać prezidentam Biełarusi i nienavidzić Łukašenku. Jon nie projdzie detektar chłuśni6
Kamientary