«U mianie nie siaredniaja adukacyja, ja kandydat navuk!» Jak sudzili pasła Piatra Sadoŭskaha
9 studzienia Centralny sud Minska praciahnuŭ administracyjny praces suprać movaznaŭcy, pasła Biełarusi ŭ Niamieččynie (1992—1994) Piatra Sadoŭskaha. Admietna, što praces adbyvaŭsia ŭ budynku pa vulicy Kirava, 21, dzie kaliści znachodziŭsia Humanitarny licej imia Jakuba Kołasa. Sadoŭski jakraz byŭ adnym z vykładčykaŭ hetaha, zakrytaha ŭładami, Liceja.
«Piatro Vikienćjevič, a čamu vas sudziać na trecim paviersie, a Barščeŭskaha sudzili na druhim?» — pytajucca ŭ dypłamata. «Bo ja važniejšy», — śmiajecca Sadoŭski. U jaho vydatny nastroj. Kali bačyć žančyn, to rassypajecca ŭ kamplimientach. «Pry dobrym mužyku žančyna kvitnieje», — raspłyvajecca va ŭśmiešcy Piatro Vikieńcievič.
Sam padsudny ŭ strohim čornym kaściumie ź bieł-čyrvona-biełym značkom, akuratna padstryžanaj baradoj, trymajecca za kijočak. Movaznaŭcu praź miesiac 79 hadoŭ.
Padtrymać Sadoŭskaha pryjšło niekalki dziasiatkaŭ čałaviek: movaznaŭca Vincuk Viačorka, kiraŭnik KCHP-BNF u Biełarusi Juraś Bieleńki, archivist Jazep Januškievič, režysior Valer Mazynski i inšyja.
Cikava, što pracesaŭ nad Sadoŭskim u adzin dzień adbyvajecca nie adzin, a adrazu dva! Za 7 i 8 śniežnia, kali ŭ Minsku adbyvalisia akcyi suprać intehracyi z Rasijaj. Chacia sam padsudny prasiŭ pracesy abjadnać u metach «ekanomii dziaržaŭnych srodkaŭ» — admovili.
Sudździa Julija Hustyr viała praces pa-biełarusku. Biełaruskaj movaj jana vydatna vałodała, nijakaj ciažkaści ŭ hetym u jaje nie ŭźnikła. Sakratar suda taksama dobra havaryŭ pa-biełarusku.
Śviedka Vital Śvietkin na sud nie źjaviŭsia, jon nibyta znachodzicca za miažoj. Jahonyja pakazańni byli začytanyja. Maŭlaŭ, Sadoŭski siarod inšych asobaŭ 7 śniežnia znachodziŭsia na Kastryčnickaj płoščy, dzie ludzi byli ź bieł-čyrvona-biełym ściahami i kryčali «Žyvie Biełaruś».
Druhi śviedka na praces spaźniajecca, ale abiacaje pryjści, tamu sudździa rašaje pierapynicca na kolki chvilin. Pierad hetym jana, praŭda, pytajecca:
«Vy daviarajecie sudu?» — pytajecca Hustyr.
«Spadziajusia», — koratka adkazvaje Sadoŭski. Zała śmiajecca.
Piatro Sadoŭski začytvaje zajavu, jakuju padrychtavaŭ śpiecyjalna da suda. U jaje siem punktaŭ. «Hramadzianin Sadoŭski nie biehaŭ pa płoščy sa ściaham, nie kryčaŭ łozunhi. Jon praciahvaŭ spravu svajho žyćcia: vitaŭ dziaržaŭnuju niezaležnaść śpievami na patryjatyčnaj pieśni na słovy Janki Kupały «A ŭ bary-bary try darožańki, jakuju jon śpiavaŭ, budučy deputatam Viarchoŭnaha Savieta, na płoščy Niezaležnaści 25 žniŭnia 1991 hoda».
«MUS Savieckaha RUUS padaŭ nieprafiesijna składzieny pratakoł ź iłžeśviedčańniami małodšaha składu słužboŭcaŭ pad administracyjnym prymusam», — adznačyŭ Sadoŭski. U pratakole navat adukacyju padsudnaha napisali «siaredniuju». «U mianie nie siaredniaja adukacyja, ja kandydat navuk!»
«U našaj praktycy «niedazvoleny» nie źjaŭlajecca sinonimam «zabaronieny»: pry zabaronienym — bjuć», — adznačyŭ Sadoŭski.
Sudździa pa pracesie za 8 śniežnia Ivan Kaścian užo havaryŭ pa-rusku. Pierad pačatkam pracesu kiraŭnik «Viasny» Aleś Bialacki pakazvaŭ fota Kaściana ŭ formie karatysta. Moža, tamu jon byŭ bolš rezkim, čym Hustyr. Kali Sadoŭski staŭ vystupać sa svajoj zajavaj, to sudździa prasiŭ havaryć tolki «pa spravie». «Tut usio pa spravie», — paryravaŭ movaznaŭca.
Naprykancy pramovy Sadoŭski nahadaŭ, kali suprać sudździaŭ uvodzilisia sankcyi — zabarona na ŭjezd u Šenhienskuju zonu. Kaścian ža imknuŭsia skončyć praces jak maha chutčej. Dla pryniaćcia rašeńnia jamu spatrebiłasia chviliny čatyry. Rašeńnie — 30 bazavych vieličyń, albo 810 rubloŭ štrafu. Heta było rašeńnie za 8 śniežnia.
Zała sustreła hetaje rašeńnie krykami «Hańba».
Tolki skančvajecca praces u Kaściana, jak Sadoŭski i inšyja prysutnyja adrazu pierachodziać u inšy kabiniet. AMAPaviec Siarhiej Kavalčuk tam užo čakaje. Jamu 29 hadoŭ, rodam z Bresta. Pakazańni choča davać na ruskaj movie.
«Ludziej 600-700 było na mitynhu. Jon pryśviečany intehracyi Rasii i Biełarusi», — kaža Kavalčuk.
«Suprać intehracyi?» — udakładniaje sudździa.
«Tak, suprać», — zhadžajecca milicyjanier.
Płošču Niezaležnaści jon uparta nazyvaje płoščaj Lenina. Sudździa kožny raz papraŭlaje śviedku. Jakija ściahi byli? «Bieła-čyrvonyja». Što vykrykvali? «Žyviot Biełaruś».
Milicyjant kaža, što bačyŭ Sadoŭskaha pieryjadyčna ad 12 da 15 hadziny. «Kali ščyra, to ja nie pomniu, jakija dziejańni jon rabiŭ. U rukach u jaho ničoha nie było, kali ja bačyŭ. U što byŭ apranuty, nie pomniu».
Sadoŭski kaža, što 7 śniežnia na płoščy byŭ sorak chvilin, pryjechaŭ chvorym. I nie byŭ na płoščy a 12-j, bo sam mitynh prachodziŭ a 18-j. «U vašym śviedčańniach jość prykmiety łžeśviedčańniaŭ. I pa-dobramu ich možna nakiravać u Śledčy kamitet, ale ja čałaviek stary i dobry».
«Hety čałaviek nieprafiesijanał, jaho treba vyhaniać z orhanaŭ, jon ničoha nie pamiataje. Mnie heta ŭsio nadakučyła, ja bolš udzielničać nie budu», — kaža Sadoŭski.
I na hetym admaŭlajecca zadavać pytańni. U hety momant kala dziasiatka čałaviek sa słovami «Hańba» sychodzić z zały. Sudździa vymušana rabić pierapynak «dla naviadzieńnia paradku».
U vyniku sudździa Hustyr vyrašyła nakiravać spravu nazad u Maskoŭski RUUS: «Dla likvidacyi niedachopaŭ». Na spravie heta moža značyć, što razhladacca bolej jana nie budzie. Adnak moža być, što praź niejki čas praces jašče raz uznovicca.
Kamientary