8000 rubloŭ za arendu kvatery, ipatečnyja brokiery dy pavalnaja hihantamanija. Biełaruska — pra asablivaści žyćcia ŭ Kanadzie
Taćciana (imia źmienienaje) paŭhoda žyvie ŭ Taronta. Prajekt «1906» raspytaŭ suajčyńnicu pra tamtejšy pobyt, finansavyja vykliki, zalacańni dy stereatypy, jakija razburajucca pry sutyknieńni z realijami krainy klanovaha lista.
Na pytańnie, čym Kanada moža ŭvohule pryvabić biełarusaŭ, Taćciana adkazvaje prosta — padobnym klimatam dy pryrodaj. Zvykłyja našamu voku biarozki, aziory dy zieleń atačajuć žycharoŭ paŭsiudna. Da taho ž ajčynnaja mantra «spakoj dy stabilnaść» taksama charakternaja i zaakijanskaj krainie.
«Adnak jość važnaje adroźnieńnie. Kanada — u paraŭnańni ź Biełaruśsiu i šmatlikimi inšymi krainami — raźvivajecca zbolšaha dziakujučy emihracyi. Tamu praces hety tut vielmi zrazumieły i prazrysty.
Kali ty małady vysokakvalifikavany śpiecyjalist ź viedańniem zamiežnych moŭ, to možaš atrymać status pastajannaha rezidenta (amal jak hramadzianin krainy, tolki biez prava hołasu) jašče da pierajezdu. Jość baza kandydataŭ, pry rehistracyi ŭ jakoj tabie naličvajuć bały za ŭzrost, adukacyju, vopyt pracy i ŭzrovień vałodańnia dziaržaŭnymi movami — anhlijskaj ci fracuzskaj.
Praŭda, paśla 30 hadoŭ ački za ŭzrost minusujucca, a viedy moŭnyja treba paćviardžać praź mižnarodnyja ekzamieny kštałtu IELTS», — raspaviadaje Taćciana.
Dadatkovaja paralel ź Biełaruśsiu pravodzicca sama saboj i pry sutyknieńni z kanadskaj biurakratyjaj. Naša hierainia adčuła heta na sabie, kali, naprykład, paćviardžała ajčynny dypłom albo rychtavała roznyja dakumienty pad emihracyjnyja patreby. Na heta pajšła vielizarnaja kolkaść času dy hrošaj. Praz try hady žyćcia ŭ Kanadzie mohuć dazvolić atrymać hramadzianstva. U paraŭnańni ź Jeŭropaj, dzie čaściej za ŭsio praces zajmaje 8—10 hadoŭ, heta mizer.
«Kažuć, što Kanada sabrała najlepšaje sa Staroha dy Novaha Śvietu. Ale jak pa mnie, tut bolš usio ž paŭnočnaamierykanskaha: žoŭtyja śvietłafory ź biełym (na dazvoł) dy čyrvonym (zabarona) sihnałami, chmaračosy ŭ daŭntaŭnie z małaetažnymi zabudovami na kiłamietry naŭkoła. Akramia taho, tak sabie raźvitaja sistema hramadskaha transpartu, kali biez mašyny — nikudy, a taksama ceńniki biez uliku padatkaŭ», — kaža dziaŭčyna.
Jeŭrapiejski śled možna adsačyć u padkreślenaj vietlivaści, talerantnaści, a taksama biaspłatnaj miedycynie.
«Na pasłuhach, źviazanych z achovaj zdaroŭja, varta spynicca asobna, bo sistema tut vielmi padobnaja da brytanskaj — usio robicca vyklučna praź siamiejnaha terapieŭta. Spačatku zapisvaješsia na pryjom (što moža zaniać davoli doŭhi čas), paśla čaho atrymlivaješ nakiravańnie da śpiecyjalistaŭ. Vizitaŭ da ich taksama treba budzie čakać, tut užo zaležyć ad terminovaści dy krytyčnaści prablemy.
Vypraŭlaješsia adrazu ŭ lakarniu tolki tady, kali zusim užo błaha. Tam na ŭvachodzie prachodziš tryjaž — tak by mović, sartavańnie ŭ zaležnaści ad stanu dy simptomaŭ, paśla čakaješ ahladu, analizaŭ dy abśledavańnia. Usio heta biaspłatna, vydatkuješ srodki tolki na leki — i tolki ŭ tym vypadku, kali raniej nie zavioŭ strachoŭku.
Cikava, što ŭ adroźnieńnie ad Biełarusi, tut abśledavańnie kštałtu KT pryznačajuć nie «kab vyklučyć», a «kab paćvierdzić» toj albo inšy dyjahnaz. Tamu moža padacca, što lekary ŭsprymajuć tvaje prablemy niedastakova surjozna. Adnak kali sumniavaješsia ŭ kampietencyi miedykaŭ, mahčymaści samastojna schadzić u płatnuju kliniku niama — usio tolki praź siamiejnaha lekara albo pryjomnaje adździaleńnie», — adznačaje Taćciana.
Stereatypy pra kanadcaŭ spraŭdžvalisia amal na sto adsotkaŭ, kali sprava tyčyłasia chałodnaj zimy i tatalnaj lubovi da chakieju.
«Čaho naŭrad ci čakaješ, dyk heta ciahi da hulni ŭ holf u ciopły čas, — uśmichajeca Taćciana. — Darečy, tut leta i vosień značna bolš ciopłyja, čym u Biełarusi. Naprykład, u kastryčniku lohka moža być +24. Viasny amal niama. A voś zima kudy bolš lutaja. U tym ža Taronta, dzie daviałosia žyć, pry minus 15 marazy adčuvajucca značna surjoźniej, čym u Minsku».
A voś što sapraŭdy dzivić u Kanadzie — heta hihantamanija. Śviečki vahoj pa paŭkiłahrama, johurty ŭ pakunkach jomistaściu ŭ litr minimum, ladoŭni pamieram u niekalki biełaruskich.
«Chutčej za ŭsio čałavieka z našych šyrot taksama šakuje i praces arendy albo nabyćcia žytła, — miarkuje naša surazmoŭca. —
Tut nielha prosta pahladzieć kvateru pa abjavie i, kali ŭsio zadavalniaje, damovicca z haspadarom. Kožny z bakoŭ abaviazany mieć ryełtara, jurysta, a kali chočaš prydbać niešta, to i ipatečnaha brokiera — ceny na žytło ŭ Taronta kaśmičnyja. Kali ty ŭpadabaŭ kvateru, to robiš prapanovu pa canie i ŭmovach praz ryełtara, a haspadary mohuć pahadzicca albo admovicca.
Pakolki popyt na kvadratnyja mietry vielmi vysoki, prapanovy prymajucca tolki ŭ peŭny dzień. Haspadary razhladajuć niekalki ofieraŭ — i vynosiać rašeńnie. Kali ceny adnolkavyja, to haspadary mohuć skiravać dźvie-try najlepšyja prapanovy «na dapracoŭku». Tady ślepa davodzicca pavyšać vydatki dy spadziavacca na lepšaje», — tłumačyć Taćciana.
Padajecca, što biełarusy ŭvohule ŭ žyćci mohuć prystasavacca da ŭsiaho. Adnak u Kanadzie daviadziecca sutyknucca ź inavacyjnym sposabam aciapleńnia žytła. Centralizavanaj sistemy tam niama zusim, a samym sučasnym sposabam uzdymać tempieraturu ŭ pamiaškańni ličycca forced air — technałohija, pry jakoj ciopłaje pavietra «haniajecca» praz truby.
«Kali hetaja durynda ŭklučajecca, padajecca, što samalot idzie na ŭźlot, — śmiajecca Taćciana. — Pieršyja tydni navat spać z-za hetaha narmalna nie mahła. Potym pryzvyčaiłasia.
Jak i da bojleraŭ ź indyvidualnym padahrevam vady. Kab zapuścić sistemu, treba adkryć haračuju vadu i kolki chvilin pačakać, kab tempieratura «kipieńnia» dasiahnuła normy. Technałohija imkniecca zachoŭvać pryrodnyja resursy dy skaračać vykidy škodnych rečyvaŭ u atmaśfieru. A voś ludskija niervy naadvarot raschistvaje. Asabliva ŭzimku, kali imkniešsia z marozu adrazu ruki ŭ ciopłuju vadu skiravać».
Finansy — tema, jakuju ŭvahaj nijak nie abminuć, chacia adkaz «tut usio doraha» bačycca vidavočnym.
Viadoma, dzieści vyratujuć źnižki ci pošuk krychu bolš tannaj ježy siarod asartymientu roznych supiermarkietaŭ. Adnak heta nieistotnaja roźnica. Darečy, ceny ŭsiudy paznačanyja biez uliku padatkaŭ, tamu tolki na kasie daviedvaješsia, kolki nasamreč zapłaciš.
«Arandavać žytło — taksama vyklik dla kašalka. Nievialičkaja dvuchpakajovaja kvatera z kuchniaj-haścioŭniaj u centry horada na bierazie voziera paciahnie na 8100 biełaruskich rubloŭ z ulikam «kamunałki». Mabilnaja suviaź ciahnie na 135 rubloŭ za miesiac», — padličvaje Kaciaryna.
I dadaje: «U paraŭnańni ź Biełaruśsiu vyšejšy i padatkovy hruz. Tut prahresiŭnaja sistema: u Kanadzie płaču pa staŭcy 40 adsotkaŭ, tady jak u Minsku na pravach IP płaciła try. Ale, jak žartujuć, vidać, kanadski ŭrad kaštuje daražej».
Jak zalacajucca da dziaŭčat tamtejšyja mužčyny? Taćcianie składana akreślić peŭnyja šabłony, bo z-za mulcikulturalizmu paniaćcie «kanadcy» davoli razmytaje.
«Tut usie imihranty ŭ toj ci inšaj hienieracyi, tamu zachoŭvajuć u toj albo inšaj stupieni mientalitet dy tradycyi «krainy zychodu». Praŭda, z usimi hetymi adroźnieńniami kamfortna — nichto nie hladzić kryva adno na adnaho z-za vyhladu albo akcentu».
A voś pra palityku dy padziei, jakija adbyvalisia ŭ Biełarusi dva hady tamu i majuć miesca ciapier, asabliva z narodam nie pahutaryć — uzrovień viedańnia nievysoki. Tema vajny va Ukrainie ŭzdymajecca tut čaściej.
«Kanadcaŭ abjadnoŭvaje vietlivaść — mabyć, heta spadčyna brytanskaha minułaha. Jak i žarty, što ŭ ich zbolšaha padrychtavanyja zahadzia i tyčacca klimatu albo nadvorja. Jość navat trapnyja: naprykład, vyraz «Canadian tuxedo», jaki litaralna pierakładajecca jak «kanadski smokinh», nasamreč aznačaje džynsavy kaścium z kurtki i džynsaŭ. Ale, kaniečnie, kab zrazumieć usiu trapnaść miascovaj hulni słoŭ, treba praniknucca kantekstam», — adznačaje Taćciana.
Bajpoł nazvaŭ imiony mahčymych zabojcaŭ Andreja Zielcara. I zajaviŭ, što siłavika «Nirvanu» zastreliŭ svoj ža6
Kamientary