7 listapada spaŭniajecca roŭna 500 dzion źniavoleńnia palitviaźnia, kansultanta Radyjo Svaboda Ihara Łosika. Što za hety čas zdaryłasia ź im za kratami.
Try turmy i IČU
Ihara Łosika zatrymali ranicaj 25 červienia 2020 hodu ŭ jaho doma ŭ Baranavičach. Pieršyja try dni trymali ŭ IČU na Akreścina, zatym jon źmianiŭ try turmy. U SIZA-1 na vulicy Vaładarskaha ŭ Miensku vystavili pieršyja abvinavačańni. Tam palitviazień prabyŭ niapoŭnyja dva miesiacy.
Nieŭzabavie paśla vybaraŭ Ihara Łosika pieravieźli ŭ śledčuju turmu № 8 Žodzina, dzie jon prabyŭ 10 miesiacaŭ. Niezadoŭha pierad pačatkam sudovaha pracesu, u siaredzinie červienia 2021 hodu, razam ź inšymi fihurantami pieravieźli ŭ SIZA-3 Homla. Tam jaho trymajuć dahetul.
Kolki kamer źmianiŭ za hety čas, nia moža skazać navat žonka Darja Łosik. Pa jaje słovach, muža pastajanna pierakidvali z adnoj u inšuju, sprabujučy takim čynam damahčysia ad palitviaźnia «dobrych pavodzinaŭ».
«Jaho to ŭ dobruju kameru źmiaščali, to vyšmorhvali adtul i pieravodzili ŭ kameru karcarnaha typu, — raskazvaje Darja. — Sprabavali takim čynam pakazać, što kali budzie siabie dobra pavodzić, to i siadzieć budzie dobra. Takoje vielmi časta adbyvałasia, niemahčyma navat prasačyć kolkaść kamer. Na Vaładarskaha mnie ŭvohule nie kazali, dzie jon. U Žodzinie mahčyma było prasačyć. U Homli ja taksama nia viedaju, kudy Ihara pieravodziać i kali».
Try artykuły abvinavačańnia
Pieršyja abvinavačańni Iharu Łosiku pradjavili nieŭzabavie paśla zatrymańnia. Heta artykuł 342 Kryminalnaha kodeksu — «Arhanizacyja i padrychtoŭka dziejańniaŭ, što hruba parušajuć hramadzki paradak, albo ŭdzieł u ich».
15 śniežnia 2020 hodu, praź piać miesiacaŭ paśla zatrymańnia, Iharu pradjavili dadatkovyja abvinavačvańni pa artykule 293 KK RB — «Padrychtoŭka da ŭdziełu ŭ masavych biesparadkach». Abvinavačvańni pa trecim artykule KK palitviaźniu byli vystaŭlenyja 11 sakavika 2021 hodu ŭ prysutnaści advakata na terytoryi śledčaj turmy Žodzina.
U čym jašče abvinavacili Ihara Łosika, nieviadoma dahetul. Jaho advakat daŭ padpisku ab nievydavańni i nia moža raskryć padrabiaznaściaŭ navat blizkim svajakam.
Pieršyja dva artykuły abvinavačańnia, vystaŭlenaha Iharu Łosiku, praduhledžvajuć pakarańnie ŭ vyhladzie pazbaŭleńnia voli da 4 i da 8 hadoŭ adpaviedna.
Dźvie haładoŭki i sproba parezać vieny
Za 500 dzion za kratami Ihar Łosik dvojčy abviaščaŭ haładoŭki. Pieršy raz u siaredzinie śniežnia 2020 hodu, kali jamu pradjavili abvinavačańni pa novym artykule. Razam ź Iharam haładoŭku na praciahu šaści dzion trymała jaho žonka Darja. U vyniku Ihar admaŭlaŭsia prymać ježu na praciahu 42 dzion. Padčas haładoŭki jaho razam z sukamernikami pieraviali ŭ inšuju kameru, abstalavanuju videanazirańniem.
Paśla 30 dzion haładoŭki stan zdaroŭja Ihara značna pahoršyŭsia, u jaho pačalisia prablemy ź ciskam. Na 42 dzień jon spyniŭ haładoŭku, patłumačyŭšy svajo rašeńnie prośbami socień biełarusaŭ, jakija dasyłali jamu listy za kraty.
«Ja vyrašyŭ spynić haładoŭku, — pieradaŭ jon. — Čamu? Sapraŭdy pa ŭłasnym žadańni. Ja nie prymaŭ ježu bolš za 40 dzion i adčuvaju ŭ sabie siły i mahčymaści pratrymacca jašče. Ale mianie ŭzrušyła nievierahodnaja chvala salidarnaści. A taksama prośby sotniaŭ i tysiačaŭ biełarusaŭ spynicca, dačakacca našaj ahulnaj pieramohi zdarovym. A jašče ja viedaju, što mnohija taksama pačali haładoŭku, pakul haładaju ja. Ja nie mahu ŭziać na siabie taki vialiki hruz adkaznaści, nie chaču, kab za moj śviadomy vybar pakutavali inšyja. Čytajučy vašy prośby ŭ listach, ja zrazumieŭ, što prosta nie mahu prymušać chvalavacca svaju siamju i ŭsich vas».
Druhi raz haładoŭku Ihar Łosik abviaściŭ 11 sakavika 2021 hodu, kali daviedaŭsia pra novy artykuł abvinavačvańnia. U toj ža momant na vačach u śledčaha jon taksama paškodziŭ sabie ruku na zapiaści ŭ rajonie vienaŭ. Za admovu ad ježy Ihara źmiaścili ŭ karcar. Ježu jon nie prymaŭ čatyry dni.
Adna sustreča z žonkaj Darjaj
Za 500 dzion źniavoleńnia Ihar Łosik pabačyŭ žonku Darju tolki adnojčy. Heta adbyłosia za miesiac da pačatku sudu pa jahonaj spravie — 27 traŭnia 2021 hodu.
«Ihar biaz maski byŭ, my razmaŭlali praz telefonnuju trubku, pamiž nami było škło, — raskazvała pra tuju sustreču Darja Łosik. — Emacyjny stan u Ihara niestabilny krychu. Jon vielmi ŭściešyŭsia, što nam dali spatkańnie. Nie čakaŭ, što jaho dazvolać. Vielmi šmat raspytvaŭ pra dačku. Płakaŭ, kali ja raskazvała pra jaje. Pra toje, jak jana raście, čamu navučyłasia ŭžo za toj čas, jak jaho nie było doma. Usie naviny pra dačku vyklikali ŭ Ihara ślozy».
Sustrečy z synam prasili i baćki Ihara Łosika, adnak sud vyrašyŭ, što heta «niemetazhodna». Spatkańnie z žonkaj Darjaj 27 traŭnia 2021 hodu — pakul adzinaje, na jakim Ihar zmoh pabačyć blizkaha čałavieka.
Za 500 dzion, što Ihar za kratami, Darja atrymała ad jaho kala 300 listoŭ. Pa jaje słovach, kolkaść dopisaŭ, jakija nie prapuściła cenzura, acanić niemahčyma. Peryjady aktyŭnaha listavańnia za hetyja 500 dzion źmianialisia peryjadami poŭnaha maŭčańnia.
«Jak tolki Ihara pieraviali ŭ homielskaje SIZA, było prosta cudoŭna ź listami, — kaža Darja Łosik. — Listy adtul da Baranavičaŭ dachodzili litaralna za try dni. Ale ciapier SIZA-3 Homla blakuje pierapisku ŭžo, napeŭna, druhi miesiac. Listoŭ adtul niama ni dla mianie, ni dla baćkoŭ Ihara. Kali Ihar byŭ u Žodzinie, to ŭ hetym planie było krychu lepš».
500 dzion dačka nia bačyła baćku
U momant aryštu baćki Paŭlinie Łosik było paŭtara hoda. Pa słovach Darji Łosik, tady jana jašče nie mahła svabodna razmaŭlać.
«Ciapier heta ŭžo paŭnavartasny čałaviek, jaki moža vieści z taboj razmovu, — kaža Darja. — Jaki ŭžo sam usio robić, jaki jeść sam. Paŭlina ŭžo hulaje sama, jaje nia treba niejak zabaŭlać. Jana sama sabie haspadynia. Jana stała vielmi samastojnaj. I hety čas, što Ihar za kratami, — vielmi kryŭdna za jaho. Bo jon prapuściŭ momanty staleńnia dački. Heta etap, kali dzicia vielmi mocna mianiajecca».
U siamji Ihara vyrašyli pakul nie raskazvać Paŭlinie, što z baćkam. Jana dumaje, što jon u kamandziroŭcy.
«Paŭlina pytaje, dzie tata i kali jana zmoža pajści ź im hulać u park, — raskazvaje Darja Łosik. — Kali jon paviadzie jaje ŭ kramu, kab nabyć joj siurpryz. Choć joj było paŭtara hoda, kali zabrali Ihara, ale jana pamiataje jaho kubak, jaho vopratku. Heta ŭsio vielmi sumna, papraŭdzie».
Rezalucyja Kanhresu ZŠA i zvanok Džuli Fišer
21 krasavika 2021 hodu Pałata pradstaŭnikoŭ Kanhresu ZŠA pryniała rezalucyju ab sytuacyi ŭ Biełarusi, u jakoj vykazałasia ŭ padtrymku narodu Biełarusi i jahonych demakratyčnych pamknieńniaŭ, a taksama asudziła falsyfikacyi vybaraŭ i nastupnyja žorstkija represii suprać mirnych pratestoŭcaŭ.
U dakumencie zhadvaŭsia i Ihar Łosik. «Niezaležnyja žurnalisty i svabodnyja ŚMI sutyknulisia z zapałochvańniem, hvałtam, masavymi aryštami i pieraśledam. Mnohich zamiežnych žurnalistaŭ pazbavili akredytacyi», — havorycca ŭ rezalucyi.
Ranicaj 20 kastryčnika Darji Łosik zatelefanavała pryznačanaja ambasadarka ZŠA ŭ Biełarusi Džuli Fišer.
«Z Džuli Fišer my razmaŭlali kala 20 chvilin, — kaža Darja. — Ja raskazała, što adbyvajecca ź Iharam. Jana paviedamiła mnie, što pra Ihara ŭ Vašynhtonie havorać praktyčna kožny dzień. I nichto ni ŭ jakim vypadku jaho nie zabyŭ. Lubymi sposabami buduć jamu dapamahać, samaje hałoŭnaje — dapamahčy viarnucca Iharu dadomu. Džuli taksama skazała, što my možam być na suviazi ŭ luby momant. Kali raptam niešta zdarycca, albo ja budu viedać pra toje, što ź Iharam niešta adbyvałasia, zaŭsiody mahu adrazu pra heta joj paviedamić».
Čatyry miesiacy tajnaha sudu
Sud pa spravie Ihara Łosika pačaŭsia 24 červienia 2021 hodu — amal roŭna praz hod paśla zatrymańnia. Praces idzie ŭ pamiaškańni SIZA-3 Homla. Na jaho zmahli trapić tolki advakaty abvinavačanych i žurnalisty dziaržaŭnych ŚMI, u tym liku supracoŭnica SB Ludmiła Hładkaja, jakaja apublikavała adtul videa. Rodnyja abvinavačanych na praces trapić nie zmahli.
Akramia Ihara Łosika, Siarhieja Cichanoŭskaha i Mikoły Statkieviča, pad sudom jašče Ŭładzimier Cyhanovič, Dźmitry Papoŭ i Arciom Sakaŭ.
Pamior dzied Koli Łukašenki — były viazień HUŁAHa, asudžany za dapamohu «banderaŭcam»9
Kamientary