Repin, Ajvazoŭski i Kuindžy. U muziei Mietrapoliten ukrainizavali mastakoŭ i karciny, jakija raniej ličylisia rasijskimi
U Muziei mastactva Mietrapoliten (Metropolitan Museum of Art) u Ńju-Jorku źmianili nazvu karciny francuzskaha mastaka Edhara Deha z «Ruskija tancorki» na «Tancorki va ŭkrainskich kaściumach», a mastakoŭ Archipa Kuindžy, Ivana Ajvazoŭskaha i Ilju Repina pierastali padpisvać jak «ruskich». Pra heta ŭ sacyjalnych sietkach raskazała ŭkrainski historyk mastactva, jakaja zajmajecca dekałanizacyjaj, Aksana Siamienik.
«Narešcie Metropolitan pračytaŭ sto maich listoŭ, pačuŭ nas, i tancorki Deha va ŭkrainskim ubory stali nie Russian dancers, jak heta było jašče litaralna niekalki dzion tamu (!), a Dancers in Ukrainian Dress.
Tak, ja nie vielmi zadavolenaja nazvaj, (…) ale heta ŭžo maleńkaja pieramoha, za jakuju siońnia ja vypju vina i vas zaprašaju», — napisała Aksana Siamienik.
U kamientary ŭkrainskamu vydańniu «Suśpilnie. Kultura» mastactvaznaŭca adznačyła: «I z hetymi tancorkami Deha. Na žal, tezis ab tym, što mastaki tak nazyvajuć svaje pracy, iłžyvy. Ja, naprykład, nie znajšła infarmacyi, što Deha mienavita tak nazvaŭ svaju pracu. A toje, što halereja ŭ Łondanie źmianiła nazvu, značyć, što aryhinalnaja nazva była niejkaj inšaj».
«U 1899 hodzie Deha stvaryŭ sieryju kampazicyj, pryśviečanych tancorkam va ŭkrainskich narodnych kaściumach, u jakich jon złučyŭ koler, linii i ŭzajemaźviazanyja formy, kab stvaryć karciny, padobnyja da habielena», — pišuć ciapier na sajcie muzieja.
Źmieny zaznaŭ i podpis da karciny «Čyrvony zakat» Archipa Kuindžy, jakaja była napisanaja ŭ 1905—1908 hadach. Heta adna z apošnich vialikich karcin mastaka. U apisańni paznačyli, što Kuindžy nie rasijski, a ŭkrainski mastak — jon rodam z-pad Maryupala.
Ukrainskim mastakom ciapier ličycca i Ilja Repin, jaki naradziŭsia ŭ miastečku Čuhujeŭ tahačasnaj Charkaŭskaj hubierni i pachodziŭ z kazackaha rodu pa mianušcy Repa.
Toje ž samaje zrabili ŭ dačynieńni da marynista z Kryma Ivana Ajvazoŭskaha. U podpisach da jahonych karcin «Karabiel u burnym mory», «Karabiel pry miesiačnym śviatle» i h. d. taksama paznačyli, što mastak — ukrainiec ź Fieadosii, ciapier Aŭtanomnaja Respublika Krym u składzie Ukrainy.
Na dumku Aksany Siamienik, važna kamunikavać z suśvietnymi muziejami adnosna niapravilnych podpisaŭ da karcin mastakoŭ, bo «heta taksama ab našym miescy ŭ śviecie i ab viedańni ludziej pra Ukrainu i pra našu kulturu».
Pamior dzied Koli Łukašenki — były viazień HUŁAHa, asudžany za dapamohu «banderaŭcam»7
Kamientary