Minčuk Aleś Ciulenieŭ amal paŭhoda damahaŭsia, kab jaho proźvišča ŭ pašparcie zapisali łacinkaj. Što atrymałasia?
Kab zamiest Tsiulenev'a ctać spadarom Ciulieniev'ym, minčuk Aleś Ciulenieŭ vydatkavaŭ 4 miesiacy 2 tydni i 2 dni svajho žyćcia na pierapiski, pachody ŭ pašpartnyja stały i sustrečy ź ich supracoŭnikami. «Kab mnie chto skazaŭ u samym pačatku, što ja stolki budu zmahacca za svajo proźvišča ź milicyjaj, ja b tolki paśmiajaŭsia», — žartuje Aleś.
Ale pakul ciahnuŭsia ŭvieś hety praces, jamu było nie da žartaŭ: «Ja paśpieŭ pieražyć i sum, i adčaj, i lanotu, i śmiech, i soram…».
Aleś pracuje ŭ firmie, jakaja prapanoŭvaje vientylacyjnyja pasłuhi. Łacinkaj karystajecca hod tryccać, piša na joj ŭ fejsbuku: «Pabačyŭ łacinskaje napisańnie ŭ pieršych numarach adnoŭlenaj u 90-ja hady «Našaj Nivy», pačaŭ cikavicca. A ciapier mnie ź joj naturalna i zručna, a kirylica, na maju dumku, nie maje pierśpiektyvy».
Kali nadyšoŭ čas mianiać pašpart, Alaksandr jak zakonapasłuchmiany hramadzianin pryjšoŭ da pašpartystki, zapoŭniŭ tam patrebnuju zajavu, napisaŭšy imia i proźvišča jak Aliaksandr Ciulienieŭ. Addaŭ u akienca. Zaŭvaha, što takoje napisańnie niasłušnaje, nie prymusiła siabie čakać. Žančyna ŭ pašpartnym stale spasyłałasia na instrukcyju pa tranślitaracyi imionaŭ MUS №288 ad 9 kastryčnika 2008 hoda. Na što Aleś, u svaju čarhu, prademanstravaŭ joj pastanovu pa kartahrafičnaj tranślitaracyi Dziaržaŭnaha kamiteta pa majomaści №38 ad 11 lipienia 2007 hoda.
Aleś nastojvaje: my majem svaju łacinku, u dačynieńni da nasielenych punktaŭ praviły jaje vykarystańnia aficyjna zaćvierdžanyja i navat rekamiendavanyja AAN, a proźviščy źjaŭlajucca takimi ž imionami ŭłasnymi, jak i nasielenyja punkty.
Žančyna razhubiłasia i paraiła źviarnucca ŭ vyšejstajačy orhan — adździaleńnie pa hramadzianstvie i mihracyi.
U dzień prychodu Alesia načalstva na miescy nie było, ale namieśniki papiaredzili, što jaho čakaje admova. Pa-pieršaje, jany nie chočuć stvarać precedent («kali kožny tak pačnie, što ž heta budzie?»), pa-druhoje, u ich svaje instrukcyi, a nie AANaŭskija i, akramia taho, adsutničaje techničnaja mahčymaść vystaŭleńnia dyjakrytyčnych znakaŭ: u aficyjnaj admovie na prośbu Ciulenieva supracoŭniki adździaleńnia navat nie znajšli znak Ŭ u vordzie i damaloŭvali jaho na papiercy ŭručnuju.
Hałoŭnymi arhumientami «suprać» byli nastupnyja:
- zhodna z abzacam 25 punkta 74 artykuła 10 instrukcyi MUS 200 ad 28.06.2016 h., dyjakrytyki nie dapuskajucca (aproč apostrafa ŭ biełaruskim i łacinskim napisańni!).
- zhodna z abzacam 23 punkta 74 artykuła 10 instrukcyi MUS 200 ad 28.06.2010 h. uzor napisańnia biarecca z tablicy ŭ dadatku instrukcyi MUS 288 ad 09.10.2008 h., u inšych vypadku adbyvajecca aŭtamatyčnaja tranślitaracyja ź biełaruskaj formy zhodna z rekamiendacyjami Mižnarodnaj arhanizacyi hramadzianskaj avijacyi.
Ale Aleś ubačyŭ u hetych farmuloŭkach słabyja baki, tamu pryvioŭ u adkaz svaje sustrečnyja arhumienty.
- Uzor napisańnia ŭ dadatku instrukcyi MUS 288 ad 09.10.2008 h. nie abaviazkovy, a tolki rekamiendavany.
- Rekamiendacyjami Mižnarodnaj arhanizacyi hramadzianskaj avijacyi dyjakrytyki ŭ zonie vizualnaj pravierki pašpartu dapuskajucca.
- Praviły, zaćvierdžanyja Instrukcyjaj pa tranślitaracyi hieahrafičnych nazvaŭ Biełarusi litarami łacinskaha ałfavita Dziaržaŭnaha kamiteta pa majomaści №38 ad 11 lipienia 2007 h., tyčacca kartahrafičnych i inšych (!) tvoraŭ, što pryznačanyja dla mižnarodnaha karystańnia.
Dalej spadar Ciulenieŭ pačaŭ pisać skarhi: spačatku ŭ HUUS Minharvykankama. Ale atrymlivaŭ čakanyja adkazy: u admovach supracoŭnikaŭ adździaleńnia pa hramadzianstvu i mihracyi parušeńniaŭ niama.
U hetaj situacyi, dzieści praź miesiac niepaśpiachovych sprob źmianić proźvišča, mužčyna vyrašaje adstupić ad baraćby za Ŭ: ciapier jon upeŭnieny, što praces pojdzie chutčej, bo raniej ludzi ŭžo mianiali TS na C.
Ale jon pamylajecca.
Užo inšaja pašpartystka daje zrazumieć, što i takuju formu napisańnia adździaleńnie pa hramadzianstvu i mihracyi nie prymie: «Kali chočacie, idzicie ź imi sami damaŭlajciesia». U apošniaj ustanovie Alaksandra Ciulenieva ŭžo zapomnili.
U chod pajšła novaja artyleryja arhumientaŭ: «Vy na nas skarhi pišacie, a ŭ vas dzieci jość, a chto našych budzie karmić, kali što jakoje?». Supracoŭniki adździaleńnia nie razumieli, jak Alaksandr u pryncypie moža adciahvać ich pracoŭny čas na takija drobiazi.
Ad HUUS Minharvykankama prychodzili čarhovyja adpiski. «Heta mianie razzłavała. Ja ŭbačyŭ, što nichto maju spravu pa sutnaści nie razhladaje, navat admovy pišuć, niby prosta kapijujuć, tolki daty źmianiajuć. Ja napisaŭ skarhu ŭ apošniuju milicejskuju instancyju — Departamient hramadzianstva i mihracyi. Dalej — tolki sud. Kaniečnie, u takim vypadku praces moh b raściahnucca na hady, ale dla mianie heta ŭžo była sprava honaru», — raskazvaje Aleś.
U kancy traŭnia ad Departamienta pryjšoŭ adkaz. «Ličym mahčymym u jakaści vyklučeńnia (!) zadavolić vašu prośbu i ažyćciavić tranślitaracyju proźvišča na CIULIENIEU». Narešcie, u pačatku červienia Aleś atrymaŭ svoj doŭhačakany pašpart. Praŭda, prasiŭ jašče kab štampy pra šlub, dziaciej i rehistracyju byli pa-biełarusku, ale tut užo jamu łasku nie zrabili.
Adnak Aleś upeŭnieny, što ŭsio astatniaje — sprava času: «Hety manalit treba raskałupvać. U nas šmat prabiełaŭ u zakanadaŭstvie, i hetym možna i treba karystacca. Hałoŭnaje, dobra jaho vyvučyć».
Pakul u siamji jość nastupnyja aktualnyja zadačy: ciapier novyja pašparty treba atrymać žoncy i dzieciam.
Kali Kanapackaja stała całkam padkantrolnaja Łukašenku?22
Kamientary