«My ciapier zachraśli tut na ŭsio žyćcio». Kurdy, jakija viarnulisia ź Biełarusi tydzień tamu, trapili ŭ jašče bolšuju niavykrutku
Mnohija kurdy, kab naźbirać hrošaj na padarožža ŭ ES praź Biełaruś, pazyčali hrošy i pradavali majomaść. 430 ź ich viarnulisia dadomu ni z čym. Pra trahiedyju na miažy i viartańnie ŭ bieznadziejnaść ź imi pahavaryli žurnalisty «Al-Džaziry».
28-hadovy kurd Azad z horada Dachuk uzhadvaje, što kazaŭ žoncy pierad vychadam z samalota ŭ Erbile: «My apuścim šapki nizka na tvar, nadzieniem maski i vyjdziem z aeraporta jak maha chutčej».
Usie ŭ siniakach, z bolem u vačach, Azad i jaho žonka, jakaja nie zachacieła nazyvać svajo imia, skazali «Al-Džaziry», što na polska-biełaruskaj miažy ź imi abychodzilisia jak z bydłam. I što viarnuŭšysia ŭ horad, ź jakoha jany tak pakutliva sprabavali źjechać, jany nie chočuć adkazvać na pytańni žurnalistaŭ.
«U bližejšy čas my pasprabujem prosta nie dumać pra svaju budučyniu ŭ Kurdystanie, bo jak tolki my pačynajem dumać pra heta, my razumiejem, što budučyni ŭ nas tut niama, — raskazaŭ paźniej Azad žurnalistam, užo pryjechaŭšy ŭ svoj dom. — Ale my abodva razumiejem, što my ciapier zachraśli tut na ŭsio žyćcio».
Azad razam z 430 inšymi irakcami viarnuŭsia ź Biełarusi na evakuacyjnym rejsie tydzień tamu. U toj ža čas bolšaść uciekačoŭ vyrašyła zastacca ŭ Biełarusi, spadziejučysia, što raniej ci paźniej jany ŭsio ž prarvucca ŭ Polšču.
«Ja viarnusia. Ja hatovy sprabavać jašče sotni raz. I nastupnym letam ja pasprabuju znoŭ», — kaža i adzin z pasažyraŭ evakuacyjnaha rejsa.
Čas źmirycca
Viarnucca ŭ Irak było nialohkim rašeńniem. Jak i inšyja kurdy, Azad naaščadžaŭ hrošaj, niešta pazyčyŭ u svajakoŭ, amal pradaŭ dom, tamu, kali ŭ mihranckim łahiery jany z žonkaj pačuli pra evakucyju, jakuju ładzić Irak dla svaich hramadzian, jany spačatku kateharyčna admovilisia viartacca.
«Ja pomniu, jak skazaŭ u tuju noč u namiocie žoncy, što my nie dla hetaha patracili stolki hrošaj i sił», — kaža Azad. Ale ŭžo na nastupny dzień biełaruskija vajskoŭcy znoŭ pačali vyšturchoŭvać ich u Polšču, a polskija — nazad u Biełaruś.
«Tudy-nazad, tudy-nazad, jany hulalisia z nami jak z bydłam», — kaža jon, pachmurniejučy. «Voś tady my i pryniali rašeńnie źmirycca i bolš nie maryć pra toje, kab pierabracca ŭ Jeŭropu».
Historyja Azada — tolki maleńkaja dola humanitarnaj katastrofy na miažy Biełarusi i Polščy. Na siońnia prynamsi adzinaccać čałaviek zahinuli padčas pamiežnaha kryzisu i šmat ludziej usio jašče miorznuć u lasach, nie majučy dastatkova vady i ježy.
Zmročnaja karcina čakaje i tych, chto viartajecca ŭ Kurdystan. Pasty z sacyjalnych sietkach raskazvajuć pra biadu i niastaču, u jakuju viartajucca ludzi z samalota. Adna kurdskaja siamja navat nie mieła hrošaj, kab uziać taksi z aeraporta ŭ łahier vymušanych pierasialencaŭ, dzie jany žyli da adjezdu.
Moj adziny šaniec
Chacia Kurdystan, rehijon, dzie žyvuć kurdy i jazidy, u paraŭnańni ź inšymi rehijonami Iraka moža pachvaliccca adnosnaj biaśpiekaj i roskvitam, kurdy ŭsio čaściej nie mohuć znajści pracu i skardziacca na sucelnuju karumpavanaść kraju. Niekatoryja rajony tut byli razrabavanyja vojskami IDIŁu i jany ŭsio jašče nie mohuć adnavicca.
Pracaŭładkavacca ŭ Kurdystanie amal niemahčyma. «Ja šukaŭ-šukaŭ, ale tak i nie znajšoŭ pracu, tamu maim adzinym šancam było — źjechać z Erbila», — raskazaŭ «Al-Džaziry» jašče adzin małady čałaviek, jaki ŭsio jašče zastajecca ŭ Biełarusi.
Miascovy kurdski ŭrad padkreślivaje, što mihrancki kryzis arhanizavali kantrabandysty, i ŭłady ŭžo pačali rasśledavańnie, aryštavaŭšy pieršych 10 padazravanych u niezakonnym vyvazie ludziej. Ale mnohija ludzi, što pahavaryli z «Al-Džaziraj», kazali, što jany dobraachvotna palacieli, aficyjna aformiŭšy ŭsie kvitki i vizy praz turystyčnyja ahienctvy.
Dla tych 430 ludziej, što viarnulisia ź Biełarusi, budučynia vyhladaje ciapier jašče bolš zmročnaj, čym pierad padarožžam. Ich čakaje ciapier jašče bolš adčaju i biezvychodnaści.
«Ja nie čakaju taho, što srodki masavaj infarmacyi sapraŭdy buduć turbavacca pra nas, i nie dumaju, što ludzi mohuć zrazumieć, praz što my prajšli, ale ja rady, što mnie jość z kim pahavaryć», — kaža Azad na zakančeńnie razmovy.
Kamientary