Kalady ci Raždžastvo — jak pavinšavać pa-biełarusku?

Z Raždžastvom, z Rastvom, z Ražstvom, sa Śviatam Božaha naradžeńnia, z Kaladami — jakija tolki varyjanty vinšavańnia nie sustrenieš zaraz na paštoŭkach, u hazietach, časopisach, pačuješ pa radyjo i telebačańni. Dyk jak ža pravilna pavinšavać pa-biełarusku?

Miarkujučy pa kolkaści vinšavalnaj pradukcyi, mienavita słova «raždžastvo» padajecca najbolš pryvabnym našym rupliŭcam na nivie drukarskaj spravy. Jaho ŭsio čaściej možna ŭbačyć na śviatočnych paštoŭkach i markach.

Praŭda, takoje «biełaruskaje» vinšavańnie navat u ludziej, dalokich ad linhvistyki, vyklikaje nieparazumieńnie i šmat pytańniaŭ. Zdajecca, stolki hadoŭ u škole nas vučyli, što ruskaje «roždienije» pa-biełarusku hučyć jak «naradžeńnie», a nijak nie «raždžeńnie» i raptam takoje dvuchmoŭje ŭ dziejańni!

Sprečki vakoł «Raždžastva» viaducca daŭno. U svoj čas Tavarystva biełaruskaj movy stała na abaronu čyścini movy i pačało listavańnie ź Ministerstvam suviazi i infarmatyki, dakazvajučy, što takoje «biełaruskaje» vinšavańnie nie maje ničoha ahulnaha z sapraŭdnaj nazvaj śviata.

Apanientam vystupiła Ruskaja pravasłaŭnaja carkva. Pradstaŭniki duchavienstva davodzili, što «Raždžastvo» — heta samy aptymalny varyjant nazvy śviata.

Maŭlaŭ, biełarusami hetaje słova ŭžyvajecca ŭžo bolš za tysiaču hadoŭ, bo z samaha pačatku dla nabaženstvaŭ vykarystoŭvałasia carkoŭnasłavianskaja mova. I nikoli našy prodki inšaha słova, akramia jak «Roždiestvo» ŭ chramie nie čuli.

Tym nie mienš navat u rusifikavany saviecki čas linhvisty da takoha «biełaruskaha» varyjantu nazvy śviata dadumacca nie mahli. U vydadzienym u Maskvie ŭ 1953 hodzie «Russko-biełorusskom słovarie» słova «roždiestvo» pierakładaajecca nie inakš jak «kalady».

Rasijska-biełaruski słoŭnik S.Niekraševiča i M.Bajkova 1928 hoda prapanuje dva varyjanty — Kalady, Rastvo.

— Słova «raždžastvo» nie maje nijakaha dačynieńnia da biełaruskaj movy i vykarystoŭvajecca chiba ad niedaśviedčanaści abo zaanhažavanaści, — adznačyŭ u intervju «Salidarnaści» zahadčyk kafiedry biełaruskaha movaznaŭstva Dźmitryj Dziatko. —

Heta typovy carkoŭnasłavianizm, jaki nie maje prava na isnavańnie ŭ sučasnaj biełaruskaj litaraturnaj movie, pakolki parušaje i fanietyčnyja, i leksičnyja jaje normy.

Pavodle daśledčyka, dla abaznačeńnia časavaha pramiežku zimovych śviataŭ da Vadochryšča najlepšym čynam padychodzić słova «kalady», pašyranaje praktyčna na ŭsioj terytoryi Biełarusi.

— Samo śviata Božaha naradžeńnia žychary mnohich rehijonaŭ Viciebšyny, Mahiloŭščyny, Homielščyny, častki Brestčyny i Minščyny nazyvajuć «Ražastvom». Kab pierakanacca ŭ hetym, varta zazirnuć u «Leksičny atłas biełaruskich narodnych havorak». Sučasnyja alternatyŭnyja słoŭniki F.Piskunova, M.Pryhodziča, U.Zavalniuka, V.Ramancevič i inš. fiksujuć taksama słova «rastvo», jakoje ŭ apošnija dziesiacihodździ nabyvaje papularnaść u biełaruskamoŭnaha nasielnictva.

Jak by tam ni było, ale vidavočna, što i biez «raždžastva» biełarusam chopić słoŭ, kab pavinšvać svaich rodnych i blizkich. Hałoŭnaje, kab heta było ad dušy.

Sa śviatam!

• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0